تست پاپ اسمیر چیست و چرا انجام می‌شود؟
نمونه‌برداری از سلول‌های دهانهٔ رحم یا پاپ اسمیر یک روش بسیار مهم و مؤثر در تشخیص زودهنگام و جلوگیری از رشد سرطان سرویکس یا سرطان دهانهٔ رحم است. در این مطلب با تست پاپ اسمیر، جدول زمانی انجام تست بر اساس سن زنان و چگونگی انجام آن آشنا شوید.
تست پاپ اسمیر چیست؟
تست پاپ اسمیر که به آن تست پاپ نیز گفته می‌شود، روشی برای غربالگری سرطان دهانهٔ رحم در زنان است. دهانهٔ رحم انتهای پایین و باریک رحم است که در بالای واژن قرار دارد و آزمایش پاپ اسمیر شامل جمع‌آوری سلول‌ها از دهانهٔ رحم است.
تشخیص زودهنگام سرطان دهانهٔ رحم با آزمایش پاپ اسمیر شانس بیشتری برای درمان به زنان می‌دهد. تست پاپ اسمیر همچنین می‌تواند تغییرات سلول‌های دهانهٔ رحم را که حاکی از احتمال بروز سرطان در آینده است، تشخیص دهد. تشخیص زودهنگام این سلول‌های غیرطبیعی با آزمایش پاپ اسمیر اولین گام در توقف پیشرفت احتمالی سرطان دهانهٔ رحم است.
آزمایش پاپ اسمیر چرا انجام می‌شود؟
پاپ اسمیر آزمایشی است که برای غربالگری سرطان دهانه رحم استفاده می‌شود. این تست معمولاً همراه با معاینهٔ لگن انجام می‌شود. همچنین، در زنان بالای 30 سال، تست پاپ ممکن است با آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) همراه شود. ویروس پاپیلومای انسانی یا اچ‌پی‌وی یک عفونت شایع آمیزشی است که می‌تواند باعث سرطان دهانهٔ رحم شود. در برخی موارد نیز ممکن است آزمایش اچ‌پی‌وی به جای آزمایش پاپ اسمیر انجام شود.
در این آزمایش ساده قسمتی از ترشحات دهانهٔ رحم یا همان سلول‌های دهانهٔ رحم هنگام معاینهٔ لگن توسط پزشک زنان با چیزی شبیه یک گوش‌پاک‌کن برداشته و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا مورد آزمایش قرار گیرد.
چه کسانی باید پاپ اسمیر انجام دهند؟
شما و پزشکتان می‌توانید تصمیم بگیرید که آزمایش پاپ را از چه زمانی شروع کنید و هر چند وقت یک بار آن را انجام دهید. اما به طور کلی، پزشکان توصیه می‌کنند که آزمایش پاپ اسمیر از 21 سالگی آغاز شود.
پاپ اسمیر چند وقت یک بار باید تکرار شود؟
پزشکان معمولاً تکرار تست پاپ اسمیر را هر سه سال یک بار برای زنان 21 تا 65 ساله توصیه می‌کنند. اگر تست پاپ اسمیر با آزمایش اچ‌پی‌وی همراه باشد، زنان 30 ساله و بالاتر می‌توانند آزمایش پاپ را هر پنج سال یک بار انجام دهند. همچنین، زنان می‌توانند به جای تست پاپ اسمیر، آزمایش اچ‌پی‌وی را انجام دهند. اگر عوامل خطرساز خاصی دارید، پزشک ممکن است بدون در نظر گرفتن سن شما انجام آزمایش پاپ اسمیر به دفعات بیشتر را توصیه کند. این عوامل خطرساز عبارت‌اند از:
- تشخیص سرطان دهانهٔ رحم یا یک تست پاپ اسمیر که سلول‌های پیش‌سرطانی را نشان داده است.
- قرار گرفتن در معرض دی‌اتیل‌استیل بسترول (DES) قبل از تولد
- عفونت اچ‌آی‌وی (HIV)
- تضعیف سیستم ایمنی به دلیل پیوند عضو، شیمی‌درمانی یا مصرف مزمن کورتیکواستروئید
- سابقهٔ سیگار کشیدن
شما و پزشکتان می‌توانید در مورد مزایا و خطرهای تست پاپ اسمیر صحبت کنید و بر اساس عوامل خطرساز خود تصمیم بگیرید که چه کاری برای شما بهتر است.
چه زمانی می‌توان دیگر پاپ اسمیر انجام نداد؟
چه کسی می‌تواند انجام آزمایش پاپ اسمیر را متوقف کند؟ در شرایط خاصی مانند موارد زیر، خود شخص و پزشک او می‌توانند تصمیم بگیرند انجام تست پاپ اسمیر را پایان دهند:
پس از هیسترکتومی کامل: پس از هیسترکتومی کامل که به معنای برداشتن رحم و دهانهٔ رحم است، از پزشک بپرسید که آیا نیازی به ادامه دادن آزمایش پاپ اسمیر دارید یا خیر. اگر هیسترکتومی برای یک بیماری غیرسرطانی مانند فیبروم رحم انجام شده باشد، ممکن است بتوان انجام آزمایش پاپ اسمیر را قطع کرد. اما اگر هیسترکتومی برای یک بیماری پیش‌سرطانی یا سرطانی دهانهٔ رحم انجام شده باشد، ممکن است پزشک ادامه آزمایش‌های پاپ اسمیر را توصیه کند.
سن‌های بالاتر: پزشکان عموماً اتفاق نظر دارند که اگر آزمایش‌های قبلی سرطان دهانهٔ رحم منفی بوده است، زنان می‌توانند انجام پاپ اسمیر را در سن ۶۵ سالگی متوقف کنند. در مورد گزینه‌های خود با پزشک صحبت کنید و بر اساس عوامل خطرساز خود با کمک پزشک تصمیم بگیرید که چه کاری برای شما بهتر است. همچنین اگر کسی چند شریک جنسی داشته باشد، پزشک ممکن است ادامهٔ تست پاپ را توصیه کند.
ریسک‌ها و عوارض پاپ اسمیر
تست پاپ اسمیر روش ایمنی برای غربالگری سرطان دهانهٔ رحم است. با این حال، آزمایش پاپ بدون خطا نیست و نتایج منفی کاذب امکان‌پذیر است؛ به این معنی که حتی اگر سلول‌های غیرطبیعی وجود داشته باشد ممکن است نتایج آزمایش نشان دهد که هیچ ناهنجاری وجود ندارد. با این حال، نتیجهٔ منفی کاذب به این معنی نیست که اشتباهی رخ داده است. عواملی که می‌توانند منجر به نتیجهٔ منفی کاذب در تست پاپ شوند عبارت‌اند از:
- ناکافی بودن سلول‌های جمع‌آوری‌شده
- کم بودن سلول‌های غیرطبیعی
- سلول‌های خونی یا التهابی که سلول‌های غیرطبیعی را پنهان می‌کنند.
اگرچه ممکن است سلول‌های غیرطبیعی شناسایی نشوند، اما عنصر زمان به نفع زنان عمل می‌کند. شکل‌گیری سرطان دهانهٔ رحم چند سال طول می‌کشد و اگر یک آزمایش سلول‌های غیرطبیعی را تشخیص ندهد، آزمایش بعدی به احتمال زیاد این کار را خواهد کرد.
نحوهٔ انجام تست پاپ اسمیر
در مراحل مختلف آمادی و انجام تست پاپ اسمیر انتظار چه چیزی را داشته باشید؟ مراحل آماده شدن برای تست پاپ و چگونگی انجام آن در زیر آمده است:
نحوهٔ آمادگی برای تست پاپ اسمیر
برای اطمینان از اینکه تست پاپ اسمیر شما کارآمدتر است، نکات زیر را قبل از انجام آزمایش دنبال کنید:
- به مدت دو روز قبل از انجام پاپ اسمیر از رابطهٔ جنسی واژینال، دوش واژینال یا استفاده از داروهای واژینال یا فوم‌ها، کرم‌ها یا ژله‌های اسپرم‌کش اجتناب کنید. آنها ممکن است سلول‌های غیرطبیعی را از دهانهٔ رحم بشویند یا پنهان کند.
- سعی کنید آزمایش پاپ اسمیر را همزمان با پریود خود برنامه‌ریزی نکنید.
حین انجام آزمایش پاپ اسمیر
تست پاپ اسمیر در مطب پزشک انجام می‌شود و تنها چند دقیقه زمان می‌برد. از شما خواسته می‌شود که لباس‌های خود را از کمر به پایین درآورید. با زانوهای خمیده روی میز معاینه به پشت دراز می‌کشید و پاهای شما در تکیه‌گاه‌هایی به نام رکاب قرار می‌گیرند.
پزشک ابزاری به نام اسپکولوم را به آرامی وارد واژن می‌کند. اسپکولوم دیواره‌های واژن را از هم جدا می‌کند تا پزشک بتواند دهانهٔ رحم را به راحتی ببیند. قرار دادن اسپکولوم ممکن است باعث شود در ناحیهٔ لگن احساس فشار کنید. سپس پزشک با استفاده از یک برس نرم و یک ابزار خراش مسطح به نام اسپاتول (قاشقک) از سلول‌های دهانهٔ رحم نمونه‌برداری می‌کند. این کار معمولاً دردی ایجاد نمی‌کند.
بعد از انجام تست پاپ اسمیر
پس از انجام آزمایش پاپ اسمیر، می‌توانید بدون محدودیت به روال روزانهٔ خود ادامه دهید. با توجه به نوع تست پاپی که انجام می‌دهید، پزشک نمونه سلولی جمع‌آوری‌شده از دهانهٔ رحم را به ظرفی حاوی مایع مخصوص نگهداری نمونه (پاپ اسمیر مبتنی بر مایع) یا یک لام شیشه‌ای (پاپ اسمیر سنتی) منتقل می‌کند.
نمونه به آزمایشگاه منتقل می‌شود و در آنجا زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد تا وجود ویژگی‌هایی که نشان‌دهندهٔ سرطان یا یک وضعیت پیش‌سرطانی هستند، بررسی شوند. از پزشک خود بپرسید که چه زمانی می‌توانید نتایج آزمایش خود را دریافت کنید.
نتایج تست پاپ اسمیر
آزمایش پاپ اسمیر می‌تواند پزشک را از وجود سلول‌های مشکوکی که نیاز به آزمایش بیشتر دارند، آگاه کند. نتایج پاپ اسمیر به شکل زیر است:
نتایج نرمال
اگر طی آزمایش پاپ اسمیر شما، فقط سلول‌های طبیعی دهانهٔ رحم کشف شد، به شما گفته می‌شود که نتیجهٔ تست منفی بوده است. تا موعد آزمایش پاپ اسمیر بعدی و معاینهٔ لگنی بعدی، نیازی به درمان یا آزمایش بیشتر نخواهید داشت.
نتایج غیرعادی
اگر طی آزمایش پاپ اسمیر سلول‌های غیرطبیعی یا غیرعادی کشف شود، گفته می‌شود که نتیجهٔ تست مثبت بوده است. نتیجهٔ مثبت به معنای ابتلا به سرطان دهانهٔ رحم نیست. معنای نتیجهٔ مثبت به نوع سلول‌های کشف‌شده در آزمایش ارتباط دارد. در اینجا برخی از عبارت‌هایی را که ممکن است پزشک استفاده کند و اقدامات احتمالی بعدی توضیح داده شده است:
سلول‌های سنگفرشی آتیپیک با اهمیت نامشخص (ASCUS): سلول‌های سنگفرشی نازک و مسطح هستند و روی سطح دهانهٔ رحم سالم رشد می‌کنند. در این مورد، تست پاپ اسمیر سلول‌های سنگفرشی کمی غیرعادی را نشان داده است، اما تغییرات به وضوح نشان نمی‌دهد که سلول‌های پیش‌سرطانی وجود دارند. اگر آزمایش پاپ مبتنی بر مایع بوده است، پزشک می‌تواند نمونه را مجدداً تجزیه و تحلیل کند تا وجود ویروس‌هایی را که می‌دانیم به ایجاد سرطان منجر می‌شوند (مانند برخی از انواع ویروس پاپیلومای انسانی)، بررسی کند. اگر هیچ ویروس پرخطری وجود نداشته باشد، سلول‌های غیرطبیعی که در نتیجهٔ آزمایش یافت می‌شوند، نگران‌کننده نیستند. اگر ویروس‌های نگران‌کننده وجود داشته باشند، به آزمایش‌های بیشتری نیاز است.
ضایعهٔ داخل اپی‌تلیال سنگفرشی: این اصطلاح به این معناست که سلول‌های جمع‌آوری‌شده از پاپ اسمیر ممکن است پیش‌سرطانی باشند. اگر درجه تغییرات پایین باشد، به این معناست که اندازه، شکل و سایر ویژگی‌های سلول‌ها نشان می‌دهد که اگر یک ضایعهٔ پیش‌سرطانی وجود داشته باشد، احتمالاً سال‌ها تا تبدیل شدن به سرطان فاصله دارد. اگر درجهٔ تغییرات بالا باشد، احتمال اینکه ضایعه خیلی زودتر به سرطان تبدیل شود، بیشتر است. برای نتیجه‌گیری قطعی به آزمایش‌های تشخیصی بیشتر نیاز است.
سلول‌های غده‌ای آتیپیک: سلول‌های غده‌ای سلول‌هایی هستند که مخاط تولید می‌کنند و در دهانهٔ رحم و داخل رحم رشد می‌کنند. سلول‌های غده‌ای آتیپیک ممکن است کمی غیرعادی به نظر برسند، اما مشخص نیست که سرطانی هستند یا نه. آزمایش‌های بیشتری برای تعیین منبع سلول‌های غیرعادی و اهمیت آنها مورد نیاز است.
سرطان سلول سنگفرشی یا سلول‌های آدنوکارسینوما: این نتیجه بدین معناست که سلول‌های جمع‌آوری‌شده برای آزمایش پاپ اسمیر آن‌قدر غیرطبیعی به نظر می‌رسند که آسیب‌شناس تقریباً از وجود سرطان مطمئن است. «سرطان سلول سنگفرشی» به سرطان‌هایی اشاره دارد که در سلول‌های صاف واژن یا دهانهٔ رحم ایجاد می‌شوند. «آدنوکارسینوما» به سرطان‌هایی اشاره دارد که در سلول‌های غده‌ای ایجاد می‌شوند. اگر چنین سلول‌هایی یافت شوند، پزشک ارزیابی سریع را توصیه می‌کند.
اگر نتیجهٔ تست پاپ اسمیر غیرطبیعی باشد، پزشک ممکن است روشی به نام کولپوسکوپی را با استفاده از ابزار بزرگ‌نمایی مخصوص (کولپوسکوپ) جهت بررسی بافت‌های دهانهٔ رحم، واژن و فرج انجام دهد. پزشک همچنین ممکن است از هر ناحیه‌ای که غیرطبیعی به نظر می‌رسد، نمونه‌برداری کند. سپس نمونه بافت برای تجزیه و تحلیل و تشخیص قطعی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
سؤالات متداول در مورد تست پاپ اسمیر
تست پاپ اسمیر چه زمانی لازم است؟
تست پاپ اسمیر بعد از شروع اولین فعالیت جنسی یا بعد از ازدواج، باید سالی یک بار انجام شود و پس از دو نتیجۀ منفی اغلب هر سه سال یک بار تکرار خواهد شد اما باز هم به نظر پزشکتان ارتباط دارد و ممکن است هر سال نیاز به انجام تست پاپ اسمیر باشد.
تست پاپ اسمیر معمولاً دو هفته پس از تمام شدن پریودتان و حداقل ۴۸ ساعت پس از نزدیکی جنسی انجام می‌گیرد. الگوی غربالگری سرطان دهانهٔ رحم برای تشخیص پیدایش سلول‌های پیش‌سرطانی، سرطانی، ردیابی انواع عفونت‌های ناشی از باکتری، قارچ و ویروس در نواحی دهانهٔ رحم و واژن است. انجام این تست باعث تشخیص بیماری در مراحل اولیه و ریشه‌کن کردن آن می‌شود.
این روش غربالگری در کشورهای پیشرفته باعث شده است که ۷۵ درصد خطر سرطان دهانهٔ رحم کاهش یابد، اما در کشورهای در حال توسعه به دلیل ناآگاهی از این روش غربالگری همچنان آمار ابتلا به این سرطان بالاست و در حال حاضر ۸۰ درصد مرگ و میر ناشی از سرطان دهانهٔ رحم در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد.
اگر سلول‌های دهانهٔ رحم در نمونه‌گیری روتین پاپ اسمیر که روی اسلایدهای شیشه‌ای پخش می‌شوند، خوب دیده نشوند از دقت تست کم می‌شود، برای همین پزشکان اغلب به جای آن از گذاشتن نمونهٔ سلول‌های دهانهٔ رحم درون یک مایع حفاظت‌کنندهٔ ویژه استفاده می‌کنند و آن را به آزمایشگاه می‌فرستند که این راه، روش سلول‌های شناور در مایع؛ Liquid base cytology، نامیده می‌شود.
تست پاپ اسمیر از چه سنی لازم است؟
پزشکان به‌طورکلی توصیه می‌کنند این آزمایش را از سن 21 سالگی شروع کنید. تمامی خانم‌های بالای ۲۱ سال که فعالیت جنسی دارند باید تست پاپ اسمیر را انجام دهند. انجام آزمایش پاپ اسمیر در فهرست آزمایشات قبل از بارداری نیز توصیه می‌شود. اگر از آخرین تست پاپ اسمیر شما بیش از فاصله زمانی توصیه‌شده گذشته باشد یا وضعیت دهانهٔ رحم نیاز به بررسی داشته باشد، ممکن است پزشکتان آزمایش‌های غربالگری پاپ اسمیر و HPV قبل از بارداری را پیشنهاد کند. اما زمان انجام تست پاپ اسمیر بر اساس سن به شکل زیر است:
- بالای 21 سال: در صورت نداشتن رابطهٔ جنسی نیازی نیست اما در صورت داشتن رابطهٔ جنسی هر 3 سال یک بار
- ۲۱ تا ۲۹ سال: هر 3 سال یک بار
- ۳۰ تا ۶۵ سال: هر 3 تا 5 سال یک بار؛ در صورت منفی بودن نتیجهٔ آزمایش اچ‌پی‌وی و پاپ اسمیر قبلی
- بعد از ۶۵ سالگی: ممکن است دیگر به آزمایش نیاز نباشد، ولی حتماً باید با پزشکتان مشورت کنید.
چه زمانی تست پاپ اسمیر ضروری‌تر است؟
موارد زیر نشان می‌دهد که در صورت داشتن چه علائمی حتماً برای انجام آزمایش پاپ اسمیر به پزشک مراجعه کنید:
- ترشحات غیرطبیعی واژن
- خونریزی یا لکه‌بینی خارج از دوره‌های پریود
- درد یا خونریزی واژن حین یا بعد از رابطهٔ جنسی
غیر از تست پاپ اسمیر چه آزمایش دیگری برای زنان مهم است؟
در کل، دو آزمایش غربالگری می‌تواند به پیشگیری یا تشخیص به‌موقع سرطان دهانهٔ رحم در زنان کمک کند، که یکی از آنها تست پاپ اسمیر و دیگری آزمایش HPV است. تست HPV همراه با تست پاپ هم انجام می‌شود که به این روش آزمایش همزمان می‌گویند. اگر نتیجهٔ هر دو تست منفی باشد، پزشکتان ممکن است به شما پیشنهاد دهد که آزمایش غربالگری بعدی خود را بعد از پنج سال انجام دهید.
در مورد واکسن HPV بدانید.
