واژینیت
واژینیت چیست و چند نوع واژینیت وجود دارد؟ واژینیت نوعی التهاب واژن است. در این مطلب با علائم واژینیت، انواع واژینیت، علل بروز واژینیت، تشخیص و درمان واژینیت آشنا شوید.
واژینیت
واژینیت (Vaginitis) نوعی التهاب واژن است که می‌تواند منجر به ترشح، خارش و درد واژینال شود. علت واژینیت معمولاً تغییر در تعادل باکتری‌های واژن یا یک عفونت است. کاهش سطح استروژن پس از یائسگی و برخی اختلالات پوستی نیز می‌توانند باعث ایجاد واژینیت شوند. شایع‌ترین انواع واژینیت عبارت است از:
- واژینوز باکتریایی، عارضه‌ای ناشی از رشد بیش از حد باکتری‌هایی است که به طور طبیعی در واژن زندگی می‌کنند. این رشد بیش از حد تعادل طبیعی واژن را بر هم می‌زند.
- عفونت‌های قارچی، این نوع عفونت معمولاً توسط یک قارچ طبیعی به نام کاندیدا آلبیکانس ایجاد می‌شوند.
- تریکومونیازیس، یک انگل عامل این عفونت است و اغلب از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود.
درمان واژینیت نیز به نوع آن ارتباط دارد.
علائم واژینیت
علائم و نشانه‌های واژینیت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تغییر رنگ، بو یا میزان ترشحات واژن
- خارش یا سوزش واژن
- درد هنگام رابطهٔ جنسی
- ادرار دردناک
- خونریزی یا لکه‌بینی واژینال خفیف
اگر ترشحات واژن دارید، ویژگی‌های ظاهری ترشحات ممکن است نوع واژینیت را مشخص کنند. مثال‌هایی از ترشحات هر نوع به شکل زیر است:
واژینوز باکتریایی: ممکن است ترشحاتی به رنگ سفید مایل به خاکستری و بدبو داشته باشید. این بو که اغلب شبیه بوی ماهی توصیف می‌شود، ممکن است بعد از رابطهٔ جنسی آشکارتر باشد.
عفونت قارچی: علامت اصلی آن خارش است، اما ممکن است ترشحات سفید غلیظی داشته باشید که شبیه پنیر دلمه یا پنیر کاتیج است.
تریکومونیازیس: عفونت تریکومونیازیس می‌تواند ترشحات زرد مایل به سبز و گاهی کف‌آلود ایجاد کند.
علل ایجاد واژینیت
علت بروز واژینیت به نوع آن ارتباط دارد و شامل موارد زیر است:
واژینوز باکتریایی
واژینوز باکتریایی شایع‌ترین نوع واژینیت ناشی از تغییر باکتری‌های موجود در واژن است که تعادل آن را بر هم می‌زند. علت این نامتعادل شدن ناشناخته است. این احتمال وجود دارد که دچار واژینوز باکتریایی باشید اما هیچ علامتی نداشته باشد. به نظر می‌رسد این نوع واژینیت با رابطهٔ جنسی مرتبط است، اما ناشی از رابطهٔ جنسی نیست، به خصوص اگر چند شریک جنسی یا یک شریک جنسی جدید داشته باشید. اما واژینوز باکتریایی در زنانی که از نظر جنسی فعال نیستند نیز رخ می‌دهد.
عفونت‌های قارچی
عفونت‌های قارچی واژن زمانی اتفاق می‌افند که یک ارگانیسم قارچی و معمولاً کاندیدا آلبیکانس، در واژن رشد بیش از اندازه‌ای دارد. کاندیدا آلبیکانس همچنین باعث عفونت در سایر نواحی مرطوب بدن، مانند دهان به نام برفک، چین‌های پوستی و بستر ناخن نیز می‌شود. این قارچ همچنین می‌تواند باعث ایجاد راش پوشک شود.
واژینیت غیرعفونی
اسپری‌های واژینال، دوش واژینال، صابون‌های معطر، شوینده‌های معطر و محصولات اسپرم‌کش می‌توانند باعث واکنش آلرژیک یا تحریک بافت‌های فرج و واژن شوند. اجسام خارجی مانند دستمال توالت یا تامپون‌های فراموش‌شده در واژن نیز می‌توانند بافت‌های واژن را تحریک کنند.
سندرم ادراری تناسلی یائسگی یا آتروفی واژن
کاهش سطح استروژن پس از یائسگی یا برداشتن تخمدان‌ها از طریق جراحی می‌تواند باعث نازک شدن پوشش واژن شود که گاهی منجر به تحریک، سوزش و خشکی واژن می‌شود.
در مورد آتروفی واژن بیشتر بدانید.
تریکومونیازیس
این عفونت شایع آمیزشی توسط یک انگل میکروسکوپی تک‌سلولی به نام تریکوموناس واژینالیس ایجاد می‌شود. این ارگانیسم در طول رابطهٔ جنسی با فردی که این عفونت را دارد منتقل می‌شود. در مردان، این ارگانیسم معمولاً دستگاه ادراری را آلوده می‌کند، اما اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. در زنان، تریکومونیازیس معمولاً واژن را درگیر می‌کند و ممکن است علائمی ایجاد کند. تریکومونیازیس همچنین خطر ابتلای زنان به سایر عفونت‌های آمیزشی را افزایش می‌دهد.
عوامل خطرساز واژینیت
عوامل خطری که ریسک ابتلا به واژینیت را افزایش می‌دهند شامل این موارد است:
- تغییرات هورمونی، مانند تغییرات مرتبط با بارداری، قرص‌های ضدبارداری یا یائسگی
- فعالیت جنسی
- داشتن یک عفونت آمیزشی
- داروها، از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها و استروئیدها
- استفاده از اسپرم‌کش‌ها برای جلوگیری از بارداری
- دیابت کنترل‌نشده
- استفاده از محصولات بهداشتی مانند حباب حمام، اسپری واژینال یا دئودورانت واژن
- دوش واژینال
- پوشیدن لباس مرطوب یا تنگ
- استفاده از دستگاه داخل رحمی (IUD) برای کنترل بارداری
عوارض واژینیت
زنان مبتلا به تریکومونیازیس یا واژینوز باکتریایی به دلیل التهاب ایجادشده در اثر این اختلالات در معرض ریسک بیشتری برای ابتلا به عفونت‌های آمیزشی هستند.
پیشگیری از واژینیت
بهداشت خوب ممکن است از عود برخی از انواع واژینیت جلوگیری کند و بعضی از علائم آن را تسکین دهد:
- از حمام و جکوزی اجتناب کنید.
- از مواد محرک اجتناب کنید. این مواد شامل تامپون‌های معطر، پد معطر، دوش واژینال و صابون‌های معطر است.
- بعد از دوش گرفتن، صابون را از روی ناحیهٔ تناسلی بیرونی خود آبکشی کنید و برای جلوگیری از تحریک، ناحیه را به خوبی خشک کنید.
- از صابون‌هایی که خاصیت دئودورانت یا ضدباکتری دارند یا حمام حباب‌دار استفاده نکنید.
- بعد از استفاده از توالت، دستمال توالت را از جلو به عقب بکشید. با انجام این کار از انتقال باکتری‌های مدفوع به واژن جلوگیری می‌شود.
- از دوش واژینال پرهیز کنید. واژن بجز دوش گرفتن معمولی نیازی به پاکسازی ندارد. دوش واژینال مکرر باعث اختلال در ارگانیسم‌های خوب موجود در واژن می‌شود و می‌تواند خطر ابتلا به عفونت واژن را افزایش دهد. همچنین، دوش واژینال عفونت واژن را از بین نمی‌برد.
- ایمنی رابطهٔ جنسی را رعایت کنید. استفاده از کاندوم و محدود کردن تعداد شرکای جنسی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- لباس زیر نخی بپوشید. همچنین جوراب شلواری با فاق نخی بپوشید. سعی کنی در رختخواب لباس زیر نپوشید. قارچ در محیط‌های مرطوب رشد می‌کند.
تشخیص واژینیت
برای تشخیص واژینیت، پزشک احتمالاً:
- سابقهٔ پزشکی شما را مرور می‌کند. این شامل سابقهٔ عفونت‌های واژن یا عفونت‌های مقاربتی می‌شود.
- یک معاینهٔ لگن انجام می‌دهد. در طول معاینهٔ لگن، پزشک ممکن است از ابزاری به نام اسپکولوم برای نگاه کردن به داخل واژن و بررسی التهاب و ترشحات استفاده کند.
- یک نمونه برای آزمایش جمع‌آوری کند. پزشک ممکن است نمونه‌ای از ترشحات دهانهٔ رحم یا واژن را برای آزمایش جمع‌آوری کند تا مشخص شود که چه نوع واژینیتی دارید.
- آزمایش pH انجام دهد. پزشک ممکن است pH واژن شما را با استفاده از یک سواب تست pH یا اعمال کاغذ pH روی دیوارهٔ واژن آزمایش کند. pH بالا می‌تواند نشان‌دهندهٔ واژینوز باکتریایی یا تریکومونیازیس باشد. با این حال، آزمایش pH به تنهایی یک آزمایش تشخیصی قابل اعتماد نیست.
درمان واژینیت
ارگانیسم‌ها و شرایط مختلفی می‌توانند باعث واژینیت شوند، بنابراین درمان با در نظر گرفتن علت آن تعیین و شامل موارد زیر می‌شود:
واژینوز باکتریایی
برای این نوع واژینیت، پزشک ممکن است قرص مترونیدازول (Flagyl) را که به صورت خوراکی مصرف می‌شود یا ژل مترونیدازول (MetroGel) را که روی ناحیهٔ درگیر شده اعمال می‌شود، تجویز کند. سایر درمان‌ها شامل کرم کلیندامایسین (کلئوسین) که روی واژن اعمال می‌شود، قرص‌های کلیندامایسین که به شکل خوراکی مصرف می‌شوند یا کپسول‌هایی است که در واژن قرار می‌گیرند. تینیدازول (تینداماکس) یا سکنیدازول (سولوسک) نیز به صورت خوراکی مصرف می‌شود. واژینوز باکتریایی می‌تواند پس از درمان عود کند.
عفونت‌های قارچی
عفونت‌های قارچی معمولاً با یک کرم یا شیاف ضدقارچ بدون نسخه مانند میکونازول (Monistat 1)، کلوتریمازول (Lotrimin AF، Mycelex، Trivagizole 3)، بوتوکنازول (Gynazole-1) یا تیوکونازول (Vagistat-1) درمان می‌شوند. همچنین عفونت‌های قارچی ممکن است با داروهای ضدقارچ خوراکی تجویزی، مانند فلوکونازول (دیفلوکان) درمان شوند.
مزایای درمان بدون نسخه، راحتی، هزینهٔ کمتر و نبود انتظار برای ملاقات با پزشک است. با این حال، امکان دارد مشکلی غیر از عفونت قارچی داشته باشید و استفاده از داروی اشتباه می‌تواند تشخیص دقیق و درمان مناسب را به تأخیر بیندازد.
سندرم ادراری تناسلی یائسگی یا آتروفی واژن
استروژن که به شکل کرم، قرص یا حلقه‌های واژینال تجویز می‌شود می‌تواند این بیماری را درمان کند. این درمان با تجویز پزشک در دسترس است و پس از بررسی سایر عوامل خطر و عوارض احتمالی تجویز می‌شود.
واژینیت غیرعفونی
برای درمان این نوع واژینیت، باید منبع تحریک را مشخص و از آن اجتناب کنید. عوامل احتمالی شامل صابون جدید، مواد شویندهٔ لباسشویی، نوار بهداشتی یا تامپون است.
تریکومونیازیس
برای درمان این مورد پزشک ممکن است قرص مترونیدازول یا تینیدازول را تجویز کند.
شیوهٔ زندگی و درمان‌های خانگی واژینیت
برای درمان تریکومونیازیس، واژینوز باکتریایی و آتروفی واژن به داروهای تجویزی نیاز دارید. اگر می‌دانید که عفونت قارچی دارید، می‌توانید این مراحل را انجام دهید:
- از دارویی مخصوص عفونت‌های قارچی استفاده کنید که می‌توانید بدون نسخه دریافت کنید. گزینه‌ها شامل دوره‌های یک‌روزه، سه‌روزه یا هفت‌روزه کرم یا شیاف واژینال است. ماده مؤثره دارو با توجه به نوع محصول متفاوت و شامل کلوتریمازول، میکونازول یا تیوکونازول است. برخی از محصولات همچنین شامل یک کرم خارجی برای اعمال روی لابیاها و دهانهٔ واژن هستند. دستورالعمل‌های روی بسته دارو را دنبال کنید و حتی اگر بلافاصله علائم بهتر شد، حتماً کل دورهٔ درمان را کامل کنید.
- تا زمانی که داروی ضدقارچ به طور کامل اثر کند، یک کمپرس سرد، مانند یک حوله را روی لابیاها اعمال کنید تا ناراحتی را کاهش دهید.
زمان مراجعه به پزشک برای واژینیت
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ اگر دچار ناراحتی واژینال شدید، به پزشک مراجعه کنید، به ویژه اگر:
- بوی نامطبوع واژن، ترشح یا خارش واژن دارید.
- فکر می‌کنید هرگز عفونت واژن نداشته‌اید! مراجعه به پزشک می‌تواند علت را مشخص و به شما کمک کند تا علائم و نشانه‌های آن را بهتر بشناسید.
- قبلاً عفونت واژن داشته‌اید.
- چند شریک جنسی داشته‌اید یا اخیراً یک شریک جنسی جدید دارید. در این صورت ممکن است یک عفونت آمویزشی داشته باشید. برخی از این عفونت‌ها علائمی شبیه عفونت قارچی یا واژینوز باکتریایی دارند.
- یک دوره داروی ضدقارچ بدون نسخه را مصرف کرده‌اید و علائم شما همچنان باقی است.
- تب، لرز یا درد لگن دارید.
رویکرد صبر کردن و دیدن نتیجه
احتمالاً لازم نیست هر بار که دچار تحریک و ترشحات واژینال می‌شوید به پزشک مراجعه کنید، به خصوص اگر:
- قبلاً تشخیص عفونت قارچی واژن داشته‌اید و علائم و نشانه‌های شما مثل قبل است.
- علائم و نشانه‌های عفونت قارچی را دقیق می‌دانید و مطمئن هستید که علت علائم شما همان است.
آماده شدن برای ویزیت پزشک
یک متخصص زنان می‌تواند واژینیت را تشخیص دهد و درمان کند. قبل از رفتن به مطب پزشک خود، فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم شما و مدت زمانی که آنها را داشته‌اید.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله تعداد شرکای جنسی و این‌که آیا شریک جنسی جدیدی دارید یا خیر.
- تمام داروها، ویتامین‌ها و سایر مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید و دز آنها.
- سؤالاتی که باید از پزشک خود بپرسید.
از تامپون و دوش واژینال یا برقراری رابطهٔ جنسی قبل از ویزیت خودداری کنید تا پزشک بتواند ترشحات واژن شما را ارزیابی کند.
