دانشمندان قسمت جدیدی از بدن را که در ریهها پنهان شده بود کشف کردهاند
قسمت جدیدی از بدن که در ریهها پنهان شده بود پیدا شد. سلولهای تازه کشف شده به حفظ سلامت سیستم تنفسی کمک میکنند. در این مطلب دربارهٔ این موضوع بیشتر بدانید.
کشف جدید علم در مورد ریهها
دانشمندان نوع کاملاً جدیدی از سلولها را که در معبرهای ظریف و شاخه شاخۀ ریههای انسان پنهان شده بودند، کشف کردهاند. طبق یک مطالعۀ جدید، این سلولهای تازهیافته نقشی حیاتی در حفظ عملکرد درست سیستم تنفسی دارند و حتی میتوانند الهامبخش درمانهای جدیدی برای معکوس کردن اثرات برخی بیماریهای مرتبط با سیگار کشیدن باشند.
این سلولها که به عنوان سلولهای ترشحی راههای هوایی (Respiratory Airway secretory) شناخته میشوند، در مجاری بسیار ریز و شاخ شاخهای به نام نایژکها یافت میشوند. نوک نایژکها به کیسههای هوای بسیار ریزی به نام آلوئولی ختم میشود که اکسیژن و دی اکسید کربن را با جریان خون تبادل میکنند. سلولهای تازه کشفشده و به اختصار، RAS شبیه سلولهای بنیادی هستند، یعنی سلولهایی شبیه «بوم خالی» که قابلیت تبدیل به هر نوع سلول دیگری را دارند و میتوانند سلولهای آلوئولی آسیبدیده را ترمیم و به سلولهای جدید تبدیل کنند.
محققان، سلولهای RAS را زمانی کشف کردند که از محدودیتهای اتکا به ریههای موش به عنوان مدل سیستم تنفسی انسان مستأصل شده بودند. به دلیل تفاوتهای مشخصی که بین این دو نوع ریه وجود دارد، این تیم تحقیقاتی تلاش کردند راههایی برای افزایش دانش خود از ریههای انسان بیابند. برای درک بهتر تفاوتهای ریۀ انسان در سطح سلولی، محققان نمونههای بافت ریه را از اهداکنندگان سالم (انسانها) گرفتند و ژنهای درون سلولهای هر فرد را تجزیه و تحلیل کردند که سلولهای RAS ناشناخته را آشکار کرد.
ادوارد موریسی، محقق ارشد این مطالعه و استاد دانشکدهٔ پزشکی پنسیلوانیا که متخصص سیستمهای تنفسی است، گفته: «مدتی است که مشخص شده راههای هوایی (Airway) ریۀ انسان با موش متفاوت است. اما تازه در همین اواخر بوده که فناوریهای نوظهور به ما اجازهٔ نمونهبرداری و شناسایی انواع سلولهای منحصربهفرد را دادهاند.»
این تیم همچنین سلولهای RAS را در راسوی اهلی که سیستم تنفسی آنها بیشتر از موشها شبیه انسان است، کشف کردند. به گفتهٔ موریسی، محققان گمان میکنند اکثر پستاندارانی که از نظر اندازه مساوی یا بزرگتر از این راسوها هستند احتمالاً در ریههای خود سلولهای RAS دارند.
سلولهای RAS دو وظیفهٔ اصلی را در ریهها به عهده دارند. اول، مولکولهایی ترشح میکنند که پوشش مایع نایژکها را حفظ میکنند و با این کار به جلوگیری از نابودی راههای هوایی کوچک و به حداکثر رساندن کارایی ریهها کمک میکنند. دوم، آنها میتوانند به عنوان نیایاخته برای سلولهای آلوئولی نوع 2 (AT2) عمل کنند؛ آلوئولی نوع 2 نوع خاصی از آلوئولها و ترشحکنندۀ یک مادهٔ شیمیایی هستند که تا حدی برای ترمیم سایر آلوئولهای آسیبدیده استفاده میشود. نیایاخته یا سلول پیشساز، سلولی است که مشابه سلولهای بنیادی، توانایی تبدیل شدن به نوع دیگری از سلول را دارد.
موریسی میگوید: «سلولهای RAS چیزی هستند که ما نیایاختههای اختیاری مینامیم، به این معنی که هم بهعنوان سلولهای پیشساز عمل میکنند و هم نقشهای مهمی در حفظ سلامت راههای هوایی دارند». به گفتۀ او این بدان معناست که سلولهای RAS نقشی حیاتی در حفظ ریههای سالم دارند.
محققان فکر میکنند سلولهای RAS ممکن است نقشی کلیدی در بیماریهای مرتبط با سیگار، مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) داشته باشند. بیماری مزمن انسدادی ریه نتیجۀ التهاب مجاری هوایی داخل ریههاست که میتواند ناشی از سیگار کشیدن و گاهی اوقات آلودگی هوا باشد. التهاب راههای هوایی باعث میشود ریهها نتوانند اکسیژن کافی دریافت کنند. در نتیجه این بیماری علائمی مشابه آسم دارد. بیماری انسدادی ریه همچنین میتواند منجر به آمفیزم شود که در آن آلوئولها برای همیشه از بین میروند و فرد به برونشیت مزمن مبتلا میشود که شامل سرفۀ شدید، درازمدت و معمولاً همراه با خلط زیاد است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، هر سال بیش از 3 میلیون نفر در سراسر جهان به دلیل بیماری انسدادی ریه جان خود را از دست میدهند.
در تئوری، سلولهای RAS باید با ترمیم آلوئولهای آسیبدیده، از بروز بیماری انسدادی ریه جلوگیری میکنند یا حداقل اثرات آن را کاهش دهند. با این حال، محققان گمان میکنند که سیگار میتواند به این سلولهای تازه، آسیب برساند یا حتی آنها به طور کامل از بین ببرد و منجر به شروع بیماریهایی مانند بیماری انسدادی ریه شود.
برای کاهش علائم افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه، اغلب از داروهای ضدالتهابی یا اکسیژندرمانی استفاده میشود. با این حال، اینها فقط راهحلهای موقتی هستند و هیچ کاری برای معکوس کردن آسیب واردآمده به ریه انجام نمیدهند. اگر محققان بتوانند به درستی از ویژگیهای احیاکنندۀ سلولهای RAS استفاده کنند، آنها به طور بالقوه میتوانند برای بهبود درمانها یا حتی علاج کامل بیماری انسدادی ریه مورد استفاده قرار گیرند.
در مورد بیماریهای ریوی کودکان بدانید.
