عفونت قارچی واژن
عفونت قارچی واژن یکی از عفونتهای زنان است که میتواند باعث ترشح فرج و خارش شود. در این مطلب با علائم، علل ایجاد، تشخیص و درمان آن آشنا شوید.
عفونت قارچی واژن
عفونت قارچی واژن عفونتی است که باعث تحریک، ترشح و خارش شدید واژن و فَرْجْ (بافتهای دهانهٔ واژن) میشود. عفونت قارچی واژن که کاندیدیازیس واژینال (Vaginal candidiasis) نیز نامیده میشود، از هر چهار زن، سه زن را در مقطعی از زندگی خود مبتلا میکند.
عفونت قارچی واژن یک عفونت آمیزشی محسوب نمیشود اما خطر ابتلا به عفونت قارچی واژن در دورهٔ اولین فعالیت جنسی منظم افزایش مییابد. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان میدهد این نوع عفونت ممکن است با تماس دهان با اندام تناسلی، یعنی در رابطهٔ جنسی دهانی-تناسلی مرتبط باشند.
داروها میتوانند به طور مؤثر عفونتهای قارچی واژن را درمان کنند. اگر عفونتهای قارچی مکرر، یعنی چهار بار یا بیشتر در یک سال دارید، ممکن است به یک دورهٔ درمانی طولانیتر و یک برنامهٔ درمانی کاملتر نیاز داشته باشید.
علائم عفونت قارچی واژن
عفونت قارچی واژن خفیف تا متوسط
علائم عفونت قارچی میتواند از خفیف تا متوسط متغیر باشد و شامل موارد زیر است:
- خارش و تحریک در ناحیهٔ واژن و فرج
- احساس سوزش، به ویژه هنگام رابطهٔ جنسی یا هنگام ادرار کردن
- قرمزی و تورم فرج
- درد و حساسیت واژن به لمس
- بثورات واژن
- ترشحات غلیظ، سفید و بدون بو، با ظاهری شبیه پنیر کاتیج
- ترشحات آبکی واژن
عفونت قارچی پیچیده
همچنین شما ممکن است یک عفونت قارچی پیچیده داشته باشید، اگر:
- علائم و نشانههای شدیدی دارید، مانند قرمزی، تورم و خارش شدید که منجر به پارگی، ترک یا زخم میشود.
- در سال چهار بار یا بیشتر عفونت قارچی دارید.
- عفونت شما توسط نوعی از قارچ که کمتر معمول است ایجاد میشود.
- باردار هستید.
- دیابت کنترلنشده دارید.
- سیستم ایمنی بدن شما به دلیل برخی داروها یا بیماریهایی مانند اچآیوی ضعیف شده است.
علل عفونت قارچی واژن
قارچ کاندیدا آلبیکانس (Candida albicans) عامل بیشتر عفونتهای قارچی واژن است. واژن به طور طبیعی حاوی ترکیب متعادلی از قارچها، از جمله قارچ کاندیدا و باکتریهاست. برخی از باکتریها مثل لاکتوباسیلوس از رشد بیش از حد قارچ جلوگیری میکنند. اما این تعادل میتواند به هم بخورد. رشد بیش از حد کاندیدا یا نفوذ قارچ به لایههای سلولی عمیقتر واژن باعث ایجاد علائم و نشانههای عفونت قارچی میشود. رشد بیش از حد قارچ میتواند ناشی از شرایط زیر باشد:
- مصرف آنتیبیوتیک که باعث عدم تعادل در فلور طبیعی واژن میشود.
- بارداری
- دیابت کنترلنشده
- سیستم ایمنی ضعیف
- مصرف داروهای ضدبارداری خوراکی یا هورموندرمانی که باعث افزایش سطح استروژن میشود.
کاندیدا آلبیکانس رایجترین نوع قارچی است که عفونتهای قارچی را ایجاد میکند. درمان عفونتهای قارچی ناشی از دیگر انواع قارچ کاندیدا میتواند دشوارتر باشد و به طور کلی نیازمند درمانهای تهاجمیتری است.
عوامل افزایشدهنده در عفونت قارچی واژن
عواملی که ریسک ابتلا به عفونت قارچی را افزایش میدهند، عبارت است از:
مصرف آنتیبیوتیک: عفونتهای قارچی در زنانی که آنتیبیوتیک مصرف میکنند شایع است. آنتیبیوتیکهای گستردهاثر که طیف وسیعی از باکتریها را میکشند، باکتریهای سالم واژن را نیز از بین میبرند که منجر به رشد بیش از حد قارچ در واژن میشود.
افزایش سطح استروژن: عفونتهای قارچی در زنان دارای استروژن بالاتر شایعتر است، مثلاً در زنان باردار یا زنانی که از قرصهای ضدبارداری استروژنی با دز بالا یا هورموندرمانی استروژنی استفاده میکنند.
دیابت کنترلنشده: زنانی که قند خون آنها به خوبی کنترل نشده، نسبت به زنانی که قند خون آنها تحت کنترل است، بیشتر در معرض ریسک ابتلا به عفونتهای قارچی هستند.
اختلال در سیستم ایمنی: زنانی که ایمنی پایینتری دارند، مثلاً در اثر درمان با کورتیکواستروئید یا عفونت اچآیوی، احتمال بیشتری دارد که به عفونتهای قارچی مبتلا شوند.
پیشگیری از عفونت قارچی واژن
برای کاهش ریسک ابتلا به عفونتهای قارچی واژن، لباس زیر نخی بپوشید که خیلی تنگ نباشد و نچسبد. همچنین اجتناب از موارد زیر ممکن است کمک کند:
- جورابشلواری تنگ
- دوش واژینال که برخی از باکتریهای طبیعی واژن را که از شما در برابر عفونت محافظت میکنند، از بین میبرد.
- محصولات معطر زنانه، از جمله حباب حمام، نوار بهداشتی و تامپون معطر
- جکوزی و حمام بسیار داغ
- استفادهٔ غیرضروری از آنتیبیوتیک، مثلاً برای سرماخوردگی یا سایر عفونتهای ویروسی
- ماندن در لباسهای خیس مثل مایو و لباسهای ورزشی برای مدت طولانی
تشخیص عفونت قارچی واژن
برای تشخیص عفونت قارچی، پزشک ممکن است:
در مورد سابقهٔ پزشکی شما سؤال کند: این ممکن است شامل جمعآوری اطلاعات در مورد عفونتهای واژن گذشته یا عفونتهای آمیزشی باشد.
معاینهٔ لگن انجام دهد: پزشک دستگاه تناسلی خارجی شما را از نظر علائم عفونت معاینه میکند. در مرحلهٔ بعد، او یک ابزار به نام اسپکولوم را در واژن قرار میدهد تا دیوارههای واژن را باز نگه دارد و بتواند واژن و دهانهٔ رحم را بررسی کند.
ترشحات واژن را آزمایش کند: پزشک ممکن است نمونهای از مایع واژن را برای آزمایش بفرستد تا نوع قارچ عامل عفونت را تعیین کند. شناسایی نوع قارچ میتواند به او کمک کند تا درمان مؤثرتری برای عفونتهای مکرر قارچی تجویز کند.
درمان عفونت قارچی واژن
درمان عفونتهای قارچی به شدت و فراوانی ابتلا به آن ارتباط دارد. برای علائم خفیف تا متوسط و دورههای کمتعداد، پزشک ممکن است درمانهای زیر را توصیه کند:
درمان عفونت قارچی واژن خفیف تا متوسط و دورههای کمتعداد
درمان واژینال کوتاهمدت: مصرف یک داروی ضدقارچ به مدت سه تا هفت روز معمولاً عفونت قارچی را از بین میبرد. داروهای ضدقارچ که به صورت کرم، پماد، قرص و شیاف در دسترس هستند، شامل کلوتریمازول، میکونازول و ترکونازول هستند. برخی از این داروها بدون نسخه و برخی دیگر فقط از طریق نسخهٔ پزشک در دسترس هستند.
داروی خوراکی تکدز: پزشک ممکن است یک تکدز خوراکی فلوکونازول (دیفلوکان) را تجویز کند. اگر باردار هستید، مصرف داروهای خوراکی توصیه نمیشود. برای مدیریت علائم شدیدتر، ممکن است دو دز را به فاصلهٔ سه روز از هم مصرف کنید.
اگر این درمانها علائم شما را برطرف نکرد یا اگر علائم شما ظرف دو ماه برگشت دوباره به پزشک مراجعه کنید.
درمان عفونت قارچی شدید و مکرر
در صورتی که علائم شما شدید است یا عفونتهای قارچی مکرر دارید، پزشک ممکن است درمانهای زیر را توصیه کند:
درمان واژینال طولانیمدت: پزشک ممکن است یک داروی ضدقارچ را که تا دو هفته به صورت روزانه و سپس یک بار در هفته به مدت شش ماه مصرف میکنید، تجویز کند.
داروهای خوراکی چنددزی: پزشک ممکن است به جای درمان واژینال، دو یا سه دز از یک داروی ضدقارچ خوراکی را تجویز کند. البته، این درمان برای زنان باردار توصیه نمیشود.
درمان مقاوم به آزول: پزشک ممکن است استفاده از اسید بوریک را توصیه کند که به صورت یک کپسول در واژن قرار داده میشود. این دارو در صورت مصرف خوراکی ممکن است کشنده باشد و فقط برای درمان قارچ کاندیدایی که به داروهای ضدقارچ معمول مقاوم است، استفاده میشود.
طب جایگزین برای درمان عفونت قارچی واژن
اثربخشی هیچ روش طب جایگزینی برای درمان عفونتهای قارچی واژن ثابت نشده است. برخی از درمانهای مکمل و درمانهای طب جایگزین ممکن است در صورت ترکیب با مراقبتهای پزشکی تا حدی تسکیندهنده باشند. شما میتوانید با پزشک خود در این مورد که چه درمانهای جایگزینی ممکن است برای شما بیخطر باشد، صحبت کنید.
آماده شدن برای ویزیت پزشک
اما چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟ در شرایط زیر از پزشک خود وقت بگیرید:
- این اولین بار است که علائم عفونت قارچی را دارید.
- مطمئن نیستید که آیا عفونت قارچی دارید یا خیر.
- علائم شما پس از درمان با کرمها یا شیافهای ضدقارچ واژینال بدون نسخه تسکین نمییابد.
- علائم دیگری نیز در شما ایجاد شده است.
اگر در گذشته برای عفونت قارچی تحت درمان قرار گرفتهاید، ممکن است پزشک نیازی به معاینهٔ مجدد شما نداشته باشد و میتواند درمان را از طریق تلفن تجویز کند. در غیر این صورت، باید به متخصص زنان مراجعه کنید. قبل از مراجعه به پزشک موارد زیر را بدانید:
- فهرستی از علائمی که داشتهاید و مدتزمان آنها تهیه کنید.
- اطلاعات کلیدی، از جمله سایر بیماریها و هر دارو، ویتامین یا مکملی را که مصرف میکنید، یادداشت کنید.
- از استفاده از تامپون یا دوش واژینال قبل از ویزیت خودداری کنید.
- فهرستی از سؤالاتی که باید از پزشک خود بپرسید تهیه کنید.
