پریود نامنظم چیست و چه علایمی دارد؟
به‌هم خوردن نظم دوره‌های قاعدگی در زنان، پدیده‌ای رایج و طبیعی است، با این حال، تغییرات مکرر یا زیاد در چرخه قاعدگی یک فرد، ممکن است نشان دهنده بیماری‌های زمینه‌ای باشد و درمان هم بسته به علت آن متفاوت خواهد بود. تغییر در سطح هورمون‌ها، استرس، ابتلا به بعضی بیماری‌ها، مصرف برخی داروها و… از شایع‌ترین دلایل به‌هم خوردن نظم پریود هستند.
پریود نامنظم، همیشه نشانه وجود مشکل نیست، اما بهتر است از منظم بودن قاعدگی خود مطمئن شوید. در این مطلب با قاعدگی نامنظم، علت بی نظمی قاعدگی و چگونگی درمان آن آشنا می‌شوید.
قاعدگی چیست؟
قاعدگی یا پریود، مرحله‌ای از چرخه قاعدگی در زنان است که به شکل خونریزی طبیعی از واژن مشخص می‌شود و هر ماه بدن زنان را برای بارداری آماده می‌کند. چنانچه تخمک آزاد شده، بارور نشود و حاملگی اتفاق نیفتد، پوشش داخلی رحم شکسته شده و از طریق واژن از بدن خارج می‌شود. خونریزی قاعدگی شامل خون و بخشی از بافت جدا شده از رحم است. پریود معمولاً بین 11 تا 14 سالگی در دختران شروع می‌شود و تا سن یائسگی، حدود 51 سالگی، ادامه می‌یابد. دورهٔ قاعدگی معمولاً بین 3 تا 5 روز طول می کشد و این زمان در زنان با شرایط مختلف نیز متفاوت است.
منظور از نظم قاعدگی چیست؟
قاعدگی ممکن است هر ۲۱ تا ۳۵ روز رخ دهد و دو تا هفت روز طول بکشد. در چند سال اول پس از شروع قاعدگی، نامنظم بودن پریود، طبیعی است با این حال، نظم قاعدگی به مرور زمان و با افزایش سن بیشتر می‌شود. با ثبت تاریخ شروع پریود در یک تقویم و محاسبه تعداد روزها تا شروع پریود بعدی برای چند دورۀ متوالی می‌توانید متوجه شوید که پریود شما منظم است یا نامنظم. فاصلۀ اولین روز خونریزی تا روز شروع پریود بعدی طول چرخه قاعدگی محسوب می‌شود.
منظور از قاعدگی نامنظم چیست؟
در بیشتر زنان، دورهٔ قاعدگی یا پریود چهار تا هفت روز طول می‌کشد و معمولاً این مرحله از چرخه قاعدگی هر ۲۸ روز یکبار اتفاق می‌افتد، اما طول چرخه‌های قاعدگی طبیعی به طور میانگین می‌تواند از ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر باشد. در واقع، متوسط طول این دوره در یک زن به طور معمول ۲۹ روز است.
اگر فاصلهٔ زمانی بین شروع پریودها، مدام در حال تغییر باشد، نشانه این است که پریودهای شما نامنظم است و این از اختلالات رایج قاعدگی در زنان است. در این حالت، قاعدگی زودتر یا دیرتر از موعد اتفاق می‌افتد. با این حال اگر پریود شما از یک سیکل تا سیکل بعدی کمی متفاوت باشد، هنوز هم «منظم» تلقی می‌شود.
ویژگی های قاعدگی نامنظم
تاریخ قاعدگی ممکن است همیشه قابل پیش‌بینی نباشد و این مسـأله در میان زنان امری عادی است. تغییرات جزئی در طول هر چرخهٔ قاعدگی طبیعی بوده و پریود در هر ماه می‌تواند کمی سنگین‌تر یا سبک‌تر از پریود قبلی باشد. بی‌نظمی‌های قاعدگی نسبتاً رایج هستند و برای این‌که قاعدگی شما «طبیعی» در نظر گرفته شود، لازم نیست که حتماً سیکل خود را به طور خیلی دقیق پیش‌بینی کنید؛ اما لازم است با ویژگی‌های بی نظمی قاعدگی آشنا باشید. نمونه‌هایی از قاعدگی نامنظم عبارت‌اند از:
- فواصل پریود کمتر از ۲۱ روز یا بیشتر از ۳۵ روز
- پریود نشدن به مدت حداقل ۳ ماه متوالی
- خونریزی بسیار شدیدتر یا سبک‌تر از حد معمول
- پریودهای بیش از هفت روز
- تفاوت طول مدت چرخه‌های قاعدگی به بیش از نه روز؛ برای مثال، یک سیکل ۲۸ روزه، سیکل بعدی ۳۷ روزه و سیکل بعدی ۲۹ روزه است.
- درد و انقباضات شکمی شدید، تهوع یا استفراغ به هنگام پریود
- خونریزی یا لکه‌بینی بین پریودها، پس از یائسگی یا بعد از رابطهٔ جنسی
- خیس شدن کامل یک یا چند نوار بهداشتی و سایر وسایل بهداشتی دوران پریود در مدت یک ساعت
علل قاعدگی نامنظم چیست؟
تغییرات هورمونی، تغییر در رژیم غذایی و شدت فعالیت بدنی، استرس، کاهش یا افزایش وزن از جمله عوامل شایعی هستند که روی نظم سیکل قاعدگی تاثیرگذارند. اگر چه این موارد شایع هستند و بی نظمی پریود پدیده‌ای طبیعی است، اما تکرار آن می‌تواند نشان دهنده مشکل زمینه‌ای مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک یا فیبروم رحم باشد. لازم به ذکر است که لکه‌بینی با پریود متفاوت است، پس اگر در زمانی که خودتان را برای پریود آماده کرده‌اید لکه‌بینی داشتید، نباید آن را پریود بدانید. ممکن است در زمان تخمک‌گذاری، بارداری و پس از رابطۀ جنسی لکه بینی داشته باشید. در صورت داشتن لکه بینی در فواصل پریودها، لازم است پزشکتان را مطلع کنید.
تشخیص بی نظمی قاعدگی
اگر احساس می‌کنید تغییراتی در چرخهٔ قاعدگی شما وجود دارد و پریودتان نامنظم شده است، شروع به ثبت زمان آغاز و پایان روز پریود در تقویم کنید. علاوه‌بر این به علائم و نشانه‌ها از جمله داشتن انقباضات شکمی، میزان خونریزی، خونریزی بین قاعدگی یا دفع لخته‌های بزرگ خون توجه داشته باشید. همه این اطلاعات برای مشورت با پزشکتان مفید است.
پزشک برای تشخیص پریودهای نامنظم، در مورد چرخه قاعدگی و سابقه پزشکی شما سؤال خواهد کرد. انجام معاینات فیزیکی، مانند معاینهٔ لگنی ازجمله روش‌های تشخیص بی نظمی قاعدگی است. اقدامات تشخیصی دیگر عبارتند از:
- سونوگرافی لگن: پزشک با کمک سونوگرافی می‌تواند خونریزی نامنظم ناشی از فیبروم رحم، پولیپ یا کیست تخمدان را تشخیص دهد.
- بیوپسی آندومتر: پزشک ممکن است برای علت یابی بی نظمی پریودها درخواست نمونه‌برداری از رحم کند. در بیوپسی یک نمونه بافت از پوشش داخلی رحم برداشته شده و برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می‌شود. نمونه می‌تواند به تشخیص آندومتریوز، عدم تعادل هورمونی یا تشخیص سلول‌های پیش‌سرطانی کمک کند.
- هیستروسکوپی: این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل رحم را به منظور تشخیص و درمان برخی علل خونریزی غیرطبیعی بررسی کند.
درمان قاعدگی نامنظم
درمان بی نظمی در قاعدگی معمولاً براساس علت بی‌نظمی، بیماری زمینه‌ای و برخی عوامل سبک زندگی و قصد بارداری، متفاوت خواهد بود. اگر این اختلال در سال‌های اول بلوغ و نزدیک به زمان یائسگی رخ دهد، معمولاً به درمان خاصی نیاز نیست. اگر داشتن مشکلات در عملکرد غده تیروئید و سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث ایجاد بی نظمی قاعدگی شده است، بازگرداندن تعادل هورمونی به رفع این مشکل کمک می کند. بسته به علت اصلی اختلال در نظم قاعدگی، درمان‌های دارویی، هورمون درمانی یا جراحی به رفع این مشکل کمک می‌کند.
پیشگیری از بی نظم شدن قاعدگی
چند توصیه برای خودمراقبتی در این زمینه وجود دارد:
- انجام ورزش‌های سبک و متعادل و خوردن غذاهای با ارزش غذایی بالا و حفظ یک سبک زندگی سالم. اگر قصد دارید وزن خود را کم کنید، به‌جای استفاده از رژیم‌های محدود کننده با حداقل کالری، این کار را با مشورت متخصص تغذیه انجام دهید.
- اطمینان از داشتن استراحت کافی
- انجام تکنیک‌های کاهش استرس و آرام‌سازی
- کاهش انجام تمرینات ورزشی سنگین و طولانی مدت
- استفاده از قرص‌های ضدبارداری یا سایر روش‌های پیشگیری از بارداری طبق دستور پزشک
- تعویض وسایل بهداشتی مخصوص دوران پریود از جمله تامپون و نواربهداشتی هر چهار تا شش ساعت یکبار برای جلوگیری از عفونت و «سندرم شوک سمی»
- پایبندی به انجام معاینات منظم و دوره‌ای
چه زمانی برای بی نظمی قاعدگی به پزشک مراجعه کنم؟
اگر همیشه دوره‌های قاعدگی کمی نامنظم داشته‌اید یا هنوز در حال گذراندن دوران بلوغ هستید، نیازی به مراجعه به پزشک ندارید. در صورت داشتن قاعدگی دردناک یا نامنظم، حتماً به پزشک مراجعه کنید. اگر یکی از علائم زیر را داشتید هم سریعاً موضوع را با پزشک متخصص در میان بگذارید:
- درد شدید به شکل انقباضات شکمی در طول پریود یا در فواصل پریودها
- خونریزی که به‌طور غیرمعمولی شدید است، به‌طوری که نوار بهداشتی یا تامپون هر یک ساعت کاملاً خیس شده و این وضعیت به مدت دو تا سه ساعت ادامه دارد باشد یا لخته‌هایی به بزرگی یک سکه دفع کنید.
- داشتن ترشحات بدبو از واژن
- پریودی که بیش از هفت روز طول بکشد.
- خونریزی واژینال یا لکه‌بینی بین پریودها یا بعد از یائسگی
- نامنظمی شدید پریودها پس از داشتن سیکل‌های قاعدگی منظم
- حالت تهوع یا استفراغ در طول قاعدگی
- علائم سندرم شوک سمی (TSS)، مانند تب، استفراغ، اسهال، غش یا سرگیجه
- نامنظمی ناگهانی پریود در سنین زیر ۴۵ سال
- تغییر فاصله بین پریودها به کمتر از ۲۱ روز یا بیشتر از ۳۵ روز
- تفاوت زیاد بین کوتاه‌ترین و طولانی‌ترین چرخه قاعدگی تان به مدت حداقل ۲۰ روز
- داشتن پریودهای نامنظم در زمانی که تصمیم به بارداری دارید.
همچنین اگر علائم اولیه بارداری را دارید، باید به پزشک مراجعه کنید.
بی نظمی قاعدگی و بارداری
اگر دچار بی نظمی در قاعدگی هستید، ممکن است برای باردار شدن با مشکلاتی روبرو شوید. چرا که قاعدگی نامنظم مانع تخمک‌گذاری به‌صورت منظم و در زمان درست می شود. بنابراین با توجه به عدم پیش بینی زمان تخمک‌گذاری، داشتن رابطه جنسی به طور مکرر و هر دو سه روز یکبار می‌تواند شانس بارداری را افزایش دهد. چنانچه برای باردار شدن به شکل طبیعی مشکل دارید، گاهی اوقات ممکن است به داروی هورمونی یا درمان‌های کمک باروری نیاز داشته باشید.
اگر در مورد چرخه قاعدگی خود نگرانی دارید یا در تلاش برای باردار شدن هستید و زمان پریودهایتان غیرقابل پیش‌بینی است، حتماً پزشک زنان خود را در جریان بگذارید. توجه داشته باشید که پریود نامنظم می‌تواند باردار شدن را دشوار کند. تنها پزشک می‌تواند به شما بگوید که آیا این بی‌نظمی طبیعی است و آیا به درمان نیاز دارید یا خیر.
نکاتی که باید درباره بی نظمی قاعدگی بدانید
به طور خلاصه، قاعدگی‌های نامنظم میتوانند ناشی از عوامل مختلفی مانند تغییرات هورمونی، استرس، تغییرات وزن و برخی بیماری‌های زمینه ای باشد. درمان، بسته به علت ممکن است شامل مصرف دارو، درمان هورمونی و جراحی برای تنظیم چرخه قاعدگی شما باشد. تکنیک‌های مدیریت استرس، ممکن است برای کسانی که پریودهای نامنظمشان ناشی از استرس است نیز مفید باشد.
اگر درد، خونریزی شدید یا سایر علائمی که پیش تر به آن اشاره شد موجب نگرانی تان شده است، باید به پزشک مراجعه کنید تا مشخص شود که آیا علائم بی نظمی قاعدگی شما مربوط به یک بیماری زمینه‌ای است که نیاز به درمان دارد یا خیر. در کل، اگر پس از وجود بی نظمی چرخه قاعدگی به پزشک مراجعه کنید، می‌توانید تا حد زیادی از بروز مشکلات جدی پیشگیری کرده و از سلامت خود مطمئن شوید. لازم به یادآوری است که بی نظمی می تواند نشانه ای از مشکل در سلامت باشد.
در اپلیکیشن مادرشو می‌توانید با وارد کردن تاریخچه پریود خود، از نظم چرخه پریود و زمان تخمک‌گذاری‌تان مطلع شده و در مواقع مورد نیاز این اطلاعات را در اختیار پزشک قرار دهید.
سوالات متداول
نداشتن یک یا دو دوره پریود حالت مطلوبی نیست، اما خیلی نگرانکننده هم نیست. به تغییرات اخیر در زندگی خود نگاهی بیندازید. استرس، شروع یک برنامه ورزشی جدید، کاهش یا افزایش وزن یا تغییر در روش پیشگیری از بارداری همگی میتوانند بر چرخهٔ قاعدگی تأثیر بگذارند. اگر سه ماه متوالی یا بیشتر پریود نشدید یا علائم غیرعادی دیگری را در طول پریود بعدی خود تجربه کردید، با پزشک خود تماس بگیرید.
تأخیرهای جزئی در پریود اگرچه مطلوب زنان نیست اما معمولاً جای نگرانی هم ندارد. برخی از افراد میتوانند روز شروع قاعدگی خود را به طور دقیق پیش‌بینی کنند، در حالی که برخی دیگر نمی‌توانند؛ اگر متوجه تغییر ناگهانی در فاصلهٔ زمانی بین چرخه‌های قاعدگی یا مدت زمان دوره پریود خود شدید، به خصوص اگر این تغییر قابل توجه باشد، با پزشک خود تماس بگیرید. این تغییرات همیشه نشان‌دهنده وجود مشکل نیست، اما بهتر است توسط پزشک بررسی شوند.
پریودهای نامنظم بیشتر در سال های اول پس از بلوغ و شروع دوره های قاعدگی یعنی سنین حدود ۹ تا ۱۴ سالگی و در دوران پیش از سنین یائسگی یا درست قبل از آن شایع‌تر است.
پریودهای نامنظم ممکن است جای نگرانی نداشته باشند، زیرا مقداری تغییر در قاعدگی طبیعی است. این را هم در نظر بگیرید که ممکن است آنچه برای شما عادی است برای خانم دیگری عادی نباشد پس نباید شرایط خود را با دیگران مقایسه کنید. با این حال، برخی علائم میتوانند نشانه‌ای از وجود یک مشکل جدی‌تر باشند.
