ویروس سنسیشیال تنفسی در کودکان
ویروس سنسیشیال تنفسی، یک ویروس تنفسی است که در بچههای بزرگتر و بزرگسالان بیشتر باعث ایجاد نشانههایی شبیه سرماخوردگی میشود، اما در بچههای زیر یک سال و خردسالان میتواند جدیتر باشد. در این مطلب میتوانید با این ویروس، علل ایجاد، علائم و درمان آن آشنا شوید.
ویروس سنسیشیال تنفسی یا RSV چیست؟
ویروس سنسیشیال تنفسی یا RSV، ویروسی تنفسی است که در بچههای بزرگتر و بزرگسالان باعث ایجاد علائم خفیفی شبیه سرماخوردگی میشود، اما در کودکان زیر یک سال و کودکان خردسال میتواند جدی باشد. این عارضه شایعترین علت عفونتهای دستگاه تنفسی تحتانی در بچههای خردسال است.
اغلب کودکان دیر یا زود، به ویروس سنسیشیال تنفسی آلوده میشوند که معمولاً تا قبل از دو سالگی حداقل یک بار اتفاق میافتد. همهگیری این ویروس در فصل سرماخوردگی که از مهر تا اردیبهشت ادامه دارد نیز شایعتر است.
همچنین ویروس سنسیشیال تنفسی شایعترین علت دو بیماری ریه در بین کودکان است. مورد اول برونشیولیت است که با متورم کردن مجاری هوایی کوچک در ریهها و پر کردن آنها از مخاط، جریان هوا را مسدود میکند. مورد دوم نیز پنومونی است که عفونت و التهاب ریههاست. حداقل یک چهارم بچهها هنگامی که برای اولین بار به ویروس سنسیشیال تنفسی مبتلا میشوند، علائم برونشیولیت یا پنومونی را دارند.
کودکان چطور ویروس سنسیشیال تنفسی میگیرند؟
ویروس سنسیشیال تنفسی از طریق ذرات آب موجود در هوا یا از طریق تماس با یک سطح آلوده به راحتی پخش میشود. برای مثال، کودک میتواند ویروس سنسیشیال تنفسی را هنگامی بگیرد که فردی آلوده به آن در نزدیکیاش عطسه یا سرفه میکند، یا هنگامی که کودکی به سطح یا اسباببازی آلوده به ویروس دست میزند و بعد انگشتان خود را داخل یا نزدیک دهان، بینی یا چشم خود میبرد.
این ویروس میتواند تا ساعتها روی سطوح سخت مثل دستگیرهٔ درها، پیشخوانها، اسباببازیها و برای مدت کوتاهتری روی سطوح نرم مثل دستها و دستمالها زنده بماند.
اما ویروس سنسیشیال تنفسی برای کودکان دبستانی و بزرگسالان نگرانی جدیای به دنبال ندارد. اگرچه این ویروس میتواند جدی و حتی گاهی و به ویژه در سالمندان مرگبار باشد، اما بیشتر بچههای بزرگتر و بزرگسالان مبتلا به آن، تنها یک عفونت دستگاه تنفسی فوقانی دارند که با سرفه مشخص میشود. سیستم ایمنی بدن آنها قویتر و مجاری هوایی آنها بزرگتر است و کمتر احتمال دارد که به میزان خطرناکی توسط التهاب مسدود شود، پس نگران نباشید.
علائم ویروس سنسیشیال تنفسی کدامند؟
برخی از مهمترین نشانههای ویروس سنسیشیال تنفسی در کودکان عبارت است از:
چه کودکانی بیشتر مستعد ابتلا به ویروس سنسیشیال تنفسی هستند؟
اگرچه بیشتر کودکان مبتلا به این ویروس، بدون هیچ گونه بیماری ثانویهای از آن بهبود مییابند، اما برخی از آنها بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به یک عفونت جدی ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی هستند، که ممکن است مستلزم بستری و درمان در بیمارستان باشد. کودکانی که بیشترین خطر ابتلا به عفونت ثانویه را دارند عبارتند از:
- کودکان زودرس
- کودکان زیر دو سال مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی یا بیماری مزمن ریوی مادرزادی
- کودکانی با سیستم ایمنی تضعیفشده
اما در اغلب موارد، حتی زمانی که عفونت جدی است و بچهها نیازمند مراقبتهای اضافی هستند، فقط چند روز در بیمارستان میمانند و معمولاً در عرض دو هفته به طور کامل بهبود مییابند.
چه زمانی برای ویروس سنسیشیال تنفسی با پزشک تماس بگیرید؟
اگر فرزندتان علائم سرماخوردگی را دارد یا هر کدام از علائم زیر را، لازم است با پزشک تماس بگیرید:
- کودک کمتر از سه ماه دارد.
- کودک زودرس به دنیا آمده است.
- مشکلات ریوی یا قلبی دارد.
- سیستم ایمنی ضعیف یا تضعیفشدهای دارد.
همچنین کودکانی که حداقل سه ماه دارند و از جهات دیگر سالم هستند، نیازی به مراجعه به پزشک فقط برای قطعی شدن تشخیص ویروس سنسیشیال تنفسی ندارند. اما اگر مشکوکید که فرزندتان در هر سنی، ویروس سنسیشیال تنفسی گرفته است و همچنین یکی از علائم زیر را دارد، بلافاصله به یک مرکز درمانی مراجعه کنید:
- تنفس دشوار یا سریع
- خسخس زیاد
- سرفههای رو به وخیم شدن
- مخاط بینی غلیظ به رنگ زرد، سبز یا خاکستری
- خستگی شدید
- پوست خاکستری یا کبود
- تب بالا؛ برای کودکان زیر سه ماه؛ ۳۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر
ویروس سنسیشیال تنفسی چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک کودک میتواند پس از انجام معاینهٔ فیزیکی و یک «آزمایش سریعِ ویروس سنسیشیال تنفسی» که نتیجهاش میتواند در حدود ۱۰ دقیقه آماده شود، ابتلا به این ویروس را تشخیص دهد. اگر گزینهٔ آزمایش سریع در دسترس نیست، پزشک میتواند یک نمونه مخاط از بینی کودک یا دستگاه تنفسی فوقانی او را به آزمایشگاه ارسال کند.
پزشک کودک همچنین میتواند از پالس اکسیمتر برای آزمایش میزان اکسیژن در خون کودکتان با حسگری که بدون درد به انگشت دست یا پا وصل میشود، استفاده کند تا از دریافت اکسیژن کافی توسط کودکتان، اطمینان یابد.
ویروس سنسیشیال تنفسی چگونه درمان میشود؟
موارد خفیف بیماری ممکن است در عرض یک یا دو هفته خودبهخود رفع شوند. اما اگر فرزندتان به یک عفونت جدی ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی مبتلا شده باشد، احتمال دارد که برای درمانهای اکسیژنی، دریافت مایعات درونوریدی و ساکشن مکرر بینی به بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشد.
بعضی از کودکان ممکن است سینهپهلو را به عنوان عارضهٔ ثانویهٔ ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی بگیرند. اگر این اتفاق بیفتد، کودک شما احتمالاً برای درمان عفونت باکتریایی آنتیبیوتیک دریافت خواهد کرد. آنتیبیوتیک برای درمان خود ویروس سنسیشیال تأثیری نخواهد داشت، زیرا این یک ویروس است و نه باکتری.
چگونه از یک کودک مبتلا به ویروس سنسیشیال تنفسی مراقبت کنید؟
مثل سرماخوردگی، هیچ درمانی برای ویروس سنسیشیال تنفسی نیز وجود ندارد، اما شما میتوانید اقداماتی را برای بهتر کردن حال کودک و احساس راحتی بیشتر او انجام دهید:
به کودک مایعات زیاد بدهید: برای بالا ماندن سطح آب بدن کودکتان به او مقدار زیادی مایعات بدهید. اگر او را با شیر مادر تغذیه میکنید، هر قدر که میخواهد به او شیردهی کنید.
بینی کودک را تمیز کنید: چند قطره محلول سالین را در بینیاش بریزید تا مخاط موجود را نرم کند، سپس از یک پوار بینی برای ساکشن آن استفاده کنید. شما میتوانید محلول سالین بینی را بدون نسخه از داروخانه خریداری کنید.
از دستگاه بخور استفاده کنید: از بخارساز سرد برای مرطوب کردن مجاری هوایی کودک خود استفاده کنید، این کار باعث میشود که نفس کشیدن برایش آسانتر شود. دستورالعمل شرکت سازندهٔ دستگاه را هم در مورد تمیز نگه داشتن آن را رعایت کنید، زیرا در صورت کثیف بودن میتواند میکروبها را از طریق هوا پخش کند.
کودک را از دود دخانیات دور نگه دارید: فرزند خود را از دود سيگار، رنگ تازه، دود چوب يا هر دود تحریککنندهٔ ديگری که میتواند نفس کشیدن را برایش دشوارتر کند، دور نگه داريد. قرار گرفتن در معرض دود تنباکو احتمال ابتلا به موردی جدی از ویروس سنسیشیال تنفسی یا یک ویروس تنفسی دیگر را بیشتر میکند.
خودسرانه به کودک دارو ندهید: به کودک خود داروهای سرماخوردگی بدون نسخه ندهید، مگر اینکه پزشکش گفته باشد. در کوتاه مدت این داروها ممکن است مؤثر به نظر بیایند، اما در واقع میتوانند مشکل را بدتر کنند و عوارض جانبی جدی داشته باشند. اگر كودكتان كمتر از سه ماه دارد، با پزشک خود در مورد دادن استامينوفن اطفال برای تخفیف ناراحتی او مشورت كنيد. وقتی حداقل شش ماهه باشد، میتوانید دز مناسب ایبوپروفن یا استامینوفن اطفال را باز هم با نظر پزشکش به او بدهید.
چگونه میتوان از ابتلای کودک به ویروس سنسیشیال تنفسی جلوگیری کرد؟
کودکانی که بیشترین ریسک را برای ابتلا به این ویروس دارند شامل کودکان زیر یک سال، کودکان زودرس و کودکانی با سیستم ایمنی ضعیف یا مشکلات قلبی یا ریوی هستند. بنابراین، اگر کودک شما ریسک ابتلا به موردی جدی از ویروس سنسیشیال تنفسی دارد، اقدامات احتیاطی زیر اهمیت بسیار بیشتری پیدا میکند:
- دستهای خود و کودکتان را مکرراً بشویید.
- از دیگر مراقبان فرزندتان هم بخواهید که آنها نیز دستهایشان را بشویند.
- در خانه هم از همهٔ میهمانان بخواهید قبل از تماس با کودکتان دستهای خود را بشویند.
- از جمعیت زیاد و افراد بیمار دوری کنید.
- در صورت امکان، کودک پرریسک را در طول فصل شیوع ویروس سنسیشیال تنفسی، یعنی معمولاً از مهر تا اردیبهشت که البته اوج آن در دی و بهمن است، در خانه نگه دارید و به مهدکودک نفرستید.
- کودک خود را از دود هر نوع دخانیاتی دور نگه دارید.
- برای خوردن غذا یا نوشیدنی از ظروف مشترک با کودک خود استفاده نکنید.
- اجازه ندهید دیگران هم با ظروف کودک شما چیزی بخورند.
- از سن شش ماهگی به بعد، اطمینان حاصل کنید که کودکتان واکسن آنفلوانزا را هر سال در ابتدای پاییز یا اواخر شهریور ماه دریافت کند.