عوارض پوستی نوزادان و راه‌های درمان آنها
پوست کودکان، به ویژه نوزادان بسیار ظریف و نرم است، پس انتظار دیدن جوش، لکه و حساسیت پوستی را در زمان تولد، روزهای بعد از تولد یا سنین پایین کودک کاملاً طبیعی است. بیشتر حساسیت‌های پوستی نوزادان خطری ندارد و خود‌به‌خود از بین می‌رود. همچنین مراقبت از پوست کودکان کار پیچیده‌ای نیست و کافی است والدین بدانند چه عارضه‌هایی را می‌توانند در خانه درمان کنند، کدام‌یک به درمان پزشکی نیاز دارد و چگونه می‌توانند مانع از بروز مشکلات پوستی در کودکتان شوند.
در این مطلب با انواع عارضه پوستی در کودکان، نحوۀ تشخیص و درمان مشکلات شایع پوست در نوزادان و کودکان و موارد نیازمند مراجعه به پزشک آشنا خواهید شد.
عارضه پوستی در کودکان چیست؟
شرایط مختلفی می‌تواند پوست کودکان شیرخوار، نوپا، بچه‌ها و نوجوانان را در طول زندگی تحت تاثیر قرار دهند. پزشکان سالانه بیش از 12 میلیون مراجعه کودکان به دلیل مشکلات پوستی را گزارش می‌کنند. عارضه پوستی در کودکان شامل کهیر، زگیل، آکنه، خال مادرزادی و انواع بثورات است.
علت عارضه پوستی در کودکان
این عارضهها ممکن است ناشی از درماتیت یا التهاب پوست، عفونتهای ویروسی، باکتریایی یا قارچی یا ناشی از بیماریهای دیگر باشند. بسته به نوع عارضه، درمان شامل استفاده از کرم‌های ضد التهاب و خارش، مسکن و آنتی‌بیوتیک است.
انواع مختلف بثورات پوستی در کودکان
بثورات پوستی که راش پوستی نیز نامیده می‌شود نوعی عارضه پوستی در کودکان است که به اشکال مختلف در کودکان ایجاد می‌شود. درماتیت، عفونتهای ویروسی، عفونتهای باکتریایی، عفونتهای قارچی و بسیاری از عارضه‌های دیگر می‌توانند علت بثورات باشند.
درماتیت
درماتیت یک اصطلاح کلی برای هر بیماری است که باعث التهاب پوست می‌شود. این عارضه پوستی در کودکان ممکن است باعث بثورات قرمز، خارش و خشکی پوست کودک شود و در هر سنی می‌تواند اتفاق بیفتد. انواع درماتیت شامل سوختگی پوشک، کلاه گهواره، اگزما و درماتیت تماسی است.
سوختگی ناشی از پوشک
سوختگی پوشک را درماتیت پوشک یا ادرار سوختگی نیز می‌نامند. این شایع‌ترین مشکل پوستی است که در کودکان شیرخوار دیده می‌شود. این نوع عارضه پوستی در کودکان زمانی رخ می‌دهد که رطوبت در ناحیه زیر پوشک باعث تحریک یا رشد قارچ‌ها یا باکتری‌هایی می‌شود که در حالت معمول مقدار کمی از آنها روی پوست زندگی می‌کند. بیشتر این سوختگی‌ها در اثر تحریک پوست به خاطر تنگی زیاد پوشک، زیاد ماندن پوشک خیس در پای کودک یا برخی از شوینده‌ها، جنس پوشک نوزاد یا دستمال‌های مرطوب نامناسب اتفاق می‌افتد.
برای پیشگیری یا درمان این نوع عارضه پوستی در کودک، ناحیه زیر پوشک کودک را با تعویض مکرر پوشک، تمیز و خشک نگه دارید. هنگام تعویض پوشک، قبل از پوشاندن پوشک بعدی، مدت کوتاهی او را بدون پوشک بگذارید. همچنین می‌توانید برای محافظت از پوست کودک از پماد یا کرم حاوی اکسید روی یا وازلین استفاده کنید.
عارضه کلاه گهواره
کلاه گهواره که درماتیت سبوره‌ای نیز نامیده می‌شود تا حدی ناشی از چربی زیاد پوست است و به شکل یک ناحیۀ قرمز، پوسته‌پوسته و چرب روی سر، ابروها، پلک‌ها، گوشه‌های بینی یا پشت گوشها ظاهر می‌شود. این عارضه پوستی در کودکان می‌تواند در طول ماه اول یا دوم زندگی کودک خود را نشان دهد و معمولاً در طول سال اول از بین می‌رود. پزشک متخصص اطفال درمانی را برای کودکتان توصیه می‌کند که معمولاً شامل یک شامپوی خاص، روغن بچه یا پمادها و لوسیون‌های مخصوص است.
اگزما
اگزمای کودکان که درماتیت آتوپیک نیز نامیده می‌شود یک ناحیۀ قرمز و دچار خارش در روی پوست است که می‌تواند در واکنش به تحریک پوستی یا بدون تحریک ایجاد شود.. در این نوع عارضه پوستی در کودکان، پوست به رنگ قرمز درآمده، تحریک شده و خشک می‌شود.
هدف از درمان اگزما کنترل علائم کودک است. اغلب محرک‌های فصلی یا آلرژیکی وجود دارد که باید کودک را از آنها دور نگه داشت. مراقبت خوب از پوست شامل استحمام در آب گرم اما نه خیلی داغ و مرطوب کردن منظم پوست است، به خصوص بلافاصله پس از حمام کردن یا قرار گرفتن در معرض آب.
درماتیت تماسی
درماتیت تماسی زمانی رخ می‌دهد که بچه‌ها نسبت به یک آلرژن یا محرک واکنش نشان دهند. مواد آلرژی‌زا می‌تواند شامل برخی داروها باشد. محرک‌ها شامل عطرها، صابون‌ها، پاک‌کننده‌ها و رنگ‌ها است. درماتیت تماسی باعث ایجاد بثورات پوستی خارش‌داری می‌شود که گاهی اوقات دردناک نیز هستند. درمان این نوع عارضه پوستی در کودکان شامل استفاده از مرطوب‌کننده، کرم‌های ضد خارش و استروئیدهای موضعی یا گاهی شکل خوراکی است.
عفونتهای ویروسی
بثورات ویروسی در شیرخواران، کودکان نوپا و بچه‌ها توسط انواعی از ویروس‌های مختلف ایجاد می‌شود. این عفونت‌ها شامل بیماری اریتم عفونی یا بیماری پنجم، روزئولا، آبله مرغان، سرخک، سرخجه، زگیل آبکی و «بیماری دست، پا و دهان» است.
بیماری پنجم
بیماری پنجم که در آن پوست کودک شبیه به صورت سیلی خورده است باعث ایجاد بثورات قرمز روشنی روی گونه‌های کودک می‌شود. یک ویروس خاص به نام پاروویروس B19 باعث بیماری پنجم می‌شود. کودک همراه با بثورات ممکن است تب و علائم غیراختصاصی دیگری نیز داشته باشد. بعد از چند روز، بثورات صورت محو می‌شود، اما پس از آن ممکن است تکه‌های صورتی رنگی به شکل توری روی دست‌ها و پاهای کودک ایجاد شود. درمان این نوع مشکل پوستی در کودکان شامل اقدامات تسکین‌دهنده مثل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، کرم‌های ضد خارش یا آنتی هیستامین است.
روزئولا
روزئولا را که بیماری ششم نیز می‌نامند در اثر آلودگی به ویروس هرپس انسانی نوع 6 ایجاد می‌شود. کودک با ابتلا به روزئولا به طور ناگهانی دچار تب شدید می‌شود که می‌تواند تا یک هفته ادامه یابد. وقتی تب از بین می‌رود، ممکن است لکه‌های صورتی کمی برجسته‌ای روی سینه یا شکم ظاهر شود.
بثورات می‌تواند به دست‌ها و گردن کودک سرایت کند و بعد از حدود 24 ساعت محو می‌شود. درمان این بیماری پوستی در کودکان شامل استامینوفن برای کاهش تب کودک است، اما بثورات خارش یا دردی ایجاد نمی‌کند.
آبله مرغان
ویروس واریسلا زوستر عامل ابتلا به آبله مرغان در کودکان است. این بیماری معمولاً ابتدا بثوراتی روی صورت، قفسه سینه و پشت کودک ایجاد می‌کند، اما ممکن است به کل بدن سرایت کند.
بثورات به تاول‌های خارش‌دار و پر از مایع تبدیل شده و سپس تاول‌ها به دلمه تبدیل می‌شوند. آبله مرغان معمولاً طی یک تا دو هفته خود به خود از بین می‌رود.
می‌توانید علائم کودک را با آنتی هیستامین و استامینوفن درمان کنید. کودکان مبتلا تا زمانی که تمام تاول‌ها پوسته شود، قابلیت انتقال بیماری به دیگران را دارند.
سرخک
عامل بروز سرخک در کودکان ویروسی به نام موربیلی ویروس است. این بیماری بسیار مسری بوده و با واکسن سرخک یا واکسن ام ام آر (MMR) از آن پیشگیری می‌شود. سرخک بثوراتی ایجاد می‌کند که از صورت کودک شروع می‌شود. این نوع عارضه پوستی در کودکان در پشت گوش یا اطراف دهان کودک دیده می‌شود و سپس روی بدن به سمت پایین حرکت می‌کند. بثورات به شکل لکه‌های قرمز مسطح شروع می‌شود، اما ممکن است لکه‌های سفید برجسته کوچک‌تری روی لکه‌های قرمز ظاهر شوند. این لکه‌ها ممکن است در حالی که به سمت پایین بدن کودک حرکت می‌کنند به هم بپیوندند. سرخک باید دوره طبیعی خود را طی کند. این بیماری در عرض دو هفته از بین می‌رود مگر اینکه عوارضی ایجاد شود. می‌توانید از استامینوفن یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی برای تسکین تب و درد کودکتان استفاده کنید.
سرخجه
بیماری سرخجه در کودکان یا سرخک آلمانی که باعث ایجاد عارضه پوستی در کودکان می‌شود با واکسن قابل پیشگیری است. اگرچه سرخجه شبیه سرخک به نظر می‌رسد اما توسط ویروسی متفاوت از سرخک ایجاد می‌شود.
سرخجه باعث ایجاد بثورات قرمز یا صورتی‌رنگی می‌شود که از صورت و گردن کودک شروع می‌شوند. بثورات سپس به سایر قسمت‌های بدن کودک گسترش می‌یابد و حدود سه روز باقی می‌ماند مگر اینکه عوارضی ایجاد شود.
کودک ممکن است قبل از ظاهر شدن بثورات تب، سرفه یا آبریزش بینی داشته باشد. سرخجه باید دوره خود را طی کند. می‌توانید برای تب و درد کودکتان از استامینوفن یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی استفاده کنید.
زگیل آبکی
ویروس مولوسکوم کنتاژیوزوم باعث ایجاد این بثورات خوش‌خیم اما گاهی ناخوشایند می‌شود. در عارضه زگیل آبکی برجستگی‌ها معمولاً به رنگ گوشت، صورتی یا سفید مرواریدی هستند و در مرکز آنها یک فرورفتگی وجود دارد. در این نوع عارضه پوستی در کودکان برجستگی‌ها روی صورت، قفسه سینه، شکم، دست‌ها و پاهای کودک ظاهر می‌شوند. آنها بدون درد هستند اما ممکن است برای چندین ماه یا سال از بین نروند. زگیل آبکی در نهایت بدون درمان خود به خود از بین می‌رود.
بیماری دست، پا و دهان در کودک
ویروسی از خانواده انترو ویروس‌ها باعث بیماری دست، پا و دهان در کودکان می‌شود. این بیماری باعث عارضه پوستی در کودکان شده که با بثورات قرمز رنگ در اطراف دهان، کف دست‌ها و کف پاهای کودک نوپا مشخص می‌شود اما ممکن است نواحی دیگر را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
بثورات می‌توانند به برجستگی یا تاول روی پوست و داخل دهان کودک تبدیل شوند و می‌توانند بسیار دردناک باشند. بیماری دست، پا و دهان معمولاً طی یک تا دو هفته خود به خود برطرف می‌شود. می‌توانید علائم کودک نوپای خود را با استامینوفن یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی تسکین دهید.
عفونتهای باکتریایی
عفونتهای باکتریایی از دیگر عوامل ایجاد کننده عارضه پوستی در کودکان است. بثورات پوستی کودکان که توسط عوامل عفونی باکتریایی ایجاد می‌شوند شامل مخملک و زرد زخم می‌شود. توجه داشته باشید که این نوع آسیب‌های پوستی نیاز به درمان دارند که شامل تجویز آنتی‌بیوتیک خوراکی و موضعی می‌شود.
مخملک
باکتری استرپتوکوک گروه آ باعث گلودرد استرپتوکوکی و بیماری مخملک در کودکان می‌شود. مخملک معمولاً با تب، گلودرد و سردرد شروع می‌شود، اما علامت اصلی آن شامل عارضه پوستی در کودکان از جمله بثورات برجسته و قرمز رنگی روی گردن و بالای سینه کودک است.
بثورات ممکن است به سایر نواحی بدن کودک سرایت کند. صورت کودک ممکن است قرمز باشد و ناحیه‌ای رنگ پریده در اطراف دهانش باقی بماند. این راش مانند کاغذ سنباده زبر است و ممکن است به نظر برسد که کودک دچار آفتاب سوختگی شده است. درمان مخملک شامل آنتی بیوتیک است.
زرد زخم
زرد زخم در کودکان یا ایمپتیگو توسط باکتری‌های استرپتوکوک یا استافیلوکوک اورئوس گروه آ ایجاد می‌شود. این بیماری در کودکان 2 تا 5 ساله شایع است اما در هر سنی می‌تواند رخ دهد. ایمپتیگو باعث عارضه پوستی در کودکان نیز شده که با ایجاد برجستگی‌های قرمز، تاول یا لکه‌های پوسته‌داری مشخص می‌شود. این بثورات بیشتر در اطراف دهان و بینی کودک نوپا دیده می‌شود اما می‌تواند در هر جایی که پوست آن زیاد تحریک می‌شود، بروز کند. درمان زرد زخم معمولاً شامل آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا موضعی است.
عفونتهای قارچی
آلودگی قارچی نیز می‌تواند از عوامل موثر بر ایجاد عارضه پوستی در کودکان باشد. از جمله اینکه عفونت قارچی مانند کرم حلقوی می‌تواند بثورات پوستی در شیرخواران، کودکان نوپا و بچه‌ها ایجاد کند. همانطور که از نام این نوع عفونت مشخص است درمان شامل تجویز داروهای ضدقارچ به شکل خوراکی یا موضعی است.
عفونت پوستی کرم حلقوی
برخلاف نام بیماری، عاملی که بیماری کرم حلقوی در کودکان را ایجاد می‌کند قارچ است نه کرم. این بیماری باعث ایجاد عارضه پوستی در کودکان شده که با لکه‌های گرد یا بیضی شکلی روی پوست کودک مشخص می‌شود. لکه‌ها در مرکز صاف و حاشیه آنها قرمز و پوسته‌پوسته است و ممکن است در ابتدا شبیه حلقه نباشند. اما وقتی بثورات بزرگ‌تر شوند حلقه‌ها را خواهید دید. لکه‌ها ممکن است خارش‌دار و دردناک باشند و ممکن است پف کرده و ملتهب شوند. می‌توان کرم حلقوی کودک را با داروهای ضد قارچ خوراکی یا موضعی درمان کرد.
بثورات دندان درآوردن در کودکان
وقتی دندان‌های کودک شروع به در آمدن می‌کنند، ممکن است آب دهانش بیشتر از حد معمول بریزد. بزاق می‌تواند پوست کودک را تحریک کند و این تحریک باعث ایجاد بثورات بی‌خطری می‌شود که به آن راش دندان می‌گویند.
این بثورات برجستگی‌های ریز و قرمز رنگی روی صورت، گردن یا سینه کودک هستند. بثورات دندانی ممکن است با بیرون آمدن هر دندان جدید ظاهر شود و زمانی که آبریزش دهان کاهش می‌یابد، از بین برود.
بثورات دندانی باعث تب نمی‌شوند، بنابراین اگر همراه با این حساسیت پوستی در کودکان تب نیز مشاهده شد، با پزشک او صحبت کنید. می‌توانید با تمیز و خشک نگه‌داشتن این ناحیه، جوش‌های دندان درآوردن را درمان کنید. همچنین می‌توانید روی ناحیه آسیب دیده کرم نرم‌کننده اعمال کنید. این کار ممکن است از تحریک پوست توسط آب دهان کودک جلوگیری کند.
کهیر در کودکان
کهیر در کودکان نوعی عارضه پوستی در کودکان است که با برآمدگی‌های صورتی، رنگ‌پریده یا قرمز خارش‌داری روی پوست کودک مشخص می‌شوند. آنها ممکن است جوش‌های کوچک کمی برجسته یا کهیرهای بزرگی در اشکال مختلف باشند. گاهی کهیرها حلقه‌ای شکل هستند یا شبیه صفحه هدف تیراندازی هستند. ظاهر پوست در مرکز حلقه‌ها ممکن است معمولی باشد یا ممکن است رنگ‌پریده، بنفش یا آبی به نظر برسد.
کهیر می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن کودک ظاهر شود و می‌تواند طی چند ساعت از بین برود. اما برجستگی‌های جدید می‌توانند تا روزها یا هفته‌ها بعد از آن ظاهر شوند. عفونتهای ویروسی یکی از علل شایع کهیر هستند. اما واکنش‌های آلرژیک به غذاها، داروها و مواد افزودنی، یا حتی دمای سرد و استرس نیز ممکن است باعث کهیر شود، اما بسیاری از موارد کهیر هیچ دلیل شناخته شده‌ای ندارند. بهترین درمان مشکل کهیر آنتی هیستامین است.
زگیل در کودکان
زگیل در کودکان نوعی عفونت پوستی است که توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. انواع مختلفی از ویروس اچ پی وی وجود دارد که باعث عفونت و عارضه پوستی در کودکان می‌شوند. این عفونت برجستگی‌های سفتی روی پوست کودک ایجاد می‌کند. زگیل‌ها بیشتر روی دست‌ها و انگشتان کودکان ظاهر می‌شوند، اما می‌توانند روی پاها، صورت، اندام تناسلی و زانوهای او نیز ایجاد شوند. زگیل در همه رده‌های سنی کودکان شایع است. زگیل‌ها اغلب پس از اینکه سیستم ایمنی کودک ویروس را شکست می‌دهد خود به خود از بین می‌روند، اما می‌توانند دردناک و از نظر ظاهری ناخوشایند باشند.
آکنه در نوزادان
آکنه نوزادی باعث می‌شود برجستگی‌های سفید کوچک و جوش‌های صورتی رنگی روی صورت کودک از جمله روی پیشانی، گونه‌ها، پلک‌ها و چانه او ظاهر شود. عامل آکنه ممکن است واکنش التهابی به قارچ روی پوست او باشد. گاهی اوقات آکنه نوزاد روی سینه یا گردن او دیده می‌شود. این عارضه پوستی در کودکان معمولاً در سه ماه اول زندگی کودک خود به خود از بین می‌رود.
خال مادرزادی در کودکان
خال‌های مادرزادی خال‌هایی هستند که کودک با آنها به دنیا آمده است. دو نوع اصلی از خال مادرزادی در کودکان وجود دارد؛ نشانه‌های مادرزادی قرمز و خال‌های رنگدانه‌دار. نشانه‌های مادرزادی قرمز نشانه‌هایی هستند که در اثر مجموعه‌ای از رگ‌های خونی ایجاد می‌شوند. خال‌های رنگدانه‌دار مناطقی هستند که رنگ خال کودک با رنگ پوست او متفاوت است.
به‌طورکلی، این نوع عارضه پوستی در کودکان مورد نگران‌کننده‌ای نیست و به درمان نیاز ندارد. اما اگر خال مادرزادی کودکتان به هر دلیل و احتمالی در ذهنتان شما را نگران می‌کند، بهتر است با پزشکتان در مورد آنها صحبت کنید. گاهی اوقات ممکن است نیاز باشد که پزشک تمام خال‌های مادرزادی را بررسی کند و ممکن است کودک را به متخصص پوست ارجاع دهد.
نکاتی برای مراقبت از پوست نوزادان
دانستن برخی نکات که به شما کمک می‌کند بتوانید بهتر از پوست کودکتان مراقبت کنید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
شست‌وشوی لباس‌ها: پرهیز از ناراحتی پوستی در کودکان، او را خندان و خوشحال نگاه می‌دارد، پس برای شستن هر چیزی که با پوست کودکتان تماس پیدا می‌کند، از ملافه و پتو گرفته تا حوله‌ها و حتی پوست خودتان، از یک شویندۀ ملایم بدون عطر و بو استفاده کنید. با این کار احتمال تحریک یا خارش پوست کودک را کم خواهید کرد.
ضدآفتاب کودک و عینک آفتابی: ضدآفتاب را به قسمت‌هایی از پوست بزنید که از لباس کودکتان بیرون است. همچنین می‌توانید از پماد زینک اکساید روی بینی، گوشها و لب‌های فرزندتان استفاده کنید تا از بروز ناراحتی پوستی در کودکان جلوگیری شود. باقی بدن کودکتان را با لباس بپوشانید و یک کلاه لبه‌پهن نیز روی سرش بگذارید. عینک آفتابی هم از چشم‌های کودکتان در مقابل اشعه‌های مضر محافظت می‌کند.
محصولات بهداشتی: اگر می‌خواهید برای کودکتان محصولات مراقبت از پوست ویژۀ کودکان بخرید، بهتر است به دنبال محصولاتی باشید که بدون رنگ، عطر و بو و بدون فتالات‌ها و پارابن‌ها است که همگی اینها می‌تواند باعث تحریک پوست شود. همچنین خیلی بهتر است اگر با متخصص اطفال دربارۀ مناسب بودن آن برای پوست نوزادتان مشورت کنید.
ماساژ: اگر حساسیت یا دیگر عارضه پوستی در کودکان، او را تحریک‌پذیر و ناراحت کرده است، با اجازۀ پزشکش ماساژ را امتحان کنید. نوازش و ماساژ ملایم پوست نه تنها می‌تواند باعث تمدد اعصاب شود، بلکه می‌تواند به خواب بهتر و کاهش یا توقف گریه‌های کودکان هم منجر شود. فقط یادتان باشد ماساژ برای کودکان مبتلا به ریفلاکس معده توصیه نمی‌شود.
زمان مراجعه به پزشک
بیشتر حساسیت‌ها و عارضه پوستی در کودکان جدی نیست، اما همانطور که اشاره شد برخی از آنها ممکن است نشانۀ عفونت باشد که به توجه دقیق و پیگیری نیاز دارد. در صورت مشاهدهٔ موارد زیر لازم است برای درمان فوراً به متخصص اطفال مراجعه کنید:
- اگر پوست کودکتان نقطه‌های کوچک و ارغوانی قرمزی دارد.
- اگر پوست نوزاد جوش‌های زرد و مملو از مایع یا تاول چرکی دارد.
- اگر کودک، تب کرده یا بی‌حال است.
بنابر آنچه گفته شد مشاهده بثورات، جوش، خال یا سایر انواع عارضه پوستی در کودکان می‌تواند ترسناک باشد. اما بچه‌ها دچار حساسیت‌های پوستی زیادی می‌شوند، و در بیشتر مواقع، این بثورات و سایر عارضهها زیاد جای نگرانی ندارند. اگر هر گونه نگرانی دارید، با پزشک فرزندتان تماس بگیرید. او معمولاً می‌تواند به راحتی بیماری پوستی را تشخیص دهد و در صورت لزوم کودک را تحت درمان قرار دهد.
سوالات متداول
در صورت مشاهده علائم غیرمعمول در پوست کودک حتما به پزشک مراجعه کنید. برخی از انواع عارضه های پوستی ناشی از عفونت ها هستند که با آنتی بیوتیک و سایر داروها درمان می‌شوند.
این عارضهها ممکن است ناشی از درماتیت یا التهاب پوست، عفونتهای ویروسی، باکتریایی یا قارچی یا ناشی از بیماریهای دیگر باشند.
