ماما را بشناسید و شرح وظایف ماما را بدانید

ماما کیست و چه کار می‌کند؟ در این مطلب با شرح وظایف ماماها در مؤسسات درمانی‌بهداشتی دولتی و خصوصی که به تصویب شورای عالی نظام پزشکی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده است آشنا شوید.

تعریف ماما

ماما به شخصی اطلاق می‌شود که تحصیلات مامایی را در حد کارشناسی و کارشناسی ارشد مطابق مقررات مراکز آموزشی داخلی و خارجی به پایان رسانده است و پروانهٔ رسمی مامایی از سوی مقامات صلاحیت‌دار مربوطه را دارد.

ماما باید قادر به نظارت مراقبت و توصیه به زنان طی دوران حاملگی، زایمان و بعد از زایمان، هدایت زایمان‌ها به مسئولیت خود و مراقبت نوزاد، شیرخوار و کودک زیر شش سال باشد. این مراقبت شامل پیشگیری، کشف حالت‌های غیرطبیعی در مادر و کودک، فراهم‌سازی کمک‌های پزشکی و اجرای اقدامات اورژانس در نبود کمک پزشکی است.

ماما وظیفهٔ مهمی در مشاوره و آموزش بهداشت، نه فقط برای زنان، بلکه برای کل خانواده دارد. کار ماما باید شامل آموزش دوران بارداری، آماده کردن والدین برای پذیرش وظایف پدری و مادی باشد و تنظیم خانواده، مراقبت‌های کودک و بعضی از موارد بیماری‌های زنان را در بر بگیرد.

یک ماما می‌تواند در بیمارستان‌، درمانگاه‌، واحدهای بهداشتی، در خانه به عنوان مشاور مامایی و زایمان و هر شکل دیگری از ارائهٔ خدمات مامایی کار و فعالیت داشته باشد.

در مورد مامای همراه بدانید.

شرح وظایف ماما در دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان

مشاوره و آموزش

یک ماما در دوران قبل از بارداری، بارداری، زایمان و بعد از زایمان در موارد زیر به زنان مشاوره و آموزش می‌دهد: 

  • آموزش و مشاورهٔ قبل و بعد از ازدواج و آمادگی برای بارداری
  • مشاوره و آموزش در مورد روش‌های پیشگیری از بارداری مجاز
  • مشاوره و آموزش روش‌های تنظیم خانواده پس از زایمان و سقط جنین با زوج‌ها
  • آموزش به افراد برای مشارکت آنان در برنامه‌های بهداشتی به خصوص مشارکت مردان در برنامه‌های تنظیم خانواده
  • مشاوره و آموزش خودآزمایی پستان و بیماری‌های پستان، به ویژه مرتبط با دوران شیردهی
  • آموزش در مورد واکسیناسیون مادر، نوزاد، شیرخوار و کودک زیر شش سال
  • مشاوره و آموزش در مورد روش شیردهی و شروع به‌موقع و صحیح غذاهای کمکی
  • آموزش در مورد هر گونه مشکلات رشد کودک
  • آموزش بهداشت دهان و دندان
  • آموزش بهداشت فردی مادر و کودک
  • مشاوره و آموزش در خصوص بیماری‌های آمیزشی، ایدز، هپاتیت، سرطان‌ها و ناباروری زوج‌ها
  • مشاوره و آموزش دربارهٔ مسائل و مشکلات جنسی
  • مشاوره و آموزش در مورد بهداشت، مسائل و مشکلات یائسگی

معاینات و آزمایشات

یک ماما معاینات و آزمایشات لازم زیر را انجام می‌دهد:

  • گرفتن شرح حال و انجام معاینات فیزیکی کامل زنان باردار
  • درخواست آزمایشات بارداری
  • درخواست آزمایشات غربالگری بارداری
  • درخواست روش‌های پاراکلینیکی مثل سونوگرافی و رادیوگرافی 
  • مشاوره و آموزش در مورد مشکلات و بیماری‌های دوران بارداری
  • بررسی و ارزیابی سلامت جنین
  • تجویز داروهای مجاز در حاملگی طبق فهرست ارائه‌شده از سوی وزارت بهداشت
  • تکمیل پروندهٔ مادر و نوزاد و صدور گواهی ولادت
  • آموزش به مادر در مورد مراقبت‌های بهداشتی مادر و نوزاد پس از زایمان
  • اجازهٔ ترخیص در مورد مادران با زایمان طبیعی پس از انجام معاینات لازم
  • انجام معاینات دوره‌ای پستان و غربالگری بیماری‌های مربوطه و ارجاع به پزشک در صورت لزوم
  • انجام معاینات دستگاه تناسلی و غربالگری بیماری‌ها و ارجاع به پزشک در صورت لزوم
  • انجام دوره‌ای تست پاپ اسمیر
  • معاینات نوزاد، شیرخوار و کودک شامل معاینات دهان و دندان، وضعیت رشد و تکامل کودک، بررسی بهداشت فردی کودک، مراقبت و بهداشت بند ناف و بسیاری موارد مراقبتی دیگر در مورد کودک
  • درخواست آزمایشات لازم قبل از تجویز روش‌های پیشگیری از بارداری و آزمایش کشت ترشحات واژن در صورت لزوم
  • درخواست سونوگرافی در صورت لزوم پیش از گذاردن IUD یا جهت بررسی وضعیت آن

خدمات مامایی

یک ماما کارهای زیر را برای زنان، مادران و نوزادان انجام می‌دهد:

  • گذاشتن IUD و خارج کردن آن
  • تجویز کاندوم
  • تجویز قرص‌های خوراکی ضدبارداری
  • تجویز آمپول‌های پروژسترونی
  • کاشت نورپلنت
  • تجوزیر سایر روش‌های پیشگیری از بارداری به غیر از موارد ذکرشده در بالا
  • درمان عفونت‌های واژن و دهانهٔ رحم در حد مجاز
  • نظارت و انجام واکسیناسیون زنان قبل از ازدواج و حین بارداری
  • انجام واکسیناسیون شیرخواران و کودکان زیر شش سال
  • پایش رشد شیرخواران و کودکان زیر شش سال شامل اندازه‌گیری قد، وزن و دور سر و ثبت در نمودار رشد کودک و تفسیر آن

تجویز دارو توسط ماما 

ماماها چه داروهایی را می‌توانند تجویز کنند؟ فهرست داروهای تجویزی توسط ماما شامل موارد زیر است:

  • انواع ویتامین‌های خوراکی، ویتامین‌های گروه B به صورت آمپول و کپسول قرص و شربت، قطره و پماد ویتامین A+D
  • ترکیبات آهن و مواد معدنی به صورت قرص و کپسول
  • واکسن ضدکزاز و یا توأم بالغین
  • داروهای ضددرد قرص و شیاف و آمپول و مسکن‌هایی مانند هیوسین، استامینوفن، مفنامیک اسید، دیکلوفناک و ایبوپروفن
  • محلول‌های‌ضدعفونی
  • سرم‌های قندی ۵ درصد، قندی نمکی و لینگر لاکتات
  • قرص و شربت آنتی‌اسید و ضدنفخ شامل آلومینیوم ام‌جی‌ و ام‌جی‌اس، پانکراتین، دی ژیستو و دایمتیکون
  • ملین‌های مجاز دوران بارداری
  • سنتوسینون
  • داروهای بی‌حسی موضعی به صورت پماد و آمپول مثل لیدوکائین برای ترمیم اپیزیاتومی
  • پماد و شیاف آنتی‌هموروئید
  • آمپول پروژسترونی
  • قرص و آمپول مترژن داخل عضله، با در نظر داشتن شرایط بیمار
  • آنتی‌بیوتیک‌ها مثل پنی‌سیلین و مشتقات آن، آمپی‌سیلین خوراکی و تزریقی، سفالکسین خوراکی، داکسی‌سیکلین، آموکسی‌سیلین خوراکی با رعایت ملاحظات تشخیصی مثل حساسیت به پنی‌سیلین و گرفتن سابقهٔ آلرژی بیمار
  • آمپول روگام
  • سولفات منیزیم؛ دز اولیه در واحدهای تسهیلات زایمانی و در موارد اورژانس
  • داروهای مورد نیاز جهت احیا
  • کرم، ژل، پماد، قرص خوراکی و شیاف و قرص واژینال، گیلوترلی مازول، نیستاتین، بتادین، تریپل سولفا، مترونیدازول، میکونازول و ترکیبات مشابه
  • داروهای ضدخارش SAFE در حاملگی، مانند لوسیون ژرانیوم
  • انواع قرص‌های بارداری

همچنین با توجه به رواج داروهای گیاهی و ورود آن به دستهٔ داروهای کشور و بی‌خطر تشخیص دادن آنها انواع داروهای گیاهی مجاز در بارداری و شیردهی قابل تجویز است.

در مورد سلامت زنان بیشتر بدانید.

با دوستانتان به اشتراک بگذارید

مقاله مرتبط