چندقلوزایی: نکاتی جالب در مورد بارداری دوقلو، سه‌قلو یا چندقلوها
آیا شما هم دوقلو، سه‌قلو یا بیشتر باردار هستید؟ بارداری دوقلو یا چندقلو چطور اتفاق می‌افتد؟ در این مطلب با نکته‌های جالب و خواندنی در مورد بارداری‌های دوقلو یا بارداری‌های چندقلویی آشنا شوید.
چندقلوزایی
اگر همزمان دو یا چند جنین در رحم رشد کنند، آنها به عنوان «چندقلو» شناخته می‌شوند. گاهی اوقات آنها دقیقاً شبیه به هم، یعنی همسان هستند و گاهی اوقات بیشتر از خواهر و برادرهای معمولی دیگر به هم شباهت ندارند، یعنی ناهمسان هستند. پس دو نوع چندقلوزایی وجود دارد؛ چندقلوهای همسان و چندقلوهای ناهمسان.
چندقلوهای همسان
تخمک بارورشده با یک تخمک و یک اسپرم ساخته می‌شود. اگر تخمک بارور به دو قسمت تقسیم شود، که گاهی اتفاق می‌افتد، شما دوقلوهای همسان دارید. اگر یکی از آن تخمک‌ها دوباره تقسیم شود، سه‌قلوهای همسان خواهید داشت و به همین ترتیب این اتفاق ممکن است بیشتر تکرار و منجر به داشتن قل‌های بیشتر شود. همه‌ٔ این جنین‌ها با مجموعه‌ٔ ژنی یکسانی شروع می‌کنند، یعنی آنها یا همه پسر هستند یا همه دختر و شبیه به هم نیز هستند. چندقلوهای همسان در سه یا چهار مورد از هر ۱۰۰۰ تولد زنده اتفاق می‌افتد.
چندقلوهای ناهمسان
گاهی اوقات، در طول یک ماه بیش از یک تخمک از تخمدان آزاد می‌شود. اگر هر یک از آن تخمک‌ها از طریق اسپرم‌های مختلف بارور شود، چندقلوهای ناهمسان دارید. برخلاف چندقلوهای همسان، ژن‌های چندقلوهای ناهمسان به اندازه‌ٔ هر خواهر و برادر دیگری با والدین یکسان، متفاوت است. این نوع چندقلوها بیشتر از چندقلوهای همسان هستند.
یک مادر با پدرهایی متفاوت
اگر یک زن در روز آزاد شدن تخمک و پنج روز قبل از آن، دو یا چند تخمک داشته باشد، این امکان وجود دارد که هر یک از آنها در زمان‌های مختلف و حتی توسط مردان متفاوت و طی رابطه‌های جنسی مختلف بارور شود. بنابراین، این امکان وجود دارد که چندقلوهایی با پدرهای متفاوت به دنیا بیایند.
پیوند عاطفی قوی چندقلوها
والدین دوقلوها اغلب می‌گویند فرزندانشان زبان خاصی دارند که فقط بین خودشان استفاده می‌کنند. ظاهراً، ارتباط آنها خیلی زود شروع می‌شود. یک مطالعه نشان داد که در هفته‌ٔ ۱۴ بارداری، دوقلوها حرکاتی تعمدی و خودخواسته به سمت یکدیگر انجام می‌دهند. تحقیقات بیشتری لازم است تا علم بفهمد آیا این مورد برای سایر چندقلوها، مثل سه‌قلوها، چهارقلوها و چندقلوهای بیشتر هم صادق است یا خیر.
علل چندقلوزایی
چرا بعضی از زنان احتمال بیشتری برای چندقلوزایی دارند؟ چند مورد می‌تواند احتمال آن را تحت تأثیر قرار دهد که برخی از آنها شامل موارد زیر است:
داروهای باروری: به عنوان مثال، اگر زنی نتوانسته باردار شود، پزشک ممکن است مصرف دارو برای افزایش تعداد تخمک‌های آزادشده از تخمدان را توصیه کند. این کار می‌تواند احتمال باردار شدن او و احتمال به دنیا آوردن چندقلوهای ناهمسان را افزایش دهد.
لقاح آزمایشگاهی یا آی‌وی‌اف: لقاح مصنوعی یا IVF زمانی است که پزشک تخمک‌ها را از تخمدان‌ها برمی‌دارد و این کار معمولاً پس از مصرف داروهای باروری صورت می‌گیرد. تخمک‌ها در خارج از رحم با اسپرم بارور می‌شوند و سپس دوباره داخل رحم قرار می‌گیرند. از آنجا که این کار می‌تواند دشوار و غیرقابل پیش‌بینی باشد، اغلب دو یا چند رویان داخل رحم گذاشته می‌شود تا احتمال رشد حداقل یکی از آنها بیشتر شود. گاهی اوقات دو یا چند رویان رشد می‌کنند و والدین صاحب چندقلوی ناهمسان می‌شوند.
سن و نژاد مادر: زنان بالای ۳۰ سال بیشتر احتمال دارد که همزمان دو یا چند تخمک آزاد کنند و احتمالاً به این دلیل که بدن آنها برای تقویت تخمدان‌ها مقدار بیشتری از هورمون تحریک‌کننده‌ٔ تخمدان تولید می‌کند. زنان آفریقایی-امریکایی بیشترین احتمال برای دوقلوزایی را دارند، درحالی‌که زنان منطقه‌ٔ جنوب آسیا کمترین احتمال را دارند.
قد مادر: مادرانی که چندقلو دارند به طور متوسط ۲/۵ سانتی‌متر بلندتر از مادران دیگر هستند. ممکن است دلیل آن هورمونی باشد که زنان بلندتر مقدار بیشتری از آن دارند. این هورمون که فاکتور رشد شبه‌انسولین یا IGF نامیده می‌شود ممکن است باعث شود تخمدان‌ها تخمک بیشتری آزاد کند، اما برای اطمینان از این موضوع تحقیقات بیشتری لازم است.
شیر: مطالعه‌ای نشان داد زنانی که شیر یا فرآورده‌های شیری بیشتری می‌نوشند بیشتر دوقلو دارند. برخی از دانشمندان فکر می‌کنند این غذاها بدن شما را به سمت تولید بیشتر فاکتور رشد شبه‌انسولین سوق می‌دهند که می‌تواند منجر به آزاد شدن تخمک‌های بیشتر در یک سیکل ماهانه شود.
دلایل دیگر چندقلوزایی: زنی که مادر یا خواهری دارای دوقلوهای ناهمسان دارد، احتمال دوقلو داشتن خودش نیز دو برابر بیشتر است ولی این موضوع در مورد دوقلوهای همسان صدق نمی‌کند. در زنانی که شاخص تودهٔ بدنی بالاتری دارند، نرخ چندقلوی ناهمسان نیز در آنها بالاتر است. شاخص تودهٔ بدنی معیاری برای اندازه‌گیری چربی بدن است و شاخص بالاتر از حد معمول به‌طورکلی برای سلامت مضر است.
عوارض احتمالی ثانویه در بارداری چندقلویی
زایمان زودرس: زایمان زودتر از موعد یا زودرس شایع‌ترین عارضهٔ چندقلوزایی است. یک کودک فول‌ترم یا ۹ ماههٔ کامل، حدود ۳۹ یا ۴۰ هفتگی به دنیا می‌آید، اما بیشتر چندقلوها زودرس هستند یا قبل از ۳۷ هفتگی متولد می‌شوند. آنها شش برابر بیشتر از کودک تک‌قلو احتمال زودرس بودن دارند. نوزادانی که قبل از ۳۲ هفتگی به دنیا می‌آیند احتمال بیشتری برای ابتلا به مشکلات سلامت درازمدت مانند کاهش شنوایی، مشکلات بینایی و احتمالاً آسیب مغزی دارند.
عارضهٔ پره‌اکلامپسی: پره‌اکلامپسی باعث فشار خون بالا و مشکلات دیگری می‌شود. این عارضه ممکن است در هر بارداری اتفاق بیفتد، اما در بارداری چندقلویی شایع‌تر است. افزایش فشار خون معمولاً اولین علامت آن است، اما زنان مبتلا ممکن است سردرد، مشکلات بینایی، حالت تهوع و استفراغ نیز داشته باشند. این عارضه می‌تواند برای مادر و نوزادان خطرناک باشد، اما داروهایی برای کاهش فشار خون و مدیریت علائم دیگر وجود دارد. پره‌اکلامپسی پس از زایمان مادر برطرف می‌شود.
معاینات پزشکی بارداری چندقلویی
از آنجا که احتمال بروز مشکلات و زایمان زودرس در چندقلوها بیشتر از نوزادان تک‌قلوست، پزشکان دوست دارند آنها را بیشتر تحت نظر داشته باشند. آنها رشد و نمو جنین‌ها را ردیابی می‌کنند، سلامت مادر را کنترل می‌کنند و گوش به زنگ علائم زایمان زودرس هستند. پزشکان همچنین ممکن است سونوگرافی و آزمایش‌های دیگری را برای اطمینان از نبود مشکل انجام دهند.
زایمان چندقلوها
جراحی سزارین، روشی برای به دنیا آوردن کودک از طریق ایجاد یک بریدگی در شکم است. این کار معمولاً برای محافظت از سلامت مادر و نوزادان انجام می‌شود. زنان در صورت داشتن دوقلو احتمال زیادتری برای سزارین دارند و بیشتر سه‌قلوها و چندقلوهای پرتعدادتر از این طریق متولد می‌شوند.
