لوپوس و بارداری
سالها پیش، به افراد مبتلا به لوپوس یا سایر اختلالات خودایمنی توصیه میشد از بارداری خودداری کنند. تصور بر این بود که بارداری برای مادر و جنین بسیار خطرناک است، اما اکنون میدانیم که این باور درستی نیست. در بیشتر موارد، مراقبتها و پیروی از دستورالعملهای پزشکی مشخص میتواند یک بارداری موفق را برای زنان مبتلا به لوپوس امکانپذیر کند. اگر مبتلا به لوپوس هستید و قصد بارداری دارید، ابتدا لازم است از یکسری نکات که لازمهٔ حفظ سلامت شما و کودکتان خواهد بود مطلع باشید. در این مطلب با اطلاعات لازم در مورد بارداری زنان مبتلا به لوپوس آشنا شوید.
آیا لوپوس روی قدرت باروری زنان اثرگذار است؟
لوپوس (lupus) یک بیماری خودایمنی است. مانند بسیاری از اختلالات خودایمنی، لوپوس و به ویژه لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) میتواند اثرهایی روی زنان در طول سالهای باروری داشته باشد. اما لوپوس یا درمان آن روی باروری من چه اثری دارد؟ از آنجا که درصد بیشتر مبتلایان به بیماری لوپوس زنان هستند و این بیماری بین 15 تا 35 سالگی شروع میشود، این ممکن است سؤالی باشد که خیلی از مبتلایان به لوپوس از خودشان میپرسند!
سالها پیش، تصور بر این بود که لوپوس با باروری تداخل دارد یا حتی مانع از بارداری میشود. بر همین اساس، به افراد مبتلا به لوپوس یا سایر اختلالات خودایمنی توصیه میشد از بارداری خودداری کنند، در حالی که این فرضیه از مدتها پیش رد شده است.
با این حال، مدت انتظار برای بارداری در برخی مبتلایان به این بیماری ممکن است بیش از زمان مورد نظر باشد. پس چنانچه بیماری فعالی دارید که نیاز به درمانهای تهاجمی دارد، یا اگر آنتیبادیهای خاصی به نام آنتیبادیهای آنتیفسفولیپید در خون دارید، احتمال طولانی شدن زمان انتظار بارداری برای شما بیشتر خواهد بود. توصیه میشود قبل از هر گونه تصمیم برای باردار شدن به پزشکتان مراجعه کنید تا وضعیت شما به طور کامل بررسی شود.
برای آن دسته از مبتلایان که ناباروری را تجربه میکنند، لقاح آزمایشگاهی ممکن است گزینهٔ خوبی باشد. از آنجا که برخی داروها، مانند سیکلوفسفامید ممکن است باروری را کاهش دهند، امکان دارد پزشک چنین راهکاری را برایتان در نظر بگیرد. فریز کردن تخمک هم راهحل دیگری است. این کار را میتوان قبل از شروع مصرف دارویی که باعث کاهش قدرت باروری میشود انجام داد. مزیت چنین روشی این است که تخمکهای جوانتر و سالمتر برای بارداری در سالهای بعدی ذخیره خواهد شد و چنانچه لازم باشد بارداری به تعویق بیفتد، همچنان قادر خواهید بود باردار شوید.
آیا زنان مبتلا به لوپوس میتوانند باردار شوند؟
بر اساس گفتهٔ مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC)، زنان مبتلا به لوپوس قادر خواهند بود همانند زنان دیگر باردار شوند و این دوران را به شکلی طبیعی و بدون مشکل سپری کنند و نوزادان سالمی به دنیا بیاورند. با این حال، بارداری در کلیهٔ زنان مبتلا به لوپوس در دستهٔ «بارداری پرخطر» در نظر گرفته میشود. این بدان معنی است که احتمال داشتن مشکلات بارداری در زنان باردار مبتلا به لوپوس در مقایسه با زنان دیگر بیشتر است. اما لازم هست بدانید که این فقط یک احتمال است و نباید شما را بیش از اندازه نگران کند.
آیا بارداری در زنان مبتلا به لوپوس بیخطر است؟
توجه داشته باشید که بارداری در زنان مبتلا به لوپوس فقط زمانی بیخطر است که شش ماه پیش از بارداری، بیماری تحت کنترل یا در حال بهبود باشد. بارداری در زمانی که لوپوس فعال است میتواند منجر به سقط جنین، تولد جنین مرده یا سایر مشکلات جدی سلامت برای شما و کودکتان شود.
در این میان، بارداری در گروهی از زنان مبتلا به لوپوس با خطرهایی بسیار جدی همراه است. مبتلایان به فشار خون بالا، بیماریهای ریوی، نارسایی قلبی، نارسایی مزمن کلیه، بیماری کلیوی یا سابقهٔ پرهاکلامپسی از جمله این موارد هستند. بارداری همچنین در زنانی که در شش ماه گذشته دچار سکته مغزی یا عود لوپوس شدهاند پرخطر تلقی میشود.
بنا بر آنچه گفته شد، اگر مبتلا به لوپوس هستید و قصد بارداری دارید نخست باید متخصص زنان خود را از این تصمیم مطلع کنید و بدون برنامهریزی باردار نشوید. فراموش نکنید که بارداری شما در هر صورت جزء بارداریهای پرخطر محسوب میشود و نیاز به نظارت بیشتری خواهید داشت.
با وجود لوپوس چطور باید برای یک بارداری موفق آمادگی پیدا کرد؟
مبتلایان به لوپوس نیز مانند تمام زنانی که قصد بارداری دارند، میتوانند با پیروی از دستورالعملهای پزشکی مشخص شانس خود را برای باردار شدن و داشتن یک بارداری سالم افزایش دهند. این اقدامات عبارت است از:
- لزوم مصرف مکمل اسید فولیک سه ماه قبل از بارداری و در 12 هفتهٔ اول بارداری
- قطع استعمال سیگار
- اجتناب از مصرف الکل
- مصرف کلسیم و ویتامین D3 قبل و در طول بارداری
- حفظ وزن در محدودهٔ سلامت
- دریافت واکسنهای لازم با بررسی سوابق واکسیناسیون
بارداری چگونه بر بیماری لوپوس اثر میگذارد؟
در بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس بارداری تفاوت عمدهای در بیماری ایجاد نمیکند. با این حال، مطالعات نشان میدهد که شعلهور شدن لوپوس در دوران بارداری بیشتر است. فشار خون بالا، زایمان زودرس، سقط جنین و اختلال در رشد جنین از شایعترین عوارض بارداری در مبتلایان به لوپوس است. توصیهٔ پزشک احتمالاً به ادامهٔ درمانهای دارویی که برای جنین در حال رشد بیخطر است، مانند هیدروکسی کلروکین و همچنین مصرف آسپرین برای کمک به جلوگیری از عوارض است. نظارت دقیق در دوران بارداری برای پیشگیری از عوارض و شعلهور شدن بیماری، لازمهٔ مراقبتهای دوران بارداری در زنان مبتلا به لوپوس است.
آیا باید قبل از بارداری روند درمان لوپوس را تغییر داد؟
این موضوع تا حد زیادی به این موارد ارتباط دارد که تا چه اندازه بیماری شما تحت کنترل است و چه داروهایی مصرف میکنید. توجه داشته باشید که بارداری ناخواسته میتواند سلامت شما، دوران بارداری و سلامت جنین را در معرض خطر قرار دهد. اگر لوپوس به خوبی کنترل نشده باشد، یا اگر اندامهای اصلی مانند قلب، ریهها یا کلیهها را درگیر کرده باشد، ممکن است به شما توصیه شود که حداقل برای مدتی از بارداری خودداری کنید یا برای کنترل بهتر بیماری خود داروها را تغییر دهید.
برخی از داروهایی که برای لوپوس مصرف میشوند برای نوزاد در حال رشد ایمن نیستند و به طور کلی در دوران بارداری باید از مصرف آنها اجتناب شود. متوترکسات، مایکوفنولات و سیکلوفسفامید از این جملهاند. اما سلامت مادر نیز باید در نظر گرفته شود، زیرا تغییر داروها میتواند سلامت مادر را به خطر بیندازد. با برنامهریزی قبلی و همکاری لازم با پزشکتان میتوانید تغییرات لازم را ایجاد کنید تا هم سلامت خودتان و هم جنین به خطر نیفتد. باز هم لازم به یادآوری است که اولین قدم برای تصمیم به باردار شدن مطلع ساختن پزشک است.
علائم فعال شدن لوپوس چه تفاوتی با علائم بارداری دارد؟
واقعیت این است که تشخیص آنها از هم میتواند مشکل باشد. علائم شایع بارداری، مثل خستگی و تنگینفس میتوانند به علائم لوپوس منتشر یا لوپوس اریتماتوس سیستمیک شبیه باشند بنابراین داشتن آنها الزاماً به معنای شعلهور شدن لوپوس نیست. پزشک شما بهترین شخص برای تشخیص وجود یک مشکل است. اما بهتر است بدانید اگر لوپوس شما خفیف تا متوسط بوده و از شش ماه قبل از بارداری تحت کنترل بودهاید، احتمال خوبی وجود دارد که علائم شما نگرانکننده نباشد.
کدام علائم لوپوس شبیه علائم بارداری است؟
علائم شایع و معمول بارداری که ممکن است شبیه علائم لوپوس باشد عبارتند از:
خستگی: باردار بودن میتواند به شما احساس خستگی شدیدی بدهد. خستگی معمولاً در سه ماههٔ اول بارداری که هورمونها افزایش مییابند و همچنین در اواخر بارداری که وزنی اضافی را حمل میکنید میتواند شدیدتر باشد. لوپوس نیز میتواند به شما احساس خستگی شدید بدهد. گاهی اوقات خستگی ناشی از عارضههای دیگری مثل کمخونی یا بیماری کلیه است و گاهی اوقات هم به نظر میرسد که دلیلی ندارد. به شکلی قابل پیشبینی، بارداری برای زنان مبتلا به لوپوس خستگیآورتر است.
درد: درد قسمت تحتانی پشت و دیگر دردها و ناراحتیها ناشی از کشیدگی عضلات و تغییرات هورمونی بارداری هستند. هر دردی که دارید ارزش گزارش شدن به پزشک را دارد، زیرا آرتریت لوپوس نیز میتواند مفاصل شما را دردناک کند.
اِدِم یا ورم: دستها، پاها یا مچ پای ورمکرده میتواند ورم معمول بارداری باشد که ناشی از احتباس آب یا همان ادم است، اما همیشه فکر خوبی است که آنها را با پزشک مطرح کنید. آرتریت لوپوس نیز میتواند مفاصل را متورم، خشک و دردناک کند و رانهای ورمکرده گاهی میتواند در افراد مبتلا به لوپوس نشانهٔ بیماری کلیه باشد.
مشکلات تنفسی: تنگینفس خفیف در طول بارداری شایع است، به ویژه در اواخر بارداری، زیرا جنین بزرگتر شده است و به دیافراگم فشار میآورد. اما لوپوس گاهی اوقات میتواند روی ریهها تأثیر بگذارد و کشیدن نفسهای عمیق را دشوار کند. این عارضه زمانی اتفاق میافتد که غشاهایی که ریهها را میپوشانند ملتهب میشوند. در نتیجه مایعات میتوانند در ریه تجمع کنند و به درون قفسهٔ سینه نشت کنند که پلورال افیوژن نامیده میشود و برخلاف نفس تنگی معمول بارداری میتواند بسیار دردناک باشد.
تغییرات پوستی: هورمونهای بارداری میتوانند تغییراتی در پوست شما به وجود بیاورد، مثلاً پوستتان را برافروخته و گلانداخته کند یا ممکن است به آفتاب حساستر و باعث شود که تکههایی قهوهایرنگ روی صورت ظاهر شود که ملاسما نام دارد. لوپوس میتواند باعث شود روی صورت یا در قسمت گونهها و بینی، یک راش قرمز به شکل راش پروانهای ظاهر شود و قرار گرفتن جلوی نور خورشید هم میتواند منجر به تغییر رنگ مشابهی شود.
کدام علائم لوپوس با علائم بارداری متفاوت است؟
برخی علائم لوپوس احتمال کمتری دارند که با علائم شایع بارداری اشتباه گرفته شوند. اگر شما هر کدام از این علائم را دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- راش پروانهای یا راش مالار روی گونهها و تیغهٔ بینی
- زخمهای دردناکی در دهان و بینی
- ورم گرههای لنفاوی
- تب بدون ارتباط با عفونت
حتی اگر مطمئن نیستید که لوپوس شما شعلهور شده، بهتر است که هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. اگر لوپوس شعلهور شده باشد، پزشکتان میتواند کمک کند که فوراً آن را کنترل کنید. این کار برای شما و کودک هر دو حیاتی است. قبل از وقت ویزیت پزشک بهتر است علائم خود را بنویسید و زمان وقوع آنها و شدتشان را ثبت کنید. در جلسهٔ ویزیت، پزشک توصیفات شما از علائم را با دقت بررسی خواهد کرد و در این مورد سؤالاتی خواهد پرسید، او یک معاینهٔ فیزیکی انجام میدهد و آزمایشاتی را تجویز میکند تا مشخص شود که آیا لوپوس شعلهور شده است یا مشکلی وجود ندارد.
من لوپوس دارم و باردارم. آیا کودک من سالم خواهد بود؟
به احتمال زیاد، بله. بیشتر نوزادان متولدشده از مادران مبتلا به لوپوس سالم هستند. به ندرت، نوزادان با بیماریای به نام «لوپوس نوزادی» متولد میشوند که علت آن هم آنتیبادیهای خاصی است که در مادر یافت میشوند و میتوانند باعث ابتلای نوزاد شوند. نوزاد مبتلا به لوپوس نوزادی ممکن است دچار بثورات پوستی، مشکلات کبدی یا سطوح پایین سلولهای خونی در بدو تولد شود. همچنین یک نقص قلب جدی به نام بلوک مادرزادی قلب، این نوزادان را تهدید میکند. اما، در بیشتر نوزادان، لوپوس نوزادی پس از سه تا شش ماهگی از بین میرود و عود نمیکند. پزشک در طول بارداری، آزمایش لوپوس نوزادان را درخواست میدهد. درمان همچنین میتواند از زمان تولد یا قبل از تولد شروع شود.
کلام آخر
کلام آخر اینکه، بیشتر زنان مبتلا به لوپوس میتوانند با اطمینان خاطر و با موفقیت دوران بارداری خود را سپری کنند، به این شرط که تحت نظارت کامل پزشکشان باشند. انتخاب منابع اطلاعاتی قابل اعتماد، برنامهریزی قبل از تصمیم به بارداری، ارتباط منظم با درمانگر و از همه مهمتر پرسیدن سؤالات دقیق و کامل، برای یک بارداری موفق بسیار ضروری است.