سندرم آشرمن
سندرم آشرمن یا چسبندگی رحم یک عارضهٔ نادر است که در آن بافت اسکار در داخل رحم ایجاد میشود. این عارضه میتواند باعث درد لگن و خونریزی غیرطبیعی رحم شود و به مشکلات باروری بینجامد. در این مطلب با سندرم آشرمن یا چسبندگیهای رحم آشنا شوید.
سندرم آشرمن
سندرم آشرمن (Asherman syndrome) یک وضعیت اکتسابی است که در آن بافت اسکار یا چسبندگیهایی در داخل رحم ایجاد میشود. بافت اسکار میتواند بزرگ شود و فضای باز داخل رحم را کاهش دهد. به عبارت دیگر، این بافت که چسبندگی یا چسبندگی داخل رحمی نیز نامیده میشود، فضای اضافی کمتری در داخل رحم باقی میگذارد. برای فهم موضوع، دیوارهای یک اتاق را تصور کنید که ضخیمتر و ضخیمتر میشوند و در نتیجه فضای وسط اتاق را کوچکتر و کوچکتر میکنند.
سندرم آشرمن میتواند عارضهٔ ثانویه عملهای جراحی و پروسههای پزشکی یا درمان سرطان باشد. زنان مبتلا به این سندرم ممکن است پریودهای سبک، فقدان پریود، درد لگن، خونریزی غیرطبیعی رحم یا ناباروری را تجربه کنند. سندرم آشرمن را میتوان درمان کرد و درمان اغلب به تسکین علائم کمک میکند.
علائم سندرم آشرمن
اگر به سندرم آشرمن مبتلا هستید، میتوانید علائم مختلفی را تجربه کنید، از جمله:
- داشتن قاعدگی بسیار سبک (هیپومنوره)
- نداشتن پریود (آمنوره) یا داشتن خونریزی غیرطبیعی رحمی
- احساس انقباضات شکمی یا درد لگنی شدید
- داشتن مشکل در بارداری یا باردار ماندن
در برخی موارد، ممکن است علائم سندرم آشرمن را تجربه نکنید. همچنین ممکن است با وجود سندرم آشرمن همچنان پریودهای طبیعی داشته باشید. اگر در لگن خود احساس ناراحتی میکنید یا پریودهای غیرعادی دارید، از پزشک خود مشورت بگیرید.
راهنمای رنگی ترشحات واژن را ببینید.
علل ایجاد سندرم آشرمن
چه چیزی باعث چسبندگی رحم و سندرم آشرمن میشود؟ سندرم آشرمن زمانی اتفاق میافتد که بافت اسکار در داخل رحم ایجاد میشود، فضای داخل رحم را محدود و گاهی دهانهٔ رحم را مسدود میکند. این ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد، اما یکی از دلایل اصلی اغلب جراحی رحم یا دهانهٔ رحم است. علل سندرم آشرمن میتواند شامل موارد زیر باشد:
هیستروسکوپی جراحی: جراحیای است که در آن پزشک یک دوربین را در رحم قرار میدهد و سپس فیبرومها را با استفاده از یک ابزار الکتریکی قطع و خارج میکند.
دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C): این عمل جراحی برای باز کردن دهانهٔ رحم (دیلاتاسیون) و سپس برداشتن بافت از رحم استفاده میشود. این بافت میتواند پوشش داخلی رحم (آندومتر) یا بافت مربوط به سقط جنین ناخواسته یا القایی باشد. در طول جراحی، از ابزاری برای خراش دادن بافت اضافی استفاده میشود. این عمل معمولاً باعث ایجاد بافت اسکار نمیشود، مگر اینکه شخص عفونت زمینهای داشته باشد. در مورد دیلاتاسیون و کورتاژ بیشتر بدانید.
سزارین: در برخی موارد، سزارین میتواند باعث ایجاد بافت اسکار شود. اگر در طول سزارین از بخیه برای توقف خونریزی استفاده شده باشد و در زمان انجام عمل بیمار عفونتی داشته باشد، بافت اسکار میتواند در محل بخیه ایجاد شود. در غیر این صورت، ایجاد سندرم آشرمن در اثر سزارین بسیار نادر است.
عفونت: عفونتها معمولاً به تنهایی باعث سندرم آشرمن نمیشوند. اما، زمانی که شخص در حین جراحی رحم، مثل دیلاتاسیون و کورتاژ یا سزارین دچار عفونت باشد، میتواند به سندرم آشرمن مبتلا شود. سرویسیت یا التهاب دهانهٔ رحم و بیماری التهابی لگن (PID) از جمله عفونتهایی هستند که میتوانند منجر به سندرم آشرمن شوند.
پرتودرمانی: گاهی اوقات، نوعی درمان میتواند باعث ایجاد بافت اسکار در رحم شود. پرتودرمانی را میتوان برای بیماریهایی مانند سرطان دهانهٔ رحم استفاده کرد، اما در عین حال میتواند باعث چسبندگی و ایجاد بافت اسکار شود که به سندرم آشرمن بینجامد.
تشخیص سندرم آشرمن
آزمایشها
سندرم آشرمن چگونه تشخیص داده میشود؟ سندرم آشرمن معمولاً زمانی تشخیص داده میشود که علائم بیماری مانند درد لگن، آمنوره (فقدان قاعدگی)، خونریزی غیرطبیعی رحم یا ناتوانی در باردار شدن و باردار ماندن وجود داشته باشد. سابقهٔ پزشکی یک زن نیز میتواند منجر به تشخیص سندرم آشرمن شود. اگر تحت عمل دیلاتاسیون و کورتاژ، سزارین، یا پرتودرمانی قرار گرفتهاید یا عفونت لگنی داشتهاید، ممکن است پزشک شما را از لحاظ سندرم آشرمن آزمایش کند. همهٔ این پروسهها و بیماریها میتوانند منجر به سندرم آشرمن شوند.
پزشک در طول ویزیت، سابقهٔ پزشکی را بررسی میکند. اگر هر نوع جراحی لگنی انجام دادهاید که در سابقهٔ پزشکی شما گنجانده نشده است، حتماً به او بگویید. این اطلاعات میتواند در تشخیص سندرم آشرمن بسیار مهم باشد. سپس پزشک یک معاینهٔ فیزیکی انجام میدهد، اما برای تشخیص بافت اسکار داخل رحم، یک سونوهیستروگرام انجام میشود. برای انجام سونوهیستروگرام، پزشک از طریق یک کاتتر کوچک، کمی محلول نمکی را به داخل حفرهٔ رحم تزریق میکند. سپس با استفاده از سونوگرافی ترانس واژینال به دنبال وجود بافتی میگردد که حفره یا دهانهٔ رحم را مسدود کرده باشد.
روشهای تصویربرداری
آزمایشهای تصویربرداری به پزشک اجازه میدهد تا اندامهای داخلی بیمار را ببیند. آزمایشهای مختلف جزئیات متفاوتی را ارائه میدهند. این آزمایشها میتوانند به صورت خارجی و از روی پوست انجام شوند و به آمادگی کمی نیاز دارند اما برخی آزمایشها با روشهای پیچیدهتر نیز وجود دارند. آزمایشهای تصویربرداری که میتوانند برای تشخیص سندرم آشرمن استفاده شوند شامل موارد زیر است:
سونوگرافی: این نوع تصویربرداری از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از اندامهای داخلی استفاده میکند. سونوگرافی را میتوان به صورت خارجی و از روی پوست شکم یا به صورت داخلی و با سونوگرافی ترانس واژینال انجام داد که سونوگرافی ترنس واژینال اغلب دقیقتر و انتخاب بیشتر پزشکان است.
هیستروسکوپی: در طول این روش، پزشک از یک ابزار نازک با یک دوربین در انتهای آن برای مشاهدهٔ داخل رحم استفاده میکند. این ابزار به واژن وارد و از طریق دهانهٔ رحم به سمت بالا و داخل رحم حرکت داده میشود. هیستروسکوپی به پزشک این امکان را میدهد که نگاهی بسیار دقیق به داخل رحم داشته باشد. همچنین میتوان از این روش برای درمان سندرم آشرمن استفاده کرد.
سونوگرافی با انفوزیون سالین: این روش تصویربرداری از سونوگرافی همراه با محلول سالین (مخلوطی از نمک و آب) استفاده میکند تا تصویر واضحی از داخل رحم ایجاد کند. این مایع رحم را منبسط میکند تا پزشک بتواند جزئیات شکل رحم و نقایص حفرهٔ رحم را ببیند. این روش، دیدی بسیار دقیق از داخل و خارج اندامهای تناسلی در اختیار پزشک قرار میدهد.
درمان سندرم آشرمن
سندرم آشرمن چگونه درمان میشود و آیا سندرم آشرمن قابل درمان است؟ اگر درمان سندرم آشرمن موفقیتآمیز باشد، علائم باید بهتر شود. پس از آن، پزشک وضعیت شما را پایش میکند تا مطمئن شود که هیچ بافت اسکار اضافی ایجاد نشده است.
راههای مختلفی برای درمان سندرم آشرمن وجود دارد. در طول گفتوگو با پزشک، خوب است که در مورد احساسی که این عارضه در شما ایجاد میکند، از جمله هر دردی که تجربه میکنید و همچنین اهداف خود برای بارداری صحبت کنید. در برخی موارد که یک زن هیچ علائمی ندارد، یکی از گزینههای درمانی میتواند عدم درمان باشد.
با این حال، اگر برنامهٔ شما شامل بارداری در آینده باشد، گزینههای درمانی وجود دارد که میتواند بافت اسکار را از بین ببرد. همچنین، اگر انقباضات شکمی یا درد لگن را تجربه میکنید، درمان میتواند کمککننده باشد. هدف اصلی درمان برداشتن بافت اسکار و بازگرداندن رحم به اندازه و شکل اولیه است. درمان سندرم آشرمن میتواند کمک کند که:
- درد تسکین یابد.
- چرخهٔ قاعدگی طبیعی برگردانده شود.
- اگر بیمار یائسه نشده باشد، امکان بارداری را ایجاد کند.
پزشک ممکن است از هیستروسکوپی برای حذف چسبندگی رحم استفاده کند. در طول هیستروسکوپی، او از ابزار نازکی به نام هیستروسکوپ برای بررسی داخل رحم استفاده میکند. از این ابزار میتوان برای از بین بردن بافت اسکار نیز استفاده کرد. هیستروسکوپ وارد واژن و از طریق دهانهٔ رحم به داخل رحم وارد میشود. طی این پروسه، بافت اسکار با دقت زیادی برداشته میشود. خطر احتمالی این روش آسیب رساندن به بافت سالم داخل رحم در حین برداشتن بافت اسکار است.
استفاده از درمانهای هورمونی (استروژن) ممکن است با قرار دادن یک کاتتر کوچک در داخل رحم همراه باشد. کاتتر تا چند روز پس از هیستروسکوپی در داخل رحم باقی میماند. این درمان خطر تشکیل دوبارهٔ بافت اسکار پس از عمل را کاهش میدهد. در واقع، استروژن باعث بهبود آندومتر (پوشش داخلی حفره) میشود و کاتتر یک مانع فیزیکی بین دیوارههای قدامی و خلفی رحم ایجاد میکند تا در چند روز پس از عمل برداشتن بافت اسکار، به یکدیگر نچسبند. هنگامی که کاتتری داخل رحم قرار میگیرد، برای جلوگیری از عفونتهای احتمالی آنتیبیوتیک تجویز میشود.
پیشگیری از سندرم آشرمن
آیا میتوان از سندرم آشرمن پیشگیری کرد؟ بافت اسکاری که در سندرم آشرمن ایجاد میشود میتواند عارضهٔ جانبی برخی پروسههای پزشکی دیگر باشد. اغلب، نمیتوان از این اتفاق پیشگیری کرد، زیرا بیمار به انجام آن پروسه نیاز دارد.
مهم است که قبل از انجام هر عمل جراحی با پزشک مورد تمام خطرهای احتمالی آن صحبت کنید. پزشک پس از انجام یک جراحی یا پروسهٔ پزشکی، ویزیتهای دیگری را برای بررسی هر گونه بافت اسکار و زیر نظر گرفتن احتمال بروز سندرم آشرمن تعیین میکند.
پاسخ به سؤالات متداول در مورد سندرم آشرمن
سندرم آشرمن چقدر شایع است؟
سندرم آشرمن یک بیماری نادر تلقی میشود. تشخیص دقیق تعداد افراد مبتلا به آن دشوار است، زیرا ممکن است تشخیص داده نشود. برخی از افراد مبتلا ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند و اگر علائمی نباشد، ممکن است هرگز به پزشک مراجعه نکنند.
چه کسانی به سندرم آشرمن مبتلا میشوند؟
سندرم آشرمن یک بیماری اکتسابی است، به این معنی که معمولاً یک اتفاق باعث ایجاد بافت اسکار میشود. این اتفاق میتواند جراحی، عفونت و درمانهای سرطان باشد. خطر ابتلا به سندرم آشرمن میتواند افزایش یابد اگر:
- در گذشته جراحی رحم مثل هیستروسکوپی، دیلاتاسیون و کورتاژ پیچیده داشتهاید یا سزارین شدهاید.
- سابقهٔ عفونت لگنی داشتهاید.
- تحت درمان سرطان قرار گرفتهاید.
آیا سندرم آشرمن ژنتیکی است؟
سندرم آشرمن معمولاً یک بیماری ژنتیکی نیست، یعنی شما از طریق یک اتفاق مثل یک عارضهٔ جانبی جراحی، درمان یا عفونت به این عارضه مبتلا میشوید و از طریق خانواده به شما منتقل نمیشود.
آیا آییودی میتواند باعث سندرم آشرمن شود؟
دستگاه داخل رحمی یا آییودی (IUD) نوعی ابزار کنترل بارداری طولانیمدت است که در داخل رحم قرار میگیرد و برای مدتی؛ اغلب چند سال، در رحم باقی میماند. وقتی این دستگاه داخل بدن قرار میگیرد، همیشه خطر عفونت و ایجاد بافت اسکار وجود دارد. با این حال، دستگاه آییودی یک دلیل ثابتشده برای سندرم آشرمن نیست و معمولاً با این بیماری ارتباطی ندارد.
آیا سندرم آشرمن باعث ناباروری میشود؟
دلایل مختلفی برای ناباروری وجود دارد. گاهی اوقات، ناباروری حتی میتواند نتیجهٔ بسیاری از عوامل مختلف باشد که همزمان وجود دارند. اگر بعد از 12 ماه تلاش؛ در صورتی که زیر ۳۵ سال دارید، یا بعد از شش ماه تلاش؛ در صورتی که بالای 35 سال سن دارید، هنوز نتوانستهاید باردار شوید یا بارداری را تا زایمان حفظ کنید، پزشک ممکن است آزمایشهای زیادی را برای تشخیص ناباروری انجام دهد.
طی این آزمایشها، ممکن است پزشک بافت اسکار داخل رحم شما و سندرم آشرمن را کشف کند. وجود مقادیر زیادی از بافت اسکار در داخل رحم میتواند دلیل ناباروری باشد.
آیا میتوان بعد از درمان سندرم آشرمن باردار شد؟
بله، در بسیاری از موارد میتوانید پس از درمان سندرم آشرمن باردار شوید. هرچند ناباروری میتواند ساده نباشد، زیرا همیشه تشخیص علت آن آسان نیست. اما اگر پزشکتان، سندرم آشرمن را به عنوان علت اصلی ناباروری شما تشخیص داده است، درمان آن میتواند به افزایش شانس بارداری منجر به زایمان کمک کند.
آیا سندرم آشرمن باعث سقط جنین میشود؟
در صورت ابتلا به سندرم آشرمن میتوان باردار شد. سندرم آشرمن باعث میشود فضای کمتری در داخل رحم وجود داشته باشد. این وضعیت میتواند مشکلاتی را در دوران بارداری ایجاد کند، زیرا رحم نیاز دارد تا کودک در حال رشد را در خود جای دهد. برای همین است که رحم در طول بارداری منبسط و کشیده میشود. چسبیدن جفت به دیوارهٔ رحم نیز برای رشد جنین در حال رشد بسیار مهم است.
سندرم آشرمن عوارضی ایجاد میکند که میتواند خطر ابتلا به مشکلاتی مانند سقط جنین، مردهزایی یا جفت سرراهی را در دوران بارداری افزایش دهد. جفت سرراهی وضعیتی است که در آن جفت به قسمت بسیار پایینی از دیوارهٔ رحم چسبیده است. این جفت میتواند دهانهٔ رحم را مسدود کند و راه خروج کودک از رحم را ببندد. عارضهٔ جفت سرراهی با خونریزی شدید همراه است و نیاز به سزارین دارد.
اگر انقباضات دردناک، درد لگن یا مشکلات ناباروری را تجربه میکنید، فکر خوبی است که با پزشک خود صحبت کنید. سندرم آشرمن یک بیماری قابل درمان است و علائم آن اغلب پس از درمان بهتر میشود.