کروناویروس جدید کووید-۱۹ و کودکان: چطور به بچهها کمک کنیم به صورتشان دست نزنند؟
برای بیشتر ما، فکر کمک به کودکان برای لمس نکردن صورتشان هم کار سختی به نظر میرسد، اما حتی در این مورد هم بسیاری از پیشنهادهایی که به بزرگسالان کمک میکند میتواند حتی برای کوچکترین کودکتان نیز قابل استفاده باشد، اگر هدف ما کاهش این رفتار باشد نه ترک کامل آن! در این مطلب با ما همراه باشید تا بدانید برای پیشگیری از شیوع کروناویروس جدید، چه کارهایی برای کمک به اینکه بچهها به صورتشان دست نزنند درست و چه کارهایی نادرست است.
چه کارهایی انجام دهید؟
در شروع، این نکته را به خاطر بسپارید که هدف این نیست که به فرزندتان یاد بدهید آگاهانه از لمس صورتش خودداری کند، بلکه در مورد کودکان نوپا و خردسال، هدف این است که با تغییر جهت رفتارشان آنها را از این کار بازدارید و کمکشان کنید نیازهای حسیشان را به روشهای دیگر برآورده کنند. موارد زیر به شما کمک خواهد کرد تا بدانید چه کارهایی را انجام دهید:
جلوی بچهها صبور و خونسرد بمانید: از کلافه شدن، وحشت کردن یا عصبانیت از فرزندتان به خاطر لمس صورتش پرهیز کنید، زیرا وقتی بچهها احساس ترس، اضطراب، بیاعتمادی، بیحوصلگی و خستگی زیاد میکنند، حرکات بدنی تکراری در آنها افزایش مییابد.
هر چیزی را با آرامش و در قالب بازی توضیح دهید: برای توصیف وضعیت از صدای آرام و اصطلاحات مناسب سن کودک استفاده کنید. مثلاً میتوانید بگویید: «اینکه دستهامون رو از صورتمون دور نگه داریم همیشه کار خوبیه، اما الان یه سری میکروب بدجنس پیدا شده و اونها دارن سعی میکنن از طریق چشم، بینی و دهن ما وارد بدنمون بشن تا ما رو بیمار کنن. بیا ببینم میتونیم با همکاری هم این میکروبهای بدجنس رو بیرون نگه داریم.» خیلی جملهها را میتوانید وارد این بازی کنید و باورتان نمیشود وقتی میبینید چطور بچهها به این بازی ادامه خواهند داد!
شستن دستها را کمی شادتر برگزار کنید: بچهها نمیتوانند به طور کامل از لمس صورت خود پرهیز کنند، بنابراین سعی کنید دستهای کوچک کودک خود را خیلی خیلی تمیز نگه دارید. شستن دستها را کمی مفرحتر کنید، مثلاً باهم یک شعر خندهدار در مورد دست شستن بسازید، اردک پلاستیکی را در سینک ظرفشویی یا روشور حمام دهید، یا ببینید که چه تعداد حباب میتواند روی کف دستهایش جمع شود.
بازی پاک کردن میکروبها را با هم انجام دهید: بچهها هر چیزی را با بازی کردن بهتر یاد میگیرند و یکی از راههایی که هم به کودک برای تمیز ماندن دستهایش کمک میکند و هم وسواس شما در دست زدن به صورتش را کاهش میدهد، ترتیب دادن یک بازی جذاب است. برای این کار میتوانید دستهای کودکتان را روی یک تکه مقوا یا کاغذ رنگی بگذارید و با مداد دور تا دور شکل دستهایش را روی کاغذ بکشید و بعد آن را قیچی کنید و از مقوا درآورید تا دو دست کاغذی داشته باشید. سپس آنها را روی آینهٔ دستشویی بچسبانید. با چند ماژیک رنگی حمام یا ماژیک وایتبرد، چند شکل را به عنوان میکروب در کنار دستها روی آینهٔ دستشویی بکشید و در تمام این مراحل کودکتان را با حفظ موارد ایمنی شرکت دهید. هر بار که کودکتان دستهایش را میشوید، یک ماژیک به او بدهید تا خودش یکی از میکروبها را خط بزند. شب که شد و برای مسواک زدن به دستشویی رفتید، به او بگویید که چون تمام روز دستهایش تمیز بودند، حالا میتواند با کمک شما تمام میکروبهای خطخورده را با یک دستمال یا تختهپاککن مخصوص وایتبرد از روی آینه پاک کند تا فقط دو دست تمیز باقی بماند و فردا دوباره این بازی را انجام دهید. بهتر است به کودک برای انجام این کار خوبش هر شب جایزهای مثل خواندن کتاب دلخواهش یا هر کاری که فکر میکنید برایش نوعی تشویق است بدهید. یادتان باشد این بازی نیاز به برنامهریزی مشخص و مدیریت شما دارد و اگر کودک شما مدام به دستشویی برود و دستش را بشوید و بعد چیزی بکشد و پاک کند، ممکن است خیلی زود علاقهاش را به این کار از دست بدهد. پس این بازی باید با حضور شما انجام شود و دسترسی به آینه و وسایل لازم دیگر نیز به تنهایی برای کودک مقدور نباشد.
دستها را مشغول نگه دارید: همهٔ ما وقتی دستمان مشغول کاری است، کمتر احتمال دارد صورتمان را لمس کنیم. هنگام انتخاب کاری برای مشغول شدن، سعی کنید چیزهایی پیدا کنید که ارزش حسی بالایی دارند، مانند خمیر جادویی، خمیر بازی، اشیای فشاری، کاردستی و هر چیزی که لمسشان برای انگشتان جالب است.
حمام را در برنامهٔ روزانه قرار دهید: اگر فرزندتان حمام کردن را دوست دارد، میتوانید هر روز او را با رعایت در مصرف مواد شوینده حمام دهید. همچنین میتوانید یک آبتنی یا نشستن در یک وان کوچک را روزانه چند بار امتحان کنید. این فرصتی برای تمیز شدن و تفریح همزمان است.
بازی کنید: در طول روز فعالیتهایی برای کودک خود ترتیب دهید که شامل سرگرمیهایی همراه با کثیفکاری مانند نقاشی با انگشت، بازی با خمیر بازی یا نقاشی انگشتی با مثلاً مقداری از خمیر کیکتان باشد!
با شکلهای دیگر لمس کردن حواسش را پرت کنید: پوست یکی از اعضای بدن است، بنابراین تحریک قسمت دیگری از بدن به تحریک صورت نیز کمک میکند. ماساژ پا، برس کشیدن موها یا مدل دادن به مو یا مالش پشت را امتحان کنید تا بتوانید حواسش را از صورتش تا حدی پرت کنید. همچنین میتوانید برای بچههایی که انگشت شست خود را میمکند، ناخنهایشان را میجوند یا پوست لبشان را میکنند، گردنبندهای جویدنی را امتحان کنید. آنها به بچهها امکان میدهند نیازهای حسی خود را بدون تماس دادن دست با صورتشان برآورده کنند. این گردنبندها را خودتان میتوانید از هر چیزی که مطمئن هستید جویدنش برای کودک بیخطر است درست کنید.
تمیز کردن چشم را یادش بدهید: برای رفع خارش چشمهایش، آنها را با یک پارچه یا حولهٔ نازک بسیار تمیز و شاید کمی نمدار با آب ولرم پاک کنید. کودکتان ممکن است از این کار استقبال کند و دیگر به چشمهایش دست نزند.
از محرکها دوری کنید: سعی کنید بفهمید که آیا محرکی حسی وجود دارد که منجر به لمس صورتش میشود یا نه! موها را به سمت عقب و به دور از صورت کودک نگه دارید، دهانش را بعد از غذا تمیز کنید و مرتباً بینیاش را پاک کنید تا هر گونه مادهٔ تحریککننده را حذف کنید.
کودک را فعال نگه دارید: لمس کردن یک حرکت است، بنابراین انواع دیگری از حرکت مانند رقصیدن، ورزش کردن با هم، طناب زدن، دوچرخهسواری توی حیاط یا توپبازی را در برنامهاش بگنجانید.
مثبت باشید: در مقابل وسوسهٔ سرزنش کردن بچهها مقاومت کنید. عملکرد و کارهای خوبش را ستایش کنید و در مورد اشتباهاتش به او دلگرمی بدهید. سرزنش کردن هرگز جواب و نتیجهٔ خوبی نخواهد داشت.
به مسیر دیگری هدایتش کنید: وقتی کودکتان صورت خود را لمس میکند، توجهی به این رفتارش نکنید و روی آن تمرکز نکنید. در عوض، او را به سوی یک فعالیت جالب دیگر هدایت کنید. مثلاً بگویید: «جوراب عروسکت رو پاش کن» یا «الان وقت خمیر بازیه!» و یا، «بیا نقاشی بکشیم!»
چه کارهایی را نکنیم؟
برای پرهیز از رفتارهای غلط و کنترل بیشتر خودتان در برخورد با کودکان برای لمس نکردن صورتشان لازم است موارد زیر را بدانید:
جلوی بچهها عصبانی و ناراحت نشوید: هر گونه توجه به رفتار منفی، این پتانسیل را دارد که آن رفتار را تقویت کند. بچههای کوچک فکر میکنند واقعاً جالب است وقتی والدینشان ناراحت هستند، چهرهشان در هم میرود یا عصبانی میشوند. آنها غالباً میخواهند ببینند که آیا میتوانند کاری کنند که والدینشان واکنش خود را تکرار کنند، بنابراین دوباره همان رفتار نامطلوب را انجام میدهند. پس وقتی میبینید کودکتان صورت خود را لمس میکند، سعی کنید حالتی خنثی و خونسرد داشته باشید.
فرزندتان را نترسانید: سعی نکنید فرزندتان را با گفتن عواقب وحشتناکی که در صورت لمس صورتش رخ میدهد بترسانید. رویکرد مثبت یا تقویت رفتار مثبت همیشه از رویکردهای منفی موفقتر هستند.
خونسردی خود را از دست ندهید: اگر کودک در پیروی از هر یک از پیشنهادهای شما دچار مشکل است عصبانی و ناامید نشوید، چون با این کار فقط آنچه را میخواهید یادش بدهید به تجربهای منفی تبدیل میکنید. هر چیزی را را تا جای ممکن به شکل ملایم و سرگرمکننده آموزش دهید.
زیاد توضیح ندهید: وقت خود را صرف توضیحات منطقی و دلیل آوردن برای یک کودک نوپا نکنید. توضیحات طولانی باعث افزایش اطلاعات کودک نمیشود، فقط کلافهترش خواهد کرد! مثلاً خیلی خلاصه و خونسرد بگویید: «وقتشه دستهامونو بشوریم، بعدش میتونی یه استیکر جدید بگیری!»