کولپوسکوپی
کولپوسکوپی چیست و چرا انجام می‌شود؟ کولپوسکوپی یکی از آزمایشات زنان برای بررسی دهانهٔ رحم و اندام تناسلی است. در این مطلب با علل انجام کولپوسکوپی و نحوهٔ انجام آن، همچنین با تفسیر جواب آزمایش کولپوسکوپی برای فهمیدن نتایج آزمایش آشنا خواهید شد.
کولپوسکوپی
کولپوسکوپی (Colposcopy) آزمایشی برای بررسی دقیق دهانهٔ رحم، واژن و فرج از نظر علائم بیماری است. اگر غربالگری دهانهٔ رحم نشان‌دهندهٔ تغییراتی در سلول‌ها باشد که توسط انواع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV ایجاد می‌شوند، اغلب کولپوسکوپی انجام می‌شود. این سلول‌های تغییریافته می‌توانند در آینده به سلول‌های سرطانی دهانهٔ رحم تبدیل شوند.
در طول کولپوسکوپی، ابزاری به نام اسپکولوم به آرامی در واژن قرار داده می‌شود تا آن را باز کند. سپس از یک میکروسکوپ برای مشاهدهٔ دهانهٔ رحم با جزئیات بیشتر استفاده می‌شود. این میکروسکوپ در خارج از بدن باقی می‌ماند.
ممکن است نمونهٔ کوچکی از سلول‌ها از دهانهٔ رحم برای آزمایش برداشته شود. به این کار نمونه‌برداری یا بیوپسی می‌گویند.
علت انجام کولپوسکوپی
چرا کولپوسکوپی انجام می‌شود؟ کولپوسکوپی اغلب در صورتی انجام می‌شود که آزمایش پاپ اسمیر (غربالگری دهانهٔ رحم) حاکی از وجود سلول‌های غیرطبیعی در دهانهٔ رحم به علت ویروس پاپیلومای انسانی یا همان اچ‌پی‌وی باشد. این سلول‌ها سرطانی نیستند، اما این خطر وجود دارد که در صورت درمان نشدن، در نهایت به سرطان دهانهٔ رحم تبدیل شوند. در شرایط زیر ممکن است پس از دریافت نتایج آزمایش پاپ اسمیر کولپوسکوپی پیشنهاد شود:
- نتایج آزمایش پاپ اسمیر تغییراتی را در سلول‌های دهانهٔ رحم نشان دهد.
- پس از چند آزمایش غربالگری امکان دریافت نتیجهٔ واضح وجود نداشته باشد.
کولپوسکوپی همچنین می‌تواند برای یافتن علت علائم دیگر مانند خونریزی غیرمعمول واژینال؛ مثلاً خونریزی بعد از رابطهٔ جنسی، استفاده شود. از کولپوسکوپی می‌توان برای تشخیص موارد زیر نیز استفاده کرد:
- زگیل تناسلی
- التهاب دهانهٔ رحم یا سرویسیت
- تغییرات پیش‌سرطانی در بافت واژن
- تغییرات پیش‌سرطانی فرج
قبل از کولپوسکوپی
اگر نتایج غربالگری دهانهٔ رحم شما حاکی از وجود سلول‌های غیرطبیعی مرتبط با ویروس پاپیلومای انسانی در دهانهٔ رحم باشد، پزشک به شما اطلاع می‌دهد. ممکن است قبل از معاینهٔ کولپوسکوپی دچار اضطراب شوید. دانستن آنچه در طول کولپوسکوپی اتفاق می‌افتد می‌تواند به شما کمک کند احساس راحتی بیشتری داشته باشید. این پروسه می‌تواند در مطب، بیمارستان یا کلینیک انجام می‌شود. در صورت داشتن شرایط زیر با پزشکتان تماس بگیرید:
- اگر فکر می‌کنید در زمان نوبت خود پریود می‌شوید، زیرا در این صورت لازم است زمان انجام آن تغییر یابد.
- باردار هستید یا فکر می‌کنید ممکن است باردار باشید. انجام کولپوسکوپی در دوران بارداری بی‌خطر است، اما باید به پزشک اطلاع دهید.
آماده شدن برای کولپوسکوپی
در آمادگی برای کولپوسکوپی پزشک ممکن است به شما توصیه کند:
- در یک یا دو روز قبل از کولپوسکوپی رابطهٔ جنسی واژینال نداشته باشید.
- در یک یا دو روز قبل از کولپوسکوپی از محصولاتی که داخل واژن قرار می‌گیرند مانند تامپون، کرم‌ها یا داروهای واژینال استفاده نکنید.
- قبل از رفتن به نوبت کولپوسکوپی یک مسکن بدون نسخه مثل ایبوپروفن یا استامینوفن مصرف کنید.
- ممکن است بعد از کولپوسکوپی خونریزی جزئی داشته باشید، بنابراین بهتر است یک نوار بهداشتی یا پد روزانه همراه داشته باشید.
- اگر آی‌یودی یا میرنا (Mirena) دارید معمولاً نیازی به بیرون آوردن آن نیست، اما به فردی که کولپوسکوپی را انجام می‌دهد بگویید که آن را دارید.
اضطراب قبل از کولپوسکوپی
زمانی که منتظر معاینهٔ کولپوسکوپی هستید، ممکن است دچار اضطراب شوید. اضطراب می‌تواند باعث شود که به طور کلی احساس ناراحتی کنید، در تمرکز کردن مشکل داشته باشید و سخت به خواب بروید. اگر در مورد کولپوسکوپی خیلی مضطرب باشید، ممکن است در طول این پروسه در مقایسه با افرادی که راه‌هایی برای کنترل و مدیریت اضطراب خود پیدا می‌کنند، درد بیشتری را تجربه کنید. پس بپذیرید که وقتی منتظر نوبت خود هستید، کمی اضطراب احساس خواهید کرد و راه‌هایی برای کنار آمدن با آن بیابید. برای مثال:
- از پزشک خود بروشوری در مورد کولپوسکوپی و پروسهٔ آن بخواهید.
- هر گونه سؤال یا نگرانی خود در مورد این پروسه را یادداشت کنید و از پزشک بخواهید قبل از شروع کولپوسکوپی به آنها پاسخ دهد.
- فعالیت‌هایی را بیابید که به آرامش شما کمک می‌کند، مانند ورزش، مدیتیشن، و وقت‌گذرانی با دوستان و خانواده.
- از پزشک خود بپرسید که آیا ایرادی ندارد در طول معاینه به آرامی به موسیقی گوش دهید یا نه. البته اگر موسیقی بخشی از زندگی شماست.
نحوهٔ انجام کولپوسکوپی
گرفتن رضایت
در طول کولپوسکوپی چه اتفاقی می‌افتد؟ این پروسه به طور معمول 15 تا 20 دقیقه طول می‌کشد و پس از آن می‌توانید به خانه بروید. اگر به بیمارستان یا کلینیک می‌روید، احتمالاً یک پرستار در مورد روند کولپوسکوپی با شما صحبت خواهد کرد. او همچنین سؤالاتی در مورد سلامت عمومی و سابقهٔ پزشکی شما خواهد پرسید. پرستار یا پزشک همچنین خطرهای احتمالی انجام کولپوسکوپی را توضیح می‌دهد و از شما برای انجام آن رضایت می‌گیرند. این روش بسیار ایمن است، اما پس از آن احتمال کمی وجود دارد که علائم زیر را تجربه کنید:
- ابتلا به عفونت واژن
- خونریزی شدید
اگر چنین اتفاقی بیفتد، تیم مراقبت‌های سلامت برای مراقبت از شما حاضر خواهند بود. شاید از شما خواسته شود که یک فرم رضایت‌نامه را امضا کنید. رضایت‌نامه برای تأیید این است که پروسهٔ کولپوسکوپی و خطرهای آن برای شما توضیح داده شده است و شما موافقت می‌کنید آن را همان‌طور که توافق شده است انجام دهید.
چگونگی انجام کولپوسکوپی
کولپوسکوپی معمولاً توسط یک کولپوسکوپیست یا پزشک زنان شما انجام می‌شود. قبل از عمل از شما خواسته می‌شود که لباس‌های خود را از کمر به پایین درآورید و ممکن است به شما پارچه‌ای داده شود تا خود را بپوشانید. سپس از شما خواسته می‌شود دراز بکشید و پاهای خود را روی تکیه‌گاه تخ معاینه قرار دهید؛ درست مانند زمان معاینهٔ لگن یا تست پاپ اسمیر. مراحل بعدی به شکل زیر است:
1. ابزاری به نام اسپکولوم که احتمالاً آن را می‌شناسید، به آرامی در واژن قرار می‌گیرد تا آن را باز کند. سپس از یک میکروسکوپ با یک لامپ متصل به آن (کولپوسکوپ) برای مشاهدهٔ دهانهٔ رحم استفاده می‌شود. کولپوسکوپ یک ابزار بزرگ‌نمایی است که وارد واژن نمی‌شود و چند سانتی‌متر دورتر از آن نگه داشته می‌شود. پزشک نور لامپ را به واژن می‌تاباند و از عدسی کولپوسکوپ به آن نگاه می‌کند. ممکن است در این حال کمی احساس ناراحتی کنید، اما نباید هیچ دردی داشته باشید.
2. پزشک مایعاتی را روی دهانهٔ رحم شما می‌ریزد. این مایعات به او کمک می‌کند تا سلول‌های غیرطبیعی دهانهٔ رحم را ببیند. هنگام استفاده از مایعات ممکن است احساس خفیفی از سوزن‌سوزن شدن یا سوزش داشته باشید.
3. ممکن است یک نمونه بافت کوچک، به اندازهٔ سر یک سوزن ته‌گرد برای آزمایش برداشته شود. این کار بیوپسی نامیده می‌شود. اگر چند ناحیهٔ مشکوک وجود داشته باشد، پزشک ممکن است چند نمونه بیوپسی بردارد. ممکن است هنگان برداشتن بافت، احساس خفیفی از نیشگون گرفتن یا خراشیدن داشته باشید.
درمان بیشتر در روند کولپوسکوپی
اگر پزشک در دهانهٔ رحم سلول‌های غیرطبیعی پیدا کند، ممکن است حذف آنها را توصیه کنند. این کار، خطر ابتلا به سرطان گردن رحم را کاهش می‌دهد. او ممکن است این درمان را در همان روز کولپوسکوپی شما انجام دهد، یا از شما بخواهد وقت دیگری را برای این کار تعیین کنید. ادامهٔ روند درمانی به یکی از شکل‌های زیر است:
برش حلقه‌ای بزرگ از ناحیهٔ تغییر سلولی یا LLETZ
رایج‌ترین راه برای حذف سلول‌های غیرطبیعی، استفاده از روشی به نام «برش حلقه‌ای بزرگ از ناحیهٔ تغییر سلولی» است. پروسهٔ LLETZ اغلب همزمان با کولپوسکوپی انجام می‌شود. پس از این پروسه نیازی به ماندن در بیمارستان نخواهید داشت و می‌توانید همان روز به خانه بروید.
در این روش، ابتدا یک بی‌حس‌کنندهٔ موضعی برای بی‌حس کردن دهانهٔ رحم تزریق خواهد شد تا دردی احساس نکنید. سپس از یک حلقهٔ سیمی گرم‌شده برای برداشتن بافت ناحیه استفاده می‌شود. ناحیه‌ای از بافت به اندازهٔ یک ناخن برداشته می‌شود. روش LLETZ حدود 15 دقیقه طول می‌کشد.
اگر در طول عمل احساس ناراحتی کردید، به پزشک بگویید، زیرا ممکن است نیاز به بی‌حسی موضعی بیشتری داشته باشید. اگر آی‌یودی یا میرنا دارید، پزشک سعی می‌کند نخ‌های آن را قطع نکند. اما اگر این اتفاق بیفتد، هر زمان که لازم باشد می‌توان سیم‌پیچی یا کویل را به شکل ایمن و بدون نخ‌ها از بدن خارج کرد.
بیوپسی مخروطی
اگر پزشک یا پرستار لازم ببیند که یک قطعهٔ بزرگ از بافت را بردارد، ممکن است بیوپسی مخروطی را توصیه کند. این کار شامل برداشتن بخش مخروطی شکل از بافت دهانهٔ رحم است. برای این نوع بیوپسی از شما خواسته می‌شود که یک نوبت دیگر بگیرید. شما برای بیوپسی مخروط بیهوشی عمومی خواهید داشت و به همین دلیل ممکن است لازم باشد شب را در بیمارستان بگذرانید.
بعد از کولپوسکوپی
کولپوسکوپی بدون بیوپسی
کولپوسکوپی یک پروسهٔ بی‌خطر است که ریسک‌های بسیار کمی دارد. شما اغلب می‌توانید بلافاصله پس از پایان پروسه به خانه بروید و استراحت کنید. پس از کولپوسکوپی ممکن است برای چند روز کمی درد خفیف شبیه درد پریود داشته باشید. این درد می‌تواند عودکننده باشد. مصرف مسکن‌هایی مانند استامینوفن می‌تواند به رفع درد کمک کند. اگر پزشک شما در طول کولپوسکوپی نمونه‌برداری نکند، پس از اتمام معاینه، هیچ محدودیتی برای فعالیت‌های خود نخواهید داشت.
همچنین احتمال دارد مقداری خونریزی و ترشحات بدبوی واژینال داشته باشید. اگر فقط کولپوسکوپی انجام داده‌اید، خونریزی و ترشحات معمولاً بعد از چند روز برطرف می‌شود. همچنین، پزشک ممکن است یک محلول شیمیایی را برای محدود کردن خونریزی در ناحیهٔ بیوپسی استفاده کند.
کولپوسکوپی با بیوپسی
اگر در طول کولپوسکوپی نمونه‌برداری هم انجام شود، ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنید:
- درد واژن یا فرج که یک یا دو روز طول می‌کشد.
- ممکن است ترشحات تیره‌رنگ از واژن داشته باشید.
در موارد نادر نیز، بیوپسی انجام‌شده در طول کولپوسکوپی می‌تواند عوارضی از جمله موارد زیر داشته باشد:
- خونریزی شدید
- عفونت
- درد لگنی
کولپوسکوپی با پروسهٔ LLETZ
اگر بیوپسی یا پروسهٔ LLETZ را انجام دادید، خونریزی می‌تواند طولانی‌تر باشد. بعد از LLETZ، برخی افراد تا چهار هفته خونریزی دارند. اگر خونریزی، ترشح و درد دارید:
- رابطهٔ جنسی واژینال نداشته باشید یا چیزی داخل واژن خود قرار ندهید. اگر LLETZ داشتید ممکن است به شما گفته شود که به مدت چهار هفته از رابطهٔ جنسی خودداری کنید.
- از تامپون یا کاپ قاعدگی استفاده نکنید، به جای آن از نوار بهداشتی استفاده کنید.
- از فعالیت‌هایی که می‌توانند خونریزی یا درد را بدتر کنند، اجتناب کنید. مثلاً از ورزش‌های شدید که باعث می‌شود شدید و سریع نفس بکشید.
زمان تماس با پزشک بعد از کولپوسکوپی
علائم و نشانه‌هایی که ممکن است نشان‌دهندهٔ عوارض ثانویه باشند عبارت است از:
- خونریزی شدیدتر از آنچه در طول قاعدگی خود تجربه می‌کنید.
- لرز
- تب
- درد شدید شکمی
در صورت مشاهدهٔ هر یک از این علائم و نشانه‌ها پس از کولپوسکوپی با پزشک خود تماس بگیرید.
نتایج کولپوسکوپی
اگر بیوپسی انجام داده‌اید، ممکن است لازم باشد چهار تا هشت هفته صبر کنید تا نتایج خود را دریافت کنید. اگر هیچ سلول غیرطبیعی پیدا نشود، معمولاً از مطب پزشک فوراً به شما اطلاع می‌دهند. البته، همچنان باید ویزیت‌های روتین غربالگری دهانهٔ رحم را انجام دهید.
تفسیر نتایج بیوپسی
ممکن است در بیوپسی شما هیچ سلول غیرطبیعی‌ای یافت نشود. در این حالت، به عنوان نتیجه نرمال از آن یاد می‌شود. با توجه به سن شما، در صورت دریافت نتیجهٔ طبیعی، طی سه تا پنج سال بعد از شما برای معاینهٔ غربالگری دهانهٔ رحم بعدی دعوت می‌شود.
حالت دیگر این است که در بیوپسی سلول‌های غیرطبیعی دهانهٔ رحم یافت شود. از این نتیجه به عنوان نتیجه غیرنرمال یاد می‌شود. این نتیجه به معنای سرطان نیست، اما این خطر وجود دارد که در صورت درمان نشدن، سلول‌ها در آینده به سرطان تبدیل شوند. پزشکان از اصطلاحات زیر برای سلول‌های غیرطبیعی دهانهٔ رحم استفاده می‌کنند:
- نئوپلازی داخل اپی‌تلیال دهانهٔ رحم (CIN)
- نئوپلازی داخل اپی‌تلیال غدهٔ دهانه رحم (CGIN)
مفهوم نتایج تست
CIN1
- ریسک: پایین
- درمان توصیه‌شده: هیچ درمان فوری لازم نیست. ممکن است یک آزمایش پاپ اسمیر گردن رحم یا کولپوسکوپی برای بررسی سلول‌ها پیشنهاد شود.
CIN2
- ریسک: متوسط
- درمان توصیه‌شده: ممکن است یک کولپوسکوپی دیگر برای بررسی سلول‌ها یا درمان برای برداشتن سلول‌ها پیشنهاد شود.
CIN3
- ریسک: بالا
- درمان توصیه‌شده: به شما درمانی برای حذف سلول‌ها پیشنهاد می‌شود.
CGIN
- ریسک: بالا
- درمان توصیه‌شده: به شما درمانی برای حذف سلول‌ها پیشنهاد می‌شود.
در موارد نادر، پزشک در طول کولپوسکوپی و بیوپسی با سرطان دهانهٔ رحم مواجه می‌شود. اگر این اتفاق بیفتد، درمان شما آغاز خواهد شد. در بیشتر مواقع، کولپوسکوپی دلیلی برای نگرانی ندارد، اما اگر در مورد نتایج خود نگران هستید، یا اگر به شما گفته شود سرطان دهانهٔ رحم دارید، صحبت کردن با یک دوست صمیمی یا یک همراه همیشگی می‌تواند به شما برای آرام گرفتن کمک کند.
