میگرن قاعدگی یا سردردهای هورمونی
میگرن قاعدگی یا سردرد هورمونی قبل از دورهٔ قاعدگی زنان یا در طول دوره شروع می‌شود و می‌تواند هر ماه اتفاق بیفتد. علائم شایع شامل سردرد ضربان‌دار خفیف یا شدید، حساسیت به نور، حالت تهوع، خستگی، سرگیجه و موارد دیگر است. گزینه‌های درمانی و راه‌هایی برای پیشگیری از میگرن قاعدگی وجود دارد که می‌توانید آنها را امتحان کنید. در این مطلب با همه چیز در مورد میگرن قاعدگی آشنا شوید.
میگرن قاعدگی
میگرن چیست؟
میگرن چیزی بیشتر از یک سردرد شدید است. این بیماری یک عارضهٔ عصبی با یک‌سری علائم خاص است که می‌تواند شامل درد ناتوان‌کننده در یک طرف سر باشد؛ این درد معمولاً به صورت درد ضربان‌دار یا تپنده توصیف می‌شود.
میگرن قاعدگی، که به عنوان سردردهای هورمونی نیز شناخته می‌شود، درست قبل از دورهٔ قاعدگی زنان و حداکثر دو روز قبل از شروع قاعدگی یا در طول دورهٔ قاعدگی و اغلب تا سه روز در طول دوره اتفاق می‌افتد و ممکن است با حرکت، نور، بو یا صدا بدتر شود. علائم ممکن است چند ساعت طول بکشد، اما احتمالاً روزها ادامه خواهند داشت.
تخمین زده می‌شود که 70 درصد از افرادی که میگرن را تجربه می‌کنند، زن هستند. از میان این زنان، 60 تا 70 درصد وجود ارتباط بین قاعدگی و حملات میگرنی خود را گزارش کرده‌اند. گفتنی است که زنان سه برابر بیشتر از مردان حملات میگرنی را تجربه می‌کنند.
به علاوه، میگرن قاعدگی یکی از انواع سردردهای میگرنی است. دیگر نمونه‌های میگرن شامل میگرن با هاله یا با اورا (Aura)، میگرن بدون هاله یا بدون اورا و میگرن مزمن است.
در مورد دوران قاعدگی و پریود بیشتر بدانید.
هورمون‌ها چه هستند و استروژن چیست؟
هورمون‌ها را اغلب «پیام‌رسان‌های شیمیایی بدن» می‌نامند. آنها در اندام‌ها، بافت‌ها و جریان خون وجود دارند و توسط غدد درون‌ریز ساخته می‌شوند. از جمله غدد درون‌ریز می‌توان به غدهٔ تیروئید، غدد فوق کلیوی و غدهٔ هیپوفیز اشاره کرد. اگر مقدار کم یا مقدار خیلی زیادی از یک هورمون خاص در بدن وجود داشته باشد، می‌تواند کل سیستم بدن را از حالت تعادل خارج کند.
استروژن و پروژسترون دو هورمون جنسی اصلی در زنان هستند. استروژن باعث ایجاد ویژگی‌های فیزیکی زنانه می‌شود، بلوغ را آغاز می‌کند و به تولیدمثل کمک می‌کند. همچنین استروژن بر کلسترول تأثیر می‌گذارد، چرخهٔ قاعدگی را کنترل می‌کند، از سلامت استخوان‌ها محافظت می‌کند و بر قلب، پوست، استخوان‌ها، مغز و سایر بافت‌ها اثر می‌گذارد. این هورمون بیشتر توسط تخمدان‌های زنان تولید می‌شود.
سطح استروژن بدن ثابت نیست و تغییر می‌کند. در اواسط چرخهٔ قاعدگی سطح استروژن در بالاترین مقدار و در طول پریود در کمترین مقدار است. در دوران یائسگی نیز میزان استروژن بسیار کم می‌شود.
در مورد هورمون‌های زنان بیشتر بدانید.
علل و علائم میگرن قاعدگی
چه عوامل و عللی باعث میگرن قاعدگی می‌شود؟
چه چیزی باعث میگرن قاعدگی می‌شود؟ تغییر در سطح استروژن، که درست قبل از شروع قاعدگی اتفاق می‌افتد.
علاوه بر کاهش استروژن، قرص‌های ضدبارداری و درمان جایگزینی هورمون برای یائسگی نیز می‌توانند فراوانی یا شدت میگرن را تغییر دهند. اگر متوجه شدید سردرد میگرنی شما پس از شروع یکی از این داروها بدتر شده است، بد نیست از پزشک خود بخواهید دارویی با دز کمتری از استروژن تجویز کند یا درخواست کنید رژیم دارویی مداوم و نامنقطع را جایگزین رژیم دارویی غیرمداوم کند.
علائم میگرن قاعدگی چیست؟
میگرن قاعدگی به حملات میگرنی گفته می‌شود که با قاعدگی مرتبط هستند و همراه با پریود اتفاق می‌افتند. این حملات شدیدتر از میگرن معمولی هستند و کمتر به درمان پاسخ می‌دهند و می‌توانند بیشتر از سایر انواع میگرن ادامه یابند.
اغلب زنان مبتلا به میگرن قاعدگی، میگرن را در دیگر روزهای ماه نیز تجربه می‌کنند. تصور می‌شود که از هر ۱۰ زن، کمتر از یک زن «میگرن قاعدگی خالص» دارد. منظور از میگرن قاعدگی خالص این است که بیمار فقط در دوران قاعدگی دچار میگرن می‌شود، نه در هیچ زمان دیگری. علائم میگرن قاعدگی می‌تواند مشابه علائم سایر انواع میگرن باشد:
- سردرد متغیر بین درد خفیف تا درد ضربان‌دار شدید
- احساس گرمای زیاد وتعریق یا سرمای زیاد و لرز
- حساسیت به نور، صدا و بو
- حساسیت پوست سر به لمس
- از دست دادن اشتها
- سرگیجه و تاری دید
- رنگ‌پریدگی
- احساس خستگی
- تهوع و استفراغ، ناراحتی معده و درد شکمی
- اسهال یا تب؛ یک مورد نادر
تشخیص و آزمایشات میگرن قاعدگی
میگرن قاعدگی چطور تشخیص داده می‌شود؟
پزشک برای ایجاد فهرست علائم مرتبط با میگرن، احتمالاً سؤالات زیر را از شما می‌پرسد:
- شدت و محل درد خود را شرح بدهید. آیا درد کوبنده، تپش‌دار یا ضربان‌دار است؟
- چند وقت یک بار سردرد میگرنی می‌گیرید؟
- چیزی وجود دارد که سردرد شما را بهتر یا بدتر کند؟
- برای تسکین درد چه داروهایی مصرف می‌کنید و چند وقت بک بار آنها را مصرف می‌کنید؟
- در مورد فعالیت‌ها، غذاها، عوامل استرس‌زا یا موقعیت‌هایی که می‌تواند باعث میگرن شده باشد، صحبت کنید.
- آیا کسی در خانوادهٔ شما سردرد میگرنی دارد؟
- احساس خود را قبل از سردرد، در حین و بعد از آن بگویید؟
چه آزمایشاتی برای میگرن قاعدگی انجام می‌شود؟
هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص قطعی میگرن قاعدگی وجود ندارد. دقیق‌ترین راه برای تشخیص میگرن قاعدگی این است که حداقل به مدت سه ماه هم حملات میگرنی و هم روزهای پریود خود را در یک دفتر ثبت کند. برای تأیید میگرن قاعدگی، حملات میگرن باید عمدتاً بین دو روز قبل از پریود و حداکثر تا سه روز پس از پریود رخ دهد و این شرایط حداقل در دو دوره از سه دوره قاعدگی متوالی اتفاق بیفتد.
اما پزشکان همچنین ممکن است آزمایش خون و تصویربرداری‌هایی مانند سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی را برای اطمینان از نبود دلایل دیگری برای سردرد شما تجویز کنند. ممکن است برای رد عارضهٔ تشنج، نوار مغزی (EEG) نیز انجام شود.
اگر یک دفترچهٔ یادداشت میگرن داشته باشید، هم به شما و هم به پزشکتان کمک می‌کند. دقت کنید که چه علائمی دارید، علائم شما چقدر طول می‌کشد و چه چیزی باعث بهتر یا بدتر شدن میگرن قاعدگی می‌شود و این اطلاعات را در دفترچهٔ میگرن بنویسید. شما و پزشکتان می‌توانید از این اطلاعات برای کمک به بهبود و احتمالاً پیشگیری یا پیش‌بینی میگرن خود استفاده کنید.
مدیریت و درمان میگرن قاعدگی
میگرن قاعدگی چطور درمان می‌شود؟
میگرن قاعدگی معمولاً با داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) درمان می‌شود. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی که اغلب برای میگرن قاعدگی استفاده می‌شوند عبارتند از:
- کتوپروفن (Orudis®)
- ایبوپروفن (Advil® و Motrin®)
- فنوپروفن کلسیم (Nalfon®)
- ناپروکسن (Naprosyn®)
- نابومتون (Relafen®)
مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی باید دو تا سه روز قبل از شروع قاعدگی آغاز شود و تا شروع قاعدگی ادامه یابد. از آنجا که دارو فقط برای مدت کوتاهی مصرف می‌شود، ریسک ایجاد عوارض گوارشی محدود است.
تریپتان‌ها؛ آگونیست‌های انتخابی گیرندهٔ سروتونین، داروهایی هستند که برای میگرن حاد استفاده می‌شوند. آنها میگرن قاعدگی را پس از شروع آن متوقف می‌کنند. هفت داروی تریپتان برای این استفاده تأیید شده است:
- آلموتریپتان (Axert®)
- التریپتان (Relpax®)
- فرواتریپتان (Frova®)
- ناراتریپتان (Amerge®)
- ریزاتریپتان (Maxlt®)
- سوماتریپتان (Imitrex®)
- زولمیتریپتان (Zomig®)
سایر داروهایی که ممکن است تجویز شوند عبارت‌اند از:
- دزهای پایین ارگوتامین از جمله Bellergal-S® یا یک ترکیب مشابه، متیل ارگونوین مالئات. به عنوان مثال، Methergine®
- داروهای مسدودکنندهٔ بتا مانند پروپرانولول
- داروهای ضدتشنج مانند توپیرامات
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم مانند وراپامیل
- چسب، ژل یا قرص استروژن
- داروهای ضدبارداری
- دی هیدروارگوتامین‌ها (DHE)
- کافئین
- مسکن‌ها
- کورتیکواستروئیدها
این داروها نیز باید دو تا سه روز قبل از شروع قاعدگی شروع شوند. مصرف آنها را در طول دورهٔ قاعدگی خود ادامه دهید.
از آنجا که احتباس مایعات اغلب همزمان با قاعدگی اتفاق می‌افتد، از دیورتیک‌ها برای جلوگیری از میگرن قاعدگی استفاده می‌شود. برخی از پزشکان ممکن است توصیه کنند که به فاصلهٔ کوتاهی قبل از شروع قاعدگی از یک رژیم غذایی کم‌نمک پیروی کنید.
لوپرولید (Lupron®) دارویی است که بر سطح هورمون‌ها تأثیر می‌گذارد. این دارو تنها زمانی استفاده می‌شود که تمام روش‌های درمانی دیگر امتحان شده باشند و کارایی نداشته باشند.
آیا داروهای میگرن عوارض جانبی دارند؟
با پزشک و داروساز در مورد عوارض جانبی هر دارویی که تجویز می‌شود، صحبت کنید. شایع‌ترین عوارض جانبی داروهای تجویزی برای مبارزه با میگرن عبارتند از:
- از دست دادن قدرت و ضعف
- درد، فشار یا سنگینی در قفسهٔ سینه
- دهان خشک
- سردرد، به غیر از خود میگرن
- احساس سوزش یا خارش، بی‌حسی یا گزگز
- سرگیجه
- حالت تهوع
- خواب‌آلودگی
- احساس گرمی یا سردی
پیشگیری از میگرن قاعدگی
آیا میگرن قاعدگی قابل پیشگیری است؟
پزشک ممکن است داروهای پیشگیرانه‌ای را برای مصرف روزانه تجویز کند، سپس زمانی که نزدیک پریود هستید دز آن را افزایش دهد. اما چه داروهایی می‌توانید برای پیشگیری از میگرن قاعدگی مصرف کنید؟ گزینه‌های احتمالی دارویی شامل موارد زیر است:
- داروهای پیشگیری‌کننده یا پروفیلاکسی
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ناپروکسن سدیم
- فرواتریپتان
- ناراتریپتان
- سوماتریپتان
- متیل ارگونوین
- دی هیدروارگوتامین
- منیزیم
- فلوکستین
- استرادیول (درمان هورمونی استروژن)
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرید؟
در شرایط زیر از پزشک خود وقت بگیرید:
- تعداد یا شدت میگرن شما افزایش باید یا الگوی سردرد شما تغییر کند.
- عوارض جانبی جدید یا متفاوتی را تجربه کنید.
- به نظر برسد داروهای شما دیگر مؤثر نیستند.
اگر شرایط زیر را داشتید فوراً با اورژانس تماس بگیرید:
- سردرد شما به طور ناگهانی ظاهر شود.
- «بدترین سردرد زندگی» خود را تجربه می‌کنید.
- پس از تجربهٔ ضربه به سر، سردرد دارید.
- علائم عصبی دارید که قبلاً هرگز نداشته‌اید، از جمله مشکل در صحبت کردن، مشکلات تعادل، مشکلات بینایی، سردرگمی ذهنی، تشنج، یا احساس بی‌حسی و گزگز دارید.
زندگی با میگرن
برای کمک به کاهش علائم میگرن قاعدگی چه کار کنید؟
تمام تلاش خود را بکنید تا بفهمید چه چیزی باعث بهتر یا بدتر شدن سردردهای هورمونی شما می‌شود. به عنوان مثال، اگر نور باعث درد می‌شود و احساس می‌کنید بیش از حد گرمتان شده است، در یک اتاق خنک و تاریک بمانید. تدابیر اضافی شامل اینهاست:
- با خوردن مکرر میان‌وعده‌های سبک، سطح قند خون خود را بالا نگه دارید. هرگز یک وعدهٔ غذایی را جا نیندازید.
- تکنیک‌های تمدد اعصاب را بیاموزید.
- از خواب خیلی کم یا زیاد خودداری کنید و یک الگوی خواب منظم داشته باشید.
- در صورت نیاز رژیم غذایی خود را تغییر دهید.
- در صورت امکان از استرس دوری کنید و وقتی نمی‌توانید از استرس اجتناب کنید یاد بگیرید چگونه آن را مدیریت کنید.
میگرن بارداری و میگرن یائسگی
گزینه‌های درمانی برای میگرن یائسگی چیست؟
اگر وارد دوران یائسگی شده‌اید و لازم است پس از یائسگی مصرف مکمل‌های استروژن را ادامه دهید، باید با کمترین دز شروع کنید و به صورت بدون وقفه ادامه دهید؛ یعنی به جای هفت روز قطع دارو، شاید به شما گفته شود که آن را هر روز مصرف کنید.
با حفظ دز ثابت استروژن ممکن است از سردرد جلوگیری شود. یک چسب استروژن مانند Estraderm® نیز ممکن است در تثبیت سطح استروژن بدن مؤثر باشد.
راه‌های درمان میگرن در دوران بارداری چیست؟
از آنجا که اکثر داروهای مصرفی برای میگرن می‌توانند روی کودک شما تأثیر بگذارند، باید از مصرف آنها اجتناب کنید. با این حال، پزشک ممکن است به شما اجازهٔ مصرف مسکن خفیف مانند استامینوفن را بدهد. قبل از مصرف هر دارویی با پزشک خود صحبت کنید، حتی اگر یک استامینوفن باشد!
در مورد میگرن در بارداری کامل و دقیق بدانید.
سؤالات متداول در مورد میگرن قاعدگی
چه رابطه‌ای بین هورمون‌ها و سردرد وجود دارد؟
در زنان، سردرد و به ویژه میگرن، با تغییر سطح هورمون استروژن ارتباط دارد؛ سطح استروژن بلافاصله قبل از شروع پریود کاهش می‌یابد. میگرن‌های قبل از قاعدگی به طور معمول زمانی که هورمون‌های استروژن و پروژسترون به پایین‌ترین سطح خود می‌رسند یا بعد از این اتفاق رخ می‌دهند.
حملات میگرنی معمولاً در دوران بارداری بهبود می‌یابند. با این حال، برخی از زنان گزارش کرده‌اند که میگرن آنها در سه ماه اول بارداری شروع و سپس برطرف شده است.
تفاوت بین میگرن قاعدگی و انواع دیگر میگرن چیست؟
محرک شروع میگرن قاعدگی، افت استروژن است. سایر میگرن‌ها می‌توانند به دلیل استرس، جا افتادن یک وعدهٔ غذایی، مصرف کافئین یا بسیاری دلایل دیگر ایجاد شوند.
میگرن قاعدگی چقدر شایع است؟
حداقل 60 درصد از زنانی که میگرن دارند، رابطه‌ای بین چرخهٔ قاعدگی و میگرن خود مشاهده کرده‌اند. به عبارت دیگر، آنها متوجه شده‌اند که درست قبل از پریود یا در طول آن دچار میگرن می‌شوند.
میگرن قاعدگی از چه زمانی شروع می‌شود؟
میگرن قاعدگی می‌تواند تا سه روز قبل از پریود شروع شود. مطلب سندرم پیش از قاعدگی را بخوانید.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به میگرن قاعدگی هستند؟
اگرچه میگرن می‌تواند از کودکی شروع شود، میگرن قاعدگی تا زمانی که پریود نشوید، شروع نمی‌شود؛ پس فقط زنانی که پریود می‌شوند، میگرن قاعدگی می‌گیرند.
آیا میگرن قاعدگی باعث آسیب مغزی می‌شود؟
هیچ نوع میگرنی باعث آسیب مغزی نمی‌شود.
چه مدت میگرن قاعدگی خواهید داشت؟
ممکن است تا زمان یائسگی میگرن قاعدگی داشته باشید.
یادداشت پایانی برای این میگرن بی‌پایان
میگرن چیزی بیشتر از یک سردرد بد است. میگرن قاعدگی نه تنها می‌تواند شدید باشد، بلکه زنان گزارش کرده‌اند که این نوع میگرن می‌تواند حتی بدتر از میگرنی باشد که در خارج از دورهٔ پریود رخ می‌دهد. پس برای میگرن به پزشک مراجعه کنید و علائم سردرد خود را توضیح دهید، چون اقدامات پیشگیرانه و گزینه‌های درمانی برای شما وجود خواهد داشت و شما مجبور نیستید هر ماه با میگرن قاعدگی «زندگی کنید». شاید پایانی برای این میگرن وجود داشته باشد.
