ماما را بشناسید و شرح وظایف ماما را بدانید
ماما کیست و چه کار میکند؟ در این مطلب با شرح وظایف ماماها در مؤسسات درمانیبهداشتی دولتی و خصوصی که به تصویب شورای عالی نظام پزشکی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده است آشنا شوید.
تعریف ماما
ماما به شخصی اطلاق میشود که تحصیلات مامایی را در حد کارشناسی و کارشناسی ارشد مطابق مقررات مراکز آموزشی داخلی و خارجی به پایان رسانده است و پروانهٔ رسمی مامایی از سوی مقامات صلاحیتدار مربوطه را دارد.
ماما باید قادر به نظارت مراقبت و توصیه به زنان طی دوران حاملگی، زایمان و بعد از زایمان، هدایت زایمانها به مسئولیت خود و مراقبت نوزاد، شیرخوار و کودک زیر شش سال باشد. این مراقبت شامل پیشگیری، کشف حالتهای غیرطبیعی در مادر و کودک، فراهمسازی کمکهای پزشکی و اجرای اقدامات اورژانس در نبود کمک پزشکی است.
ماما وظیفهٔ مهمی در مشاوره و آموزش بهداشت، نه فقط برای زنان، بلکه برای کل خانواده دارد. کار ماما باید شامل آموزش دوران بارداری، آماده کردن والدین برای پذیرش وظایف پدری و مادی باشد و تنظیم خانواده، مراقبتهای کودک و بعضی از موارد بیماریهای زنان را در بر بگیرد.
یک ماما میتواند در بیمارستان، درمانگاه، واحدهای بهداشتی، در خانه به عنوان مشاور مامایی و زایمان و هر شکل دیگری از ارائهٔ خدمات مامایی کار و فعالیت داشته باشد.
در مورد مامای همراه بدانید.
شرح وظایف ماما در دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان
مشاوره و آموزش
یک ماما در دوران قبل از بارداری، بارداری، زایمان و بعد از زایمان در موارد زیر به زنان مشاوره و آموزش میدهد:
- آموزش و مشاورهٔ قبل و بعد از ازدواج و آمادگی برای بارداری
- مشاوره و آموزش در مورد روشهای پیشگیری از بارداری مجاز
- مشاوره و آموزش روشهای تنظیم خانواده پس از زایمان و سقط جنین با زوجها
- آموزش به افراد برای مشارکت آنان در برنامههای بهداشتی به خصوص مشارکت مردان در برنامههای تنظیم خانواده
- مشاوره و آموزش خودآزمایی پستان و بیماریهای پستان، به ویژه مرتبط با دوران شیردهی
- آموزش در مورد واکسیناسیون مادر، نوزاد، شیرخوار و کودک زیر شش سال
- مشاوره و آموزش در مورد روش شیردهی و شروع بهموقع و صحیح غذاهای کمکی
- آموزش در مورد هر گونه مشکلات رشد کودک
- آموزش بهداشت دهان و دندان
- آموزش بهداشت فردی مادر و کودک
- مشاوره و آموزش در خصوص بیماریهای آمیزشی، ایدز، هپاتیت، سرطانها و ناباروری زوجها
- مشاوره و آموزش دربارهٔ مسائل و مشکلات جنسی
- مشاوره و آموزش در مورد بهداشت، مسائل و مشکلات یائسگی
معاینات و آزمایشات
یک ماما معاینات و آزمایشات لازم زیر را انجام میدهد:
- گرفتن شرح حال و انجام معاینات فیزیکی کامل زنان باردار
- درخواست آزمایشات بارداری
- درخواست آزمایشات غربالگری بارداری
- درخواست روشهای پاراکلینیکی مثل سونوگرافی و رادیوگرافی
- مشاوره و آموزش در مورد مشکلات و بیماریهای دوران بارداری
- بررسی و ارزیابی سلامت جنین
- تجویز داروهای مجاز در حاملگی طبق فهرست ارائهشده از سوی وزارت بهداشت
- تکمیل پروندهٔ مادر و نوزاد و صدور گواهی ولادت
- آموزش به مادر در مورد مراقبتهای بهداشتی مادر و نوزاد پس از زایمان
- اجازهٔ ترخیص در مورد مادران با زایمان طبیعی پس از انجام معاینات لازم
- انجام معاینات دورهای پستان و غربالگری بیماریهای مربوطه و ارجاع به پزشک در صورت لزوم
- انجام معاینات دستگاه تناسلی و غربالگری بیماریها و ارجاع به پزشک در صورت لزوم
- انجام دورهای تست پاپ اسمیر
- معاینات نوزاد، شیرخوار و کودک شامل معاینات دهان و دندان، وضعیت رشد و تکامل کودک، بررسی بهداشت فردی کودک، مراقبت و بهداشت بند ناف و بسیاری موارد مراقبتی دیگر در مورد کودک
- درخواست آزمایشات لازم قبل از تجویز روشهای پیشگیری از بارداری و آزمایش کشت ترشحات واژن در صورت لزوم
- درخواست سونوگرافی در صورت لزوم پیش از گذاردن IUD یا جهت بررسی وضعیت آن
خدمات مامایی
یک ماما کارهای زیر را برای زنان، مادران و نوزادان انجام میدهد:
- گذاشتن IUD و خارج کردن آن
- تجویز کاندوم
- تجویز قرصهای خوراکی ضدبارداری
- تجویز آمپولهای پروژسترونی
- کاشت نورپلنت
- تجوزیر سایر روشهای پیشگیری از بارداری به غیر از موارد ذکرشده در بالا
- درمان عفونتهای واژن و دهانهٔ رحم در حد مجاز
- نظارت و انجام واکسیناسیون زنان قبل از ازدواج و حین بارداری
- انجام واکسیناسیون شیرخواران و کودکان زیر شش سال
- پایش رشد شیرخواران و کودکان زیر شش سال شامل اندازهگیری قد، وزن و دور سر و ثبت در نمودار رشد کودک و تفسیر آن
تجویز دارو توسط ماما
ماماها چه داروهایی را میتوانند تجویز کنند؟ فهرست داروهای تجویزی توسط ماما شامل موارد زیر است:
- انواع ویتامینهای خوراکی، ویتامینهای گروه B به صورت آمپول و کپسول قرص و شربت، قطره و پماد ویتامین A+D
- ترکیبات آهن و مواد معدنی به صورت قرص و کپسول
- واکسن ضدکزاز و یا توأم بالغین
- داروهای ضددرد قرص و شیاف و آمپول و مسکنهایی مانند هیوسین، استامینوفن، مفنامیک اسید، دیکلوفناک و ایبوپروفن
- محلولهایضدعفونی
- سرمهای قندی ۵ درصد، قندی نمکی و لینگر لاکتات
- قرص و شربت آنتیاسید و ضدنفخ شامل آلومینیوم امجی و امجیاس، پانکراتین، دی ژیستو و دایمتیکون
- ملینهای مجاز دوران بارداری
- سنتوسینون
- داروهای بیحسی موضعی به صورت پماد و آمپول مثل لیدوکائین برای ترمیم اپیزیاتومی
- پماد و شیاف آنتیهموروئید
- آمپول پروژسترونی
- قرص و آمپول مترژن داخل عضله، با در نظر داشتن شرایط بیمار
- آنتیبیوتیکها مثل پنیسیلین و مشتقات آن، آمپیسیلین خوراکی و تزریقی، سفالکسین خوراکی، داکسیسیکلین، آموکسیسیلین خوراکی با رعایت ملاحظات تشخیصی مثل حساسیت به پنیسیلین و گرفتن سابقهٔ آلرژی بیمار
- آمپول روگام
- سولفات منیزیم؛ دز اولیه در واحدهای تسهیلات زایمانی و در موارد اورژانس
- داروهای مورد نیاز جهت احیا
- کرم، ژل، پماد، قرص خوراکی و شیاف و قرص واژینال، گیلوترلی مازول، نیستاتین، بتادین، تریپل سولفا، مترونیدازول، میکونازول و ترکیبات مشابه
- داروهای ضدخارش SAFE در حاملگی، مانند لوسیون ژرانیوم
- انواع قرصهای بارداری
همچنین با توجه به رواج داروهای گیاهی و ورود آن به دستهٔ داروهای کشور و بیخطر تشخیص دادن آنها انواع داروهای گیاهی مجاز در بارداری و شیردهی قابل تجویز است.
در مورد سلامت زنان بیشتر بدانید.