سردردهای میگرنی و بارداری
اگر باردار هستید ممکن است در حال تجربهٔ برخی عوارض یا ناراحتی‌های جدیدی باشید و اگر یکی از میلیون‌ها زن بارداری هستید که میگرن دارند، شاید خوشحال شوید که بدانید بارداری برای بسیاری از زنان، علائم سردرد میگرنی را کاهش می‌دهد. اما حتی اگر برای شما این‌طور نشود، در این مطلب می‌توانید با طلاعاتی که می‌تواند به مقابله با مشکل میگرن کمک کند آشنا شوید.
میگرن و بارداری
مادران باردار و میگرن
بیش از 25 درصد از زنان در طول زندگی خود میگرن را تجربه می‌کنند و نوسانات هورمونی، به ویژه تغییر در سطح استروژن، می‌تواند تأثیر زیادی بر فراوانی و شدت حملات میگرنی داشته باشد. این امر مخصوصاً در مورد تغییرات هورمونی ناشی از بارداری صادق است. اگر باردارید یا قصد دارید به زودی باردار شوید، چه چیزهایی را باید بدانید؟
بارداری می‌تواند اثر قابل توجهی بر علائم میگرن و نحوهٔ درمان آن داشته باشد. در 50 تا 80 درصد از زنان باردار مبتلا به میگرن، حملات میگرنی در دوران بارداری کاهش می‌یابد. بسیاری از پزشکان معتقدند افزایش سطح استروژن به کاهش فراوانی و شدت میگرن کمک می‌کند. درمان جایگزینی هورمون که اثر بارداری بر بدن را تقلید می‌کند، به طور فزاینده‌ای در درمان میگرن استفاده می‌شود و مخصوصاً برای کسانی که میگرن را در حوالی زمان پریود تجربه می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با این حال، در زنانی که میگرن همراه با هاله دارند باید در مورد استفاده از درمان جایگزینی هورمون احتیاط کرد، زیرا ریسک سکتهٔ مغزی که در این نوع میگرن وجود دارد، می‌تواند با افزودن یک قرص ضدبارداری خوراکی حاوی استروژن بیشتر شود.
همچنین برخی از زنان میگرن را برای اولین بار در دوران بارداری تجربه می‌کنند و برخی افزایش علائم میگرن را به ویژه در سه ماههٔ اول تجربه می‌کنند. ظهور یا بدتر شدن میگرن در زنان باردار باید بسیار جدی گرفته شود.
مطالعات نشان می‌دهد که علائم میگرن، زمانی که با فشار خون بالا همراه باشد، می‌تواند خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی یا سایر مشکلات عروقی را افزایش دهد. زنانی که علائم میگرن آنها در دوران بارداری کاهش نمی‌یابد باید بسیار هشیار و مراقب باشند. در صورت ابتلا به میگرن، مهم است که برای ایجاد یک برنامهٔ درمانی ایمن، با متخصص زنان و زایمان و پزشک متخصص سردرد خود صحبت کنید.
در مورد میگرن قاعدگی بدانید.
علل سردردهای میگرنی
علت سردردهای میگرنی دقیقاً مشخص نیست. اما به نظر می‌رسد میگرن شامل تغییراتی در مسیرهای عصبی، مواد شیمیایی عصبی و جریان خون در مغز است.
محققان بر این باورند که سلول‌های مغزی که بیش از حد برانگیخته شوند، باعث ترشح مواد شیمیایی می‌شوند. این مواد شیمیایی رگ‌های خونی روی سطح مغز را تحریک می‌کنند و این به نوبهٔ خود منجر به تورم عروق خونی و ایجاد درد می‌شود.
تصور بر این است که استروژن در میگرن نقش دارد. به همین دلیل است که بارداری، قاعدگی و یائسگی اغلب الگوی سردردهای میگرنی زنان را تغییر می‌دهند. همچنین، به نظر می‌رسد انتقال‌دهندهٔ عصبی سروتونین نیز نقشی کلیدی در بروز میگرن دارد.
پیدا کردن محرک‌های میگرن
تغییرات هورمونی در دوران بارداری تنها چیزی نیست که می‌تواند باعث سردردهای میگرنی شود. بیشتر زنان ترکیبی از چند محرک میگرن را دارند. به عنوان مثال، استرس، حذف وعده‌های غذایی و کم‌خوابی همگی ممکن است باعث میگرن شوند و چیزی که یک روز باعث میگرن می‌شود ممکن است روز بعد هیچ مشکلی برای شما ایجاد نکند.
برخی میگرن‌ها چند ساعت طول می‌کشد و برخی دیگر، در صورت درمان نشدن ممکن است تا روزها ادامه یابند. به‌طورکلی، میگرن کاملاً غیرقابل پیش‌بینی است. بنابراین بارداری ممکن است این سردردها را برای یک زن بدتر کند و برای یک زن دیگر آنها را کاملاً برطرف کند. اما محرک‌های رایج بروز سردردهای میگرنی عبارت است از:
- کافئین
- غذاهای حاوی مواد نگهدارندهٔ منوسدیم گلوتامات (MSG) و نیترات
- شیرین‌کنندهٔ آسپارتام
یک دفترچهٔ یادداشت که می‌توانیم اسمش را دفترچهٔ سردرد یا دفترچهٔ میگرن بگذاریم، می‌تواند کمک کند محرک‌های خاص خود را ردیابی کنید و به پزشکتان نیز کمک می‌کند بفهمد چه درمانی برای تسکین علائم خاص شما بهتر جواب می‌دهد. همچنین دفترچهٔ میگرن شاید کمک کند الگویی را تشخیص دهید که به شما می‌گوید از کدام محرک‌ها در دوران بارداری اجتناب کنید. پس هر بار که سردرد دارید، موارد زیر را یادداشت کنید:
- علائم خاص شما شامل محل درد و چگونگی احساس درد
- هر علامت دیگری مانند استفراغ یا حساسیت به صدا، بو یا نور شدید
- زمان شروع و پایان سردرد
- غذاها و نوشیدنی‌های مصرفی در 24 ساعت قبل از میگرن
- هر گونه تغییر در محیط، مانند سفر به یک مکان جدید، تغییر آب‌وهوا، یا امتحان نوع جدیدی از غذا
- هر درمانی که امتحان کردید و میزان بهبود شما پس از انجام آن درمان
تشخیص میگرن در بارداری
سردرد می‌تواند ناشی از یک عارضهٔ بارداری به نام پره‌اکلامپسی باشد؛ بنابراین پزشک ممکن است قبل از تشخیص میگرن، وجود پره‌اکلامپسی را بررسی کند. حتماً پزشک را از تمام داروهای مصرفی خود، از جمله محصولات بدون نسخه و مکمل‌های طبیعی مطلع کنید. همچنین اگر کسی در خانوادهٔ شما مبتلا به میگرن بوده است به پزشک بگویید.
پزشک اغلب می‌تواند میگرن را از روی دفترچهٔ سردرد و سابقهٔ پزشکی شما تشخیص دهد. معمولاً در طول بارداری، سی‌تی‌اسکن و سایر آزمایش‌ها مثل رادیولوژی برای رد سایر علل سردرد توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است خطرهایی برای جنین داشته باشد.
درمان میگرن در بارداری
اگرچه پزشکان به‌طورکلی به زنان باردار توصیه می‌کنند تا حد امکان از مصرف داروها خودداری کنند، اما دو سوم زنان در دوران بارداری و 50 درصد آنها را در سه ماههٔ اول دارو مصرف می‌کنند. اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، احتمالاً لازم است گزینه‌های درمانی میگرن خود را دوباره ارزیابی کنید. چند توصیه از کارشناسان در مورد میگرن در بارداری به شکل زیر است:
محرک میگرن خود را پیدا بیابید: محرک‌های میگرن خود را شناسایی و از آنها اجتناب کنید.
کاهش مصرف کافئین را امتحان کنید: اجتناب از غذاهایی مانند شکلات، کافئین و غذاهای فرآوری‌شده را امتحان کنید تا ببینید آیا بر میگرن شما تأثیر می‌گذارد یا خیر. در مورد مصرف کافئین در بارداری بدانید.
خواب را در اولویت قرار دهید: زمان خواب و بیداری ثابتی داشته باشید. در صورت لزوم، گوش‌گیر و ماسک خواب بخرید و استفاده کنید. بهداشت خواب شامل نخوابیدن در طول روز، برنامهٔ خواب ثابت، خوردن زودهنگام شام و تکنیک‌های خواب را رعایت کنید.
سطح آب بدنتان را حفظ کنید: اگر تا به حال با میگرن به اورژانس مراجعه کرده باشید، می‌دانید که اولین کار پزشکان، تجویز سالین داخل وریدی برای مبارزه با کم‌آبی بدن است. بدن شما در دوران بارداری به آب بسیار بیشتری نیاز دارد. پس به نوشیدن مایعات ادامه دهید و سعی کنید دچار کم‌آبی بدن نشوید.
یک برنامهٔ درمانی و یک برنامه پشتیبان داشته باشید: چه داروهایی برای شما مؤثر است و چه زمانی و چگونه آنها را مصرف می‌کنید؟ چه درمان‌های غیردارویی باعث تسکین سردرد شما وجود دارد؟ بهتر است قبل از این‌که نیازمند آنها شوید، با برنامه‌های کنترل درد و داروهای مسکن آشنا باشید و در مورد آنها با پزشک خود صحبت کنید.
اثر داروهای میگرن روی بارداری
اگر باردار هستید یا قصد دارید به زودی باردار شوید، پزشک معمولاً توصیه می‌کند از مصرف دارو خودداری کنید، مگر این‌که واقعاً به آن نیاز داشته باشید. شما باید با کمک پزشک، اثر بالقوهٔ هر دارو بر جنین را بسنجید. در برخی موارد، مجبورید بر اساس تحقیقات اندک یا غیرقطعی در مورد یک داروی خاص تصمیم‌گیری کنید.
در دوران بارداری باید از مصرف بسیاری از داروهای میگرن برای درمان یا پیشگیری از سردرد میگرنی و علائم آن اجتناب شود. برخی از این داروها با بروز نقایص مادرزادی در نوزادان ارتباط داده شده‌اند. سایر داروها با عوارض بارداری همراه هستند. به عنوان مثال، برخی از آنها با خونریزی، سقط جنین یا محدودیت رشد داخل رحمی همراه بوده‌اند. محدودیت رشد داخل رحمی وضعیتی است که در آن رحم و جنین به طور طبیعی رشد نمی‌کنند.
اما مصرف چه داروهای میگرنی در دوران بارداری بی‌خطر است؟ سازمان غذا و داروی FDA، درمان‌های میگرن را بر اساس ایمنی آنها دسته‌بندی می‌کند. این سازمان هم داروهای تجویزی و هم داروهای بدون نسخه را بر اساس پتانسیل آنها برای ایجاد نقایص مادرزادی به دسته‌های مختلف طبقه‌بندی کرده است.
مانند هر طرح درمانی، ضروری است که از قبل با پزشک مشورت کنید. اگر شما میتلا به میگرنی هستید و در انتظار به دنیا آمدن فرزندتان هستید، از پزشک خود وقت بگیرید تا در مورد بهترین رویکرد موجود مشورت کنید. داروهای مختلف میگرن و اثر آنها در بارداری را در ادامهٔ مطلب ببینید.
داروهای خطرساز و غیرمجاز برای میگرن در بارداری
هدف از درمان میگرن حاد، توقف حملهٔ میگرن پس از ظهور اولین علائم آن است. به طور کلی، وقتی باردار هستید، همیشه قبل از مصرف هرگونه دارو، محصول گیاهی یا داروی سنتی با پزشک خود مشورت کنید. داروهای مشکل‌ساز که در بارداری باید از مصرف آنها خودداری کنید شامل موارد زیر است:
مسکن‌ها
مسکن ممکن است به کاهش درد شدید میگرن کمک کنند. با این حال، داروهای مسکن عمومی که در زیر آمده است مختص مسیر درد میگرنی نیستند:
استامینوفن: استامینوفن‌ها که به شکل خیلی کلی در دوران بارداری کم‌خطرتر از سایر مسکن‌ها تلقی می‌شود. در مورد مصرف استامینوفن در بارداری بیشتر بدانید.
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): از جمله آسپرین، در صورت مصرف در اوایل بارداری ممکن است خطر خونریزی و سقط جنین را به همراه داشته باشند. در صورت مصرف در سه ماههٔ سوم بارداری، احتمال بروز عوارض قلبی در نوزاد وجود دارد. مصرف آسپرین نزدیک به زایمان ممکن است منجر به خونریزی بیش از حد مادران در حین زایمان شود.
در مورد اکثر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، از جمله ایبوپروفن‌ها مثل ادویل و موترین، و ناپروکسن مثل آلوو ناپروسین، مطالعات انسانی کافی‌ای که تمام خطرات آنها در بارداری را ارزیابی کرده باشد، وجود ندارد. در مورد مصرف ایبوپروفن در بارداری بدانید.
به‌طورکلی باید از مسکن‌های مخدری اجتناب شود. در صورت استفادهٔ طولانی‌مدت از آنها خطر اعتیاد دوگانه، یعنی هم در مادران و هم در نوزادان وجود دارد.
ارگوتامین‌ها
ارگوتامین‌ها (Ergotamines) به طور خاص برای دردهای میگرنی ساخته شده‌اند. اما پزشکان توصیه می‌کنند در دوران بارداری مصرف نشوند. آنها خطر ایجاد نقص‌های مادرزادی دارند، به خصوص اگر در سه ماهه اول مصرف شوند. ارگوتامین‌ها همچنین ممکن است منجر به تحریک انقباضات زایمانی و زایمان زودرس شوند.
تریپتان‌ها
تریپتان‌ها (Triptans) به طور خاص روی مسیر درد میگرنی کار می‌کنند. این گروه از داروها عامل نقص مادرزادی شناخته نمی‌شوند اما بیشتر تحقیقات انجام‌شده روی حیوانات متمرکز بوده است نه انسان. پزشک می‌تواند کمک کند تا شما بتوانید در مورد بی‌خطر بودن آنها برای خود و جنینتان تصمیم‌گیری کنید.
همچنین غیر از موارد بالا، ممکن است داروهای دیگری برای تسکین علائم خاص میگرن در دوران بارداری تجویز شود. به عنوان مثال، داروهای ضدتهوع و استفراغ به تسکین استفراغ و حالت تهوع همراه با میگرن کمک می‌کنند. اما بسیاری از داروهایی که معمولاً برای میگرن استفاده می‌شوند، در دوران بارداری به اندازهٔ کافی مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند، بنابراین ایمنی یا خطر آنها برای جنین مشخص نشده است.
درمان پیشگیرانهٔ میگرن یا پیشگیری از میگرن در بارداری
اگر حملات شدید و مکرر دارید، درمان پیشگیرانه ممکن است حملات بعدی را متوقف کند یا شدت آنها را کاهش دهد. بسیاری از داروهایی که برای پیشگیری استفاده می‌شوند، در اصل برای بیماری‌های دیگر مانند فشار خون بالا استفاده می‌شوند.
در دوران بارداری به یک متخصص مغز و اعصاب باتجربه در درمان زنان باردار مراجعه کنید. او دارویی با کمترین دز مورد نیاز برای کمک به شما را تجویز می‌کند و احتمالاً نوعی گفت‌وگودرمانی یا روان‌درمانی را توصیه خواهد کرد. داروهای نسبتاً کم‌خطرتر برای میگرن در بارداری شامل بتابلوکرها، مانند متوپرولول (Lopressor، Toprol XL) و پروپرانولول (Inderal LA، Inderal XL، InnoPran XL) است.
یادتان باشد که هیچ‌کدام از این داروها را بدون تجویز و تأیید پزشک مصرف نکنید. تأکید می‌کنیم که وقتی باردار هستید، همیشه قبل از مصرف هر گونه دارو، محصول گیاهی یا داروی سنتی با پزشک خود مشورت کنید. همچنین، اگر نمی‌توانید یا نمی‌خواهید دارو مصرف کنید، دستگاه‌هایی وجود دارند که شاید ارزش امتحان کردن را داشته باشند. اما در مورد آنها نیز با پزشکتان مشورت کنید:
سفالی (Cefaly)
سفالی (Cefaly) یک دستگاه قابل حمل شبیه هدبند است که پالس‌های الکتریکی را به پوست پیشانی ارسال می‌کند. این کار، یک عصب مرتبط با سردردهای میگرنی را تحریک می‌کند. سفالی یک بار در روز، به مدت 20 دقیقه استفاده می‌شود و هنگامی که روی صورت است، احساس سوزن‌سوزن شدن یا ماساژ ایجاد می‌کند.
دستگاه SpringTMS
آهنربایی است که با بروز اولین نشانهٔ سردرد در پشت سر قرار داده می‌شود. این دستگاه یک پالس مغناطیسی را که تحریک‌کنندهٔ بخشی از مغز است، به مدت کسری از ثانیه از خود منتشر می‌کند. این دستگاه معمولاً عوارض جانبی به همراه ندارد. همچنین دستگاه گاما کور (GammaCore) یک دستگاه قابل حمل دستی و محرک غیرتهاجمی عصب واگ است. وقتی دستگاه روی عصب واگ در گردن قرار می‌گیرد، برای تسکین درد، یک تحریک الکتریکی خفیف را به رشته‌های عصبی ارسال می‌کند.
اگر تحت نظر متخصص سردرد هستید، با پزشک متخصص زنان و زایمان یا مامای خود در مورد بی‌خطر بودن هر گونه دارو یا دستگاه مورد استفاده در دوران بارداری مشورت کنید. اگرچه درد میگرن می‌تواند طاقت‌فرسا باشد، اما ریسک کردن در مورد سلامت کودک می‌تواند باعث مشکلات سلامت مادام‌العمری برای او شود.
خودمراقبتی برای پیشگیری از میگرن در مادران باردار
همان‌طور که در بالا گفتیم و به علت مهم بودن این نکته لازم به ذکر مجدد آن است، اولین سپر دفاعی شما در برابر سردردهای میگرنی، سبک زندگی سالم و مراقبت از خود است. چند نکتهٔ خلاصه را برای کمک به مدیریت میگرن در دوران بارداری دوباره به خاطر بسپارید:
- تا حد امکان از محرک‌های خود مانند خوردن غذاهای خاص پرهیز کنید.
- یک برنامهٔ زمانی قابل پیش‌بینی برای وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها داشته باشید.
- مقدار زیادی آب بنوشید.
- استراحت کافی داشته باشید.
- شرکت در کلاس بیوفیدبک یا سایر تکنیک‌های آرام‌سازی را در نظر بگیرید.
- هنگام بروز درد، کمپرس یخ، ماساژ و استراحت در یک اتاق ساکت و تاریک را امتحان کنید.
