آشنایی با انواع حاملگی
از نظر بسیاری از بانوان، بارداری فرآیندی کاملاً طبیعی و ساده به نظر می‌رسد؛ اتفاق شیرینی که برای زوج‌هایی که آماده تشکیل خانواده هستند به وقوع می‌پیوندد. با این حال، این رویداد مهم زندگی برای همه زنان به یک شکل اتفاق نمی‌افتد و در بعضی، باردار شدن ممکن است مستلزم صرف زمان و صبر زیادی باشد. انواع مختلفی از بارداری وجود دارد که ممکن است برای زنان با شرایط مختلف اتفاق بیفتد. بله درست خواندید؛ بیش از یک نوع بارداری وجود دارد!
تفاوت‌های فیزیکی در سیستم تولیدمثل، آزاد شدن چندین تخمک به جای یک تخمک یا بارور شدن یک تخمک توسط اسپرم‌های متعدد، داشتن بیماری یا مشکلاتی در سلامت و دلایل دیگر باعث وقوع انواع بارداری در زنان می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها، مزایا و خطرات بالقوه خود را دارند. برای اطلاعات بیشتر در مورد انواع حاملگی، ادامه این مطلب را بخوانید.
بارداری داخل رحمی
حاملگی داخل رحمی (IUP) زمانی اتفاق می‌افتد که یک تخمک بارورشده در همان جایی که باید، یعنی در داخل رحم، لانه‌گزینی کرده و شروع به رشد می‌کند. رحم تنها قسمتی از سیستم تولید مثل است که مناسب رشد جنین بوده و کمک می‌کند بارداری موفقیت‌آمیز ادامه یابد و به پایان برسد. تشخیص حاملگی داخل رحمی با سونوگرافی، به این معناست که بارداری در محل مناسب آن انجام شده و با موفقیت در حال پیشرفت است.
بارداری‌هایی که در سایر بخش‌های دستگاه تناسلی زنان، ازجمله دهانه رحم، تخمدان و لوله‌های فالوپ به وقوع می‌پیوندد، به‌عنوان حاملگی خارج رحمی شناخته می‌شوند و قابل دوام نیستند. این نوع بارداری موفقیت آمیز نبوده و منجر به تولد نوزاد نمی‌شود. علائمی مانند درد شکمی یا لگنی و خونریزی واژینال در اوایل بارداری که موجب نگرانی زنان باردار می‌شود ازجمله نشانه‌هایی هستند که برای تشخیص محل دقیق بارداری مورد بررسی قرار می‌گیرند تا از نبود هرگونه عارضه در حاملگی اطمینان حاصل شود.
حاملگی خارج از رحم
بارداری خارج از رحم زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک بارور شده، بجای اینکه در رحم قرار بگیرد، خارج از رحم، معمولاً در یکی از لوله‌های فالوپ لانه‌گزینی می‌کند. لوله‌های فالوپ لوله‌هایی هستند که تخمدان‌ها را به رحم متصل می‌کنند و نقش مهمی در عبور تخمک از تخمدان به سمت رحم دارند. مسلماً تخمک در جایی بغیر از رحم نمی‌تواند به خوبی رشد کند و بارداری موفقیت‌آمیز نخواهد بود و در صورت ادامه بارداری ممکن است سلامت مادر به خطر بیفتد.
حاملگی خارج از رحم نه تنها برای مادر، بلکه برای جنین نیز خطرناک است، زیرا کودک نمی‌تواند به درستی رشد کند و همان‌طور که گفته شد، ممکن است به سلامت مادر نیز آسیب وارد شود. متأسفانه امکان ادامه این نوع بارداری وجود ندارد و معمولاً با استفاده از دارو یا عمل جراحی به بارداری خاتمه داده می‌شود. چنانچه سقط به طور طبیعی اتفاق نیفتد، ممکن است نیاز به سقط جنین به روش القایی باشد.
انواع بارداری خارج از رحم بر اساس محل لانه‌گزینی عبارتند از:
- بارداری لوله‌ای: شایع‌ترین نوع حاملگی خارج رحمی بوده و حدود 90 درصد از این نوع بارداری را به خود اختصاص می‌دهد و زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده داخل لوله‌های فالوپ شروع به رشد می‌کند.
- بارداری تخمدانی: نوع نادری از بارداری خارج از رحم است که در آن تخمک بارور شده در تخمدان لانه‌گزینی می‌کند.
- بارداری شکمی: نوع نادر دیگری که در آن تخمک بارور شده در حفره شکمی رشد می‌کند.
- بارداری سرویکال: این نوع حاملگی زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک بارور شده در قسمت پایین رحم نزدیک به واژن لانه‌گزینی می‌کند.
- بارداری بینابینی: حاملگی بینابینی نوعی حاملگی خارج رحمی است و زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک بارور شده در بخشی از لولۀ فالوپ که در لایۀ عضلانی رحم فرورفته، کاشته می‌شود.
حاملگی خارج از رحم می‌تواند تهدیدی برای زندگی مادر باشد، به خصوص اگر لولۀ فالوپ پاره شود که منجر به خونریزی شدید، عفونت و عوارض شدیدتری می‌شود. مدیریت بارداری خارج رحمی به وضعیت مادر و نوع حاملگی خارج از رحم بستگی دارد.
حاملگی پرخطر؛ یکی از مهمترین انواع بارداری
حاملگی‌هایی که ریسک بالاتری برای عوارض بارداری دارند، به عنوان بارداری پرخطر در نظر گرفته می‌شوند. در واقع بارداری پرخطر نوعی از حاملگی است که تهدیدی برای سلامت مادر یا جنین شمرده می‌شود. در این نوع حاملگی، زنان باردار اغلب نیازمند مراقبت‌های تخصصی توسط پزشک‌شان هستند. در حالیکه دربرخی از بارداری‌ها با پیشرفت حاملگی عوامل خطر شناخته می‌شوند، برخی از زنان حتی قبل از باردار شدن به دلایل مختلف ریسک بیشتری برای عوارض حاملگی دارند. این در حالی است که مراقبت‌های زودهنگام و منظم دوران بارداری به بسیاری از زنان کمک می‌کند تا این دوران را با سلامت سپری کرده و زایمان سالم و بدون عارضه‌ای داشته باشند.
عوامل خطرساز برای بارداری پرخطر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سن بالای 35 سال یا بارداری در سنین نوجوانی
- ابتلا به دیابت، فشار خون بالا یا اچ آی وی
- مصرف برخی داروها
- داشتن سابقه عوارض در حاملگی قبلی
- اضافه‌وزن و چاقی. چاقی خطر ابتلا به فشارخون بالا، پره اکلامپسی، دیابت بارداری، مرده‌زایی، نقایص لوله عصبی و زایمان سزارین را افزایش می‌دهد.
- چندقلوزایی
این دسته از زنانی که در معرض خطر بیشتری برای عوارض هستند باید تحت مراقبت ویژه باشند تا این دوران به سلامت سپری شود و زایمان با موفقیت انجام شود.
بارداری مولار
حاملگی مولار یکی از انواع بارداری است که در آن تخمک بارور شده به یک توده‌‌ی غیرطبیعی تبدیل می‌شود و جنین و جفت، پس از لقاح به شکلی که باید رشد نمی‌کنند. بارداری مولار نمی‌تواند دوام بیاورد و باید خاتمه یابد. این نوع بارداری به صورت اتفاقی رخ می‌دهد و بسیار هم نادر است وشامل دو نوع نسبی و کامل است:
- بارداری مولار کامل: در این نوع جفت در رحم وجود دارد اما جنین تشکیل نمی‌شود.
- بارداری مولار جزئی: این حاملگی زمانی اتفاق می‌افتد که دو اسپرم، یک تخمک را بارور می‌کنند وبدین ترتیب جنین دو نسخه از کروموزوم‌های پدر را داراست.
این نوع بارداری نمی‌تواند مانند حاملگی طبیعی ادامه پیدا کند و نیاز به درمان زودهنگام دارد. زنان با سابقه بارداری مولار باید به معاینات منظم و دوره‌ای پایبند باشند و قبل از هرگونه اقدام مجدد برای بارداری با پزشک مشورت کنند.
بارداری پوچ؛ یکی‌دیگر از انواع بارداری
بارداری پوچ معمولاً در اوایل بارداری، حتی قبل از اینکه شخص متوجه شود باردار است، اتفاق می‌افتد. با این حال، ممکن است به دلیل مثبت شدن تست بارداری یا عقب افتادن قاعدگی، از حاملگی خود مطلع شود. در صورت وقوع بارداری پوچ، ممکن است نشانه‌ها و علائم اولیه بارداری مانند حساسیت پستان‌ها، حالت تهوع و استفراغ وجود داشته باشد اما زمانی که رشد جنین متوقف شده و سطح هورمون‌ها کاهش می‌یابد، علائم فروکش می‌کنند. در این مرحله، ممکن است احساس انقباضات شکمی جزئی و لکه‌‌بینی یا خونریزی خفیف داشته باشید. نتایج سونوگرافی نیز یک کیسه حاملگی خالی را نشان می‌دهد. بارداری پوچ در نهایت منجر به سقط جنین می‌شود.
بارداری هتروتوپیک
بارداری هتروتوپیک یکی از انواع بارداری است و نوعی عارضه نادر و بالقوه تهدید کننده زندگی محسوب می‌شود. در این نوع بارداری، حاملگی داخل رحمی و حاملگی خارج رحمی به‌طور همزمان یکی در حفره رحم و دیگری در خارج از رحم رخ می‌دهد. در این مورد از انواع بارداری، تخمک در خارج از رحم و معمولاٌ در لوله‌های فالوپ شروع به رشد می‌کند، اما می‌تواند در دهانه رحم، تخمدان و شکم نیز ایجاد شود. امروزه به دلیل استفاده روزافزون از فناوری‌های کمک باروری، میزان بروز این نوع بارداری افزایش یافته است.
حاملگی دو قلویی و چند قلویی
زمانی که تخمک توسط یک اسپرم بارور می‌شود و تنها یک جنین رشد می‌کند به آن بارداری تک‌قلویی گفته می‌شود. در مقابل، حاملگی دوقلویی یا چند قلویی شامل تولد همزمان دو کودک یا بیشتر است. در این نوع بارداری به‌طور همزمان بیش از یک جنین در شکم رشد می‌کند و به طور معمول، ریسک‌های حاملگی چندقلویی بیشتر از بارداری تک‌قلویی است و مستلزم مراقبت‌های بیشتری است.
بارداری لوپوس
بارداری لوپوس نوعی حاملگی پرخطر محسوب می‌شود. لوپوس یک بیماری خودایمنی است که با افزایش خطر ابتلا به پره اکلامپسی می‌تواند حاملگی را برای زنان با مشکلاتی روبرو کند. چنانچه مبتلا به لوپوس هستید باید قبل از برنامه ریزی و هرگونه تلاشی برای باردار شدن با پزشک مشورت کنید تا سلامت خود و جنین به مخاطره نیفتد.
حاملگی شیمیایی؛ از انواع حاملگی
یکی‌دیگر از انواع حاملگی، بارداری شیمیایی است. این نوع بارداری به حاملگی گفته می‌شود که جنین در طی پنج هفتۀ اول حاملگی، درست در زمان نزدیک به پریود که خیلی از خانم‌ها اطلاعی از بارداری‌شان ندارند، سقط می‌شود. در این شرایط تخمک می‌تواند حتی در پوشش رحم لانه‌گزینی کند، اما بعد از آن رشدش متوقف می‌شود. حاملگی شیمیایی آنقدر زود اتفاق می‌افتد که بسیاری از زنان حتی متوجه سقط هم نمی‌شوند.
گاهی اوقات، خاتمۀ بارداری بسیار ناراحت‌کننده است، به خصوص اگر برای بچه‌دار شدن خیلی تلاش کرده باشید. با این حال، تجربه حاملگی شیمیایی به معنای پایان باردار شدن نیست. بسیاری از افرادی که سقط‌های زودرس را تجربه کرده‌اند، بعداً حاملگی‌های موفقی داشته‌اند.
بارداری بریچ
حاملگی بریچ یا اصطلاحاً وضعیت بریچ جنین به شرایطی گفته می‌شود که سر جنین در بالای رحم قرار گرفته و پاها یا لگن به سمت دهانه رحم و کانال زایمان است. در زایمان طبیعی، نوزادان با سر خود به سمت کانال زایمان حرکت می‌کنند تا برای تولد آماده شوند. در وضعیت بریچ، قرارگیری جنین به شکل وارونه خواهد بود. وجود جنین‌های متعدد (دوقلو، سه‌قلو، و بیشتر)، شکل غیرعادی رحم، جفت سرراهی، کم یا زیاد بودن مایع آمنیوتیک که بر حرکت جنین تأثیر می‌گذارند، ازجمله عوامل موثر بر وضعیت بریچ جنین هستند.
بنابر آنچه گفته شد، بهتر است قبل از اینکه تصمیم برای بارداری بگیرید، تحت نظر پزشک باشید تا از نظر کلیه فاکتورهای سلامت مورد ارزیابی قرار گیرید و با کمترین عارضه باردار شوید. لازم است که از زمان تصمیم به بارداری تا پایان این دوران چکاپ‌های دوره ای را انجام دهید. این خصوصاً برای زنان با مشکلاتی در سلامت و زنانی که سابقۀ داشتن عوارضی چون فشارخون بارداری در حاملگی‌های قبلی داشته‌اند، حائز اهمیت است. بنابراین بهترین کار این است که از قبل برای بارداری برنامه‌ریزی کرده و به دقت تحت نظارت پزشک باشید. برای اطلاعات بیشتر مقاله اقدامات ضروری پیش از بارداری را مطالعه کنید.
