عفونت اچ‌پی‌وی: ویروس HPV
عفونت HPV چیست و ابتلا به این عفونت چه علائمی دارد؟ در این مطلب در مورد عفونت اچ‌پی‌وی، علائم عفونت HPV، علل بروز، تشخیص و درمان HPV بدانید و با واکسن‌های اچ‌پی‌وی آشنا شوید.
عفونت اچ‌پی‌وی
عفونت اچ‌پی‌وی (HPV) یک عفونت ویروسی است که معمولاً باعث ضایعات پوستی یا غشای مخاطی یا همان زگیل می‌شود. بیش از 100 نوع ویروس پاپیلومای انسانی وجود دارد. برخی از انواع اچ‌پی‌وی باعث ایجاد زگیل می‌شود و برخی می‌توانند انواع مختلفی از سرطان را ایجاد کنند.
بیشتر عفونتهای اچ‌پی‌وی منجر به سرطان نمی‌شوند. اما برخی از انواع اچ‌پی‌وی تناسلی می‌توانند باعث سرطان در قسمت تحتانی رحم شوند که به واژن و د‌هانهٔ رحم متصل است. انواع دیگری از سرطان، از جمله سرطانهای مقعد، آلت تناسلی، واژن، فرج و پشت گلو با نام اوروفارینژیال (Oropharyngeal) نیز با عفونت اچ‌پی‌وی ارتباط داده شده‌اند.
این عفونت‌ها اغلب از طریق تماس جنسی یا سایر تماس‌های پوستی منتقل می‌شوند. واکسن HPV می‌تواند به محافظت در برابر سویه‌هایی از اچ‌پی‌وی که بیشترین احتمال را برای ایجاد زگیل تناسلی یا سرطان د‌هانهٔ رحم دارند، کمک کند.
در مورد واکسن گارداسیل دقیق و کامل بدانید.
علائم عفونت HPV
در بیشتر موارد، سیستم ایمنی بدن عفونت اچ‌پی‌وی را قبل از ایجاد زگیل شکست می‌دهد. اما هنگامی که زگیل ظاهر می‌شود، با توجه به نوع اچ‌پی‌وی، ظاهر آن متفاوت است:
زگیل تناسلی
این زگیلها به صورت ضایعات مسطح، برجستگی‌های کوچک شبیه گل‌کلم یا برآمدگی‌های ریزی شبیه ریشه ظاهر می‌شوند. در زنان، زگیل تناسلی بیشتر در ناحیهٔ فرج ظاهر می‌شود، اما می‌تواند در نزدیکی مقعد، د‌هانهٔ رحم یا واژن نیز ایجاد شود.
در مردان، زگیل تناسلی روی آلت تناسلی و کیسهٔ بیضه یا اطراف مقعد ظاهر می‌شود. زگیل تناسلی به ندرت باعث ناراحتی یا درد می‌شود، اما ممکن است خارش داشته باشد یا به لمس حساس باشد.
در مورد زگیل تناسلی دقیق‌تر بدانید.
زگیلهای رایج
زگیلهای معمولی به صورت برآمدگی‌های زبری ظاهر می‌شوند و معمولاً روی دست‌ها و انگشتان درمی‌آیند. در بیشتر موارد، زگیلهای معمولی صرفاً ظاهر نازیبایی دارند، اما می‌توانند دردناک یا مستعد آسیب یا خونریزی نیز باشند.
در مورد زگیل در کودکان بیشتر بدانید.
زگیل کف پا
زگیل کف پا، زگیلهای سفت و دانه‌دانه‌ای هستند که معمولاً در پاشنه‌ها یا گوی پا، یعنی قسمت نزدیک به انگشتان ظاهر می‌شوند. این زگیلها ممکن است ایجاد ناراحتی کنند.
زگیلهای مسطح
زگیلهای مسطح، ضایعاتی با سطح صاف و کمی برجسته‌تر از پوست هستند. آنها می‌توانند در هر جایی ظاهر شوند، اما در کودکان معمولاً روی صورت درمی‌آیند. در مردان معمولاً در ناحیهٔ ریش و در زنان معمولاً روی پا‌ها ظاهر می‌شوند.
سرطان د‌هانهٔ رحم
تقریباً همهٔ سرطانهای د‌هانهٔ رحم به دلیل عفونتهای اچ‌پی‌وی ایجاد می‌شوند، اما بروز سرطان د‌هانهٔ رحم ممکن است ۲۰ سال یا بیشتر بعد از عفونت اچ‌پی‌وی، طول بکشد. گفتنی است که عفونت اچ‌پی‌وی و سرطان اولیهٔ د‌هانهٔ رحم معمولاً علائم قابل توجهی ایجاد نمی‌کنند. واکسینه شدن در برابر عفونت اچ‌پی‌وی بهترین محافظ در برابر سرطان د‌هانهٔ رحم است.
از آنجا که سرطان اولیهٔ د‌هانهٔ رحم علائمی ایجاد نمی‌کند، ضروری است که زنان به طور منظم آزمایش‌های غربالگری را برای تشخیص هر گونه تغییر پیش‌سرطانی در د‌هانهٔ رحم که می‌تواند منجر به سرطان شود، انجام دهند. دستورالعمل‌های فعلی توصیه می‌کنند که زنان 21 تا 29 ساله هر سه سال یک آزمایش پاپ اسمیر انجام دهند.
به زنان 30 تا 65 ساله توصیه می‌شود که تست پاپ اسمیر را هر سه سال یک بار انجام دهند یا اگر همزمان آزمایش دی‌ان‌ای اچ‌پی‌وی (HPV DNA) را نیز انجام می‌دهند، تست پاپ اسمیر را هر پنج سال یک بار انجام دهند. زنان بالای 65 سال اگر سه آزمایش پاپ اسمیر طبیعی متوالی داشته‌اند یا اگر دو آزمایش دی‌ان‌ای و پاپ اسمیر طبیعی داشته‌اند، می‌توانند انجام آزمایش‌ها را متوقف کنند.
علل بروز عفونت HPV
عفونت اچ‌پی‌وی زمانی رخ می‌دهد که ویروس معمولاً از طریق یک بریدگی، خراشیدگی یا پارگی کوچک در پوست وارد بدن می‌شود. این ویروس عمدتاً از طریق تماس پوست به پوست منتقل می‌شود.
عفونتهای اچ‌پی‌وی تناسلی از طریق رابطهٔ جنسی واژینال، سکس مقعدی و سایر تماس‌های پوستی در ناحیهٔ تناسلی ایجاد می‌شود. برخی از عفونتهای اچ‌پی‌وی که ضایعات د‌هانی یا تنفسی فوقانی ایجاد می‌کنند از طریق رابطهٔ جنسی د‌هانی یا اورال سکس منتقل می‌شوند.
اگر زنی باردار باشد و عفونت اچ‌پی‌وی با زگیل تناسلی داشته باشد، ممکن است کودک او نیز به این عفونت مبتلا شود. در موارد نادر، عفونت ممکن است باعث بروز یک تومور غیرسرطانی در حنجرهٔ نوزاد شود.
زگیلهای اچ‌پی‌وی مسری هستند و می‌توانند از طریق تماس مستقیم با زگیل گسترش یابند. همچنین وقتی شخص چیزی را لمس کند که قبلاً با زگیل تماس داشته است، زگیل می‌تواند منتقل شود.
عوامل خطرساز عفونت HPV
عفونتهای اچ‌پی‌وی عفونتهای شایعی هستند. عوامل خطرساز عفونت اچ‌پی‌وی عبارت است از:
تعدد شریک‌های جنسی: هرچه شریک‌های جنسی بیشتری داشته باشید، احتمال ابتلا به عفونت اچ‌پی‌وی تناسلی بیشتر می‌شود. داشتن رابطهٔ جنسی با شریکی که چند شریک جنسی داشته است نیز خطر ابتلای شما را افزایش می‌دهد.
سن: زگیلهای شایع بیشتر در کودکان ایجاد می‌شود. زگیل تناسلی نیز اغلب در نوجوانان و جوانان رخ می‌دهد.
سیستم ایمنی ضعیف‌شده: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت اچ‌پی‌وی هستند. سیستم ایمنی می‌تواند به دلیل اچ‌آی‌وی/ایدز یا دارو‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی که پس از پیوند اعضا مصرف می‌شود، تضعیف شود.
پوست آسیب‌دیده: مناطقی از پوست که سوراخ یا باز شده‌اند بیشتر مستعد ایجاد زگیلهای شایع هستند.
تماس شخصی: دست زدن به زگیلهای یک شخص یا استفاده نکردن از محافظ قبل از تماس با سطوحی که در معرض اچ‌پی‌وی قرار گرفته‌اند، مانند دوش‌های عمومی یا استخر‌های شنا ممکن است خطر ابتلا به عفونت اچ‌پی‌وی را افزایش دهند.
عوارض عفونت HPV
برخی از عوارض عفونت HPV شامل موارد زیر است:
ضایعات د‌هانی و تنفسی فوقانی: برخی از عفونتهای اچ‌پی‌وی باعث ایجاد ضایعاتی روی زبان، لوزه‌‌ها، نرم‌کام یا داخل حنجره و بینی می‌شوند.
سرطان: برخی از گونه‌های اچ‌پی‌وی می‌توانند باعث سرطان د‌هانهٔ رحم شوند. این سویه‌ها همچنین ممکن است در سرطانهای اندام تناسلی، مقعد، د‌هان و دستگاه تنفسی فوقانی نقش داشته باشند.
پیشگیری از عفونت HPV
زگیلهای رایج
جلوگیری از عفونتهای اچ‌پی‌وی که باعث زگیلهای معمولی می‌شوند، دشوار است. اگر یک زگیل معمولی دارید، می‌توانید با نکندن زگیل و نجویدن ناخن‌‌ها از گسترش عفونت و ایجاد زگیلهای جدید جلوگیری کنید.
زگیل کف پا
برای کاهش خطر ابتلا به عفونتهای اچ‌پی‌وی که باعث زگیل کف پا می‌شوند، در استخر‌های عمومی و رخت‌کن کفش یا صندل بپوشید.
زگیل ناحیهٔ تناسلی
شما می‌توانید با تدابیر زیر خطر ابتلا به زگیل تناسلی و سایر ضایعات تناسلی مرتبط با اچ‌پی‌وی را کاهش دهید:
- بودن در یک رابطهٔ جنسی تک‌همسری متقابل
- کاهش تعداد شریک‌های جنسی
- استفاده از کاندوم لاتکس برای کاهش خطر انتقال اچ‌پی‌وی
واکسن‌های HPV
گارداسیل 9 یک واکسن اچ‌پی‌وی تأییدشده توسط سازمان غذا و داروی FDA است و می‌تواند برای محافظت در برابر سرطان د‌هانهٔ رحم و زگیل تناسلی در مردان و زنان استفاده شود. اما در حال حاضر، گارداسیل ۹ در ایران به سختی پیدا می‌شود و به جای آن افراد مجبورند واکسن گارداسیل ۴ را تزریق کنند.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌‌ها (CDC) واکسیناسیون روتین اچ‌پی‌وی را برای دختران و پسران 11 و 12 ساله توصیه می‌کند، اما می‌توان آن را در 9 سالگی نیز تزریق کرد. حالت ایده‌آل این است که واکسن گارداسیل 9 قبل از شروع فعالیت جنسی و قرار گرفتن در معرض اچ‌پی‌وی برای پسرها و دخترها تزریق شود. همچنین تحقیقات نشان داده است که به‌هیچ‌وجه دریافت این واکسن در سن پایین منجر به شروع زودتر فعالیت جنسی در بچه‌ها نمی‌شود.
هنگامی که فردی به اچ‌پی‌وی آلوده می‌شود، تزریق واکسن ممکن است به آن اندازه مؤثر نباشد یا ممکن است اصلاً اثری نداشته باشد. همچنین پاسخ به واکسن در سن پایین‌تر بهتر از سن بالاتر است. اما اگر این واکسن قبل از ابتلا به فردی تزریق شود، می‌تواند از بیشتر موارد سرطان د‌هانهٔ رحم جلوگیری کند.
CDC توصیه می‌کند که همهٔ کودکان 11 و 12 ساله دو دز واکسن اچ‌پی‌وی را با فاصلهٔ حداقل شش ماه دریافت کنند. نوجوانان 9 و 10 ساله و نوجوانان 13 و 14 ساله نیز می‌توانند واکسیناسیون را بر اساس برنامهٔ دودزی دریافت کنند. تحقیقات نشان داده است که تزریق دو دز برای کودکان زیر 15 سال مؤثر است.
نوجوانان و بزرگسالان جوانی که بعداً در سن‌های 15 تا 26 سالگی تزریق واکسن را شروع می‌کنند، باید سه دز از واکسن را دریافت کنند. CDC واکسیناسیون اچ‌پی‌وی را برای همهٔ افراد تا سن 26 سالگی که دزهای کافی واکسن را نزده‌اند توصیه می‌کند، یعنی اگر تا 26 سالگی دو یا سه دز واکسن را نزده‌اند، توصیه می‌شود تا 26 سالگی تزریق واکسن را انجام دهند.
FDA اخیراً استفاده از گارداسیل 9 را برای مردان و زنان 9 تا 45 ساله تأیید کرده است. پس اگر بین 27 تا 45 ساله هستید، حتماً با پزشک خود برای دریافت این واکسن مشورت کنید.
تشخیص عفونت HPV
اما چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ اگر شما یا فرزندتان زگیل‌هایی از هر نوعی دارید که باعث خجالت، ناراحتی یا درد می‌شود، لازم است با پزشک خود مشورت کنید. پزشک ممکن است بتواند عفونت اچ‌پی‌وی را با نگاه کردن به زگیلها تشخیص دهد. اگر زگیل تناسلی قابل مشاهده نباشد، به یک یا چند آزمایش زیر نیاز است:
آزمایش محلول سرکه یا اسید استیک
محلول سرکه‌ای که روی نواحی تناسلی آلوده به اچ‌پی‌وی اعمال می‌شود، آنها را سفید می‌کند. این تست ممکن است به شناسایی ضایعات مسطحی که به سختی قابل مشاهده هستند کمک کند.
تست پاپ اسمیر
پزشک نمونه‌ای از سلول‌ها را از د‌هانهٔ رحم یا واژن جمع‌آوری می‌کند تا برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه بفرستد. تست پاپ اسمیر می‌تواند ناهنجاری‌هایی را که می‌تواند منجر به سرطان شود، نشان دهد.
آزمایش DNA
آزمایش دی‌ان‌ای که روی سلول‌‌های د‌هانهٔ رحم انجام می‌شود، می‌تواند دی‌ان‌ای انواع پرخطر اچ‌پی‌وی را که با سرطانهای دستگاه تناسلی مرتبط هستند، شناسایی کند. آزمایش دی‌ان‌ای علاوه بر پاپ اسمیر برای زنان 30 سال و بالاتر توصیه می‌شود.
درمان عفونت HPV
زگیلها اغلب بدون درمان از بین می‌روند، به ویژه در کودکان. با این حال، هیچ درمانی برای این ویروس وجود ندارد، بنابراین زگیلها می‌توانند دوباره در همان محل یا جاهای دیگر ظاهر شوند.
دارو‌های HPV
برای از بین بردن زگیل معمولاً داروها مستقیماً روی ضایعه اعمال می‌شوند و معمولاً باید به دفعات زیادی اعمال شوند تا جواب بدهند. برخی از این داروها شامل موارد زیر است:
اسید سالیسیلیک (Salicylic acid): درمان‌‌های بدون نسخه که حاوی اسید سالیسیلیک هستند، با برداشتن لایه‌‌های زگیل به صورت تدریجی عمل می‌کنند. برای زگیلهای معمولی، اسید سالیسیلیک می‌تواند باعث تحریک پوست شود و برای استفاده روی صورت نیستند.
ایمی‌کیمود (Imiquimod): این کرم تجویزی ممکن است توانایی سیستم ایمنی بدن را برای مبارزه با اچ‌پی‌وی افزایش دهد. عوارض جانبی شایع شامل قرمزی و تورم در محل استفاده است.
پودوفیلوکس (Podofilox): پودوفیلوکس یک کرم تجویزی موضعی است که با تخریب بافت زگیل تناسلی عمل می‌کند. پودوفیلوکس ممکن است باعث سوزش و خارش در محل استفاده شود.
تری کلرواستیک اسید (Trichloroacetic acid): این درمان شیمیایی زگیلهای کف دست، کف پا و اندام تناسلی را می‌سوزاند و ممکن است باعث تحریک موضعی شود.
جراحی و روشهای درمانی دیگر برای اچ‌پی‌وی
اگر داروها مؤثر نبودند، پزشک ممکن است حذف زگیل را با یکی از روشهای زیر توصیه کند:
- انجماد با نیتروژن مایع یا کرایوتراپی (Cryotherapy)
- سوزاندن با جریان برق؛ الکتروکوتریزاسیون یا کوتر کردن (Electrocautery)
- عمل جراحی برای برداشتن زگیل
- جراحی لیزر
درمان اچ‌پی‌وی د‌هانهٔ رحم
اگر تست اچ‌پی‌وی یا پاپ اسمیر غیرطبیعی داشته باشید، متخصص زنان و زایمان شما پروسه‌ای به نام کولپوسکوپی را انجام می‌دهد. در این روش، با استفاده از ابزاری به نام کولپوسکوپ که تصویری بزرگ‌نمایی‌شده از د‌هانهٔ رحم ارائه می‌کند، پزشک به دقت د‌هانه رحم را بررسی می‌کند و از هر ناحیه‌ای که غیرطبیعی به نظر می‌رسد نمونه‌برداری می‌کند.
هر گونه ضایعات پیش‌سرطانی باید توسط پزشک برداشته شود. روشهای برداشتن شامل انجماد یا سرماجراحی (Cryosurgery)، لیزر، برداشتن با جراحی، برش الکتروسرجری حلقه‌ای (LEEP) و کونیزاسیون (Conization) با چاقوی سرد یا مخروط‌برداری. در روش لیپ، با استفاده از یک سیم حلقه‌ای نازک که جریان برق از آن عبور می‌کند، لایهٔ نازکی از د‌هانهٔ رحم برداشته می‌شود. روش کونیزاسیون با چاقوی سرد نیز یک پروسهٔ جراحی است که یک قطعهٔ مخروطی‌شکل از د‌هانهٔ رحم را برمی‌دارد.
آماده شدن برای ویزیت پزشک
احتمالاً درمان را با مراجعه به پزشک مراقبت‌های اولیهٔ خود شروع خواهید کرد. با توجه به این موضوع که زگیل شما در کجا قرار دارد، ممکن است به متخصص پوست، متخصص پا، متخصص زنان یا متخصص اورولوژی ارجاع داده شوید. در ادامه اطلاعاتی برای کمک به شما در آماده شدن برای ویزیت پزشک آمده است. قبل از ویزیت، فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم شما، از جمله علائمی که به نظر می‌رسد بی‌ارتباط با دلیل ویزیت شدن شما باشد.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس‌های عمده، تغییرات اخیر زندگی و سوابق جنسی خود را بنویسید.
- تمام داروها، ویتامین‌ها یا سایر مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، به همراه دز مصرفی را یادداشت کنید.
- سؤالاتی را که باید از پزشک خود بپرسید بنویسید.
سؤالات شما از پزشک
سؤالاتی که می‌توانید برای عفونت اچ‌پی‌وی از پزشک خود بپرسید شامل اینهاست:
- محتمل‌ترین علت علائم من چیست؟
- آیا علل احتمالی دیگری وجود دارد؟
- آیا نیاز به انجام آزمایش دارم؟
- چگونه می‌توانم از عفونت اچ‌پی‌وی در آینده جلوگیری کنم؟
- آیا بروشور‌ها یا سایر مطالب چاپی دارید که بتوانم داشته باشم؟
- چه وب‌سایت‌هایی را برای مطالعهٔ پیشنهاد می‌کنید؟
در پرسیدن هر سؤال دیگری که دارید هم تردید نکنید.
سؤالات پزشک از شما
پزشک احتمالاً از شما سؤالاتی می‌پرسد، مانند:
- علائم شما از چه زمانی شروع شد؟
- آیا در یک رابطهٔ جنسی تک‌همسری هستید؟ همسرتان چطور؟
- ضایعات در چه قسمت‌هایی از بدن وجود دارد؟
- آیا ضایعات دردناک هستند یا خارش دارند؟
- آیا چیزی وجود دارد که به نظر می‌رسد علائم شما را بهبود می‌بخشد؟
- آیا چیزی وجود دارد که به نظر می‌رسد علائم شما را بدتر می‌کند؟
