رشد قد و وزن نوزاد زودرس
بیشتر نوزادان زودرس در طول سال اول زندگی خود از لحاظ سایز به همسالانشان می‌رسند. اگر نوزاد شما هم زودتر از موعد و روز تولدش به دنیا آمده است، بد نیست اطلاعات بیشتری در مورد چگونگی رشد و نمو او داشته باشید. در این مطلب با نکاتی در مورد رشد نوزاد زودرس آشنا شوید.
قد و وزن کودک زودرس از چه سنی به همسالانش می‌رسد؟
پزشک اندازه‌های بدن نوزاد را با استفاده از نمودار رشد مخصوص نوزادان زودرس اندازه‌گیری خواهد کرد. اما وقتی سن تطبیقی به حدود ۱۰ هفته برسد، پزشک نمودارهای رشد کودکان فول‌ترم را جایگزین خواهد کرد. بسیاری از نوزادان زودرس طی چند ماه به یک منحنی رشد بالاتر می‌روند.
فقط تعداد کمی از نوزادان زودرس هرگز به طور کامل به همسالانشان نمی‌رسند و در تمام عمرشان اندکی کوچک‌تر از میانگین هستند. گاهی اوقات، دلیل پزشکی واضحی برای این موضوع وجود دارد. برای مثال، اگر کودک به علت داشتن یک بیماری یا عارضه‌های پس از زایمان در دریافت تغذیهٔ کافی مشکل داشته است، احتمال بیشتری دارد که روی یک منحنی رشد پایین‌تر بماند.
همچنین احتمال بیشتری هست که کودکان خیلی زودرس به طور نسبی قد کوتاه‌تری داشته باشند، هرچند ممکن است در اواخر نوجوانی از لحاظ وزنی به بقیهٔ همسالان خود برسند. اغلب هیچ توضیح آشکاری وجود ندارد که چرا برخی از کودکان زودرس از لحاظ سایز بدنی به همسالانشان می‌رسند و برخی نمی‌رسند و اگر کودک شما یکی از کودکانی باشد که کوچک‌تر از هم سن و سال‌هایش است، دشوار بتوان فهمید که این ناشی از زودرس بودن اوست یا تنها ناشی از ژنتیک است.
به عبارت دیگر، هیچ راهی نیست که بفهمید کودک باید به چه سایزی برسد. اگر اعضای خانوادهٔ شما یا همسرتان معمولاً کوتاه‌قد هستند، کودکتان ممکن است به طور ژنتیکی کوتاه‌قامت باشد. برای پیش‌بینی اینکه یک کودک شیرخوار یا کودک نوپا بلندقد خواهد بود یا کوتاه‌قد خیلی زود است. اما وقتی کودک دو ساله می‌شود، سایز بدنی او می‌تواند نشان دهد که در دورهٔ کودکی و بزرگسالی چه سایزی خواهد داشت.
برای مثال، اگر کودکتان در دو سالگی در صدک پنجاهم قد و وزن است، احتمالاً در تمام دورهٔ کودکی به این محدوده کاملاً نزدیک خواهد بود. کودکان دو سالهٔ کوتاه‌قد معمولاً بزرگسالان کوتاه‌قدی می‌شوند و کودکان دو سالهٔ با قد متوسط، بزرگسالانی با قد متوسط خواهند بود. به همین ترتیب، دو ساله‌های بلندقد اغلب بزرگسالان بلندقامتی می‌شوند.
اما استثناهایی برای هر قانونی وجود دارد و کودکتان ممکن است وقتی به بلوغ می‌رسد از منحنی رشدش فراتر برود. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند بعضی از کودکان زودرس در طول دورهٔ بلوغ «رشد جبرانی» را تجربه می‌کنند، اما به خاطر داشته باشید که این پژوهش‌ها نسبتاً محدود بوده‌اند.
آیا باید به کودک زودرس غذای بیشتری داد؟
کارشناسان روی یک موضوع مهم تأکید می‌کنند و آن اینکه؛ در تلاش برای کمک به کودک در رسیدن به سایز همسالانش، یک کودک کوچک‌تر از لحاظ سایز بدنی را تشویق نکنید که بیش از حد غذا بخورد. اطمینان حاصل کنید که او مواد مغذی کافی دریافت می‌کند و در مورد هر مشکل تغذیه‌ای که دارد با پزشکش صحبت کنید، چون این مشکلات در نوزادان زودرس شایع است اما وادار کردن یک کودک زودرس به اینکه بیش از آنچه می‌خواهد غذا بخورد عادات غذایی ناسالمی در او ایجاد می‌کند و می‌تواند حتی در ایجاد مشکلاتی مثل چاقی مفرط، دیابت و بیماری قلب در دوره‌های بعدی زندگی نقش داشته باشد.
به جای آن، به کودکتان بیاموزید که سایز بدنی همه چیز نیست. پذیرش شما و تشویق شما، خواه فرزندتان بلندقدترین دانش‌آموز کلاس باشد و خواه کوتاه‌قدترین فرد جامعه، به او کمک می‌کند بیاموزد که قد و قامتش بخشی از چیزی است که او را انسان منحصربه فرد و فوق‌العاده‌ای که هست می‌کند. یادمان باشد کودکان زودرس افراد سرسخت و شجاعی هستند، وگرنه الان پیش ما نبودند!
چه روش‌های درمانی به رشد و تکامل کودک زودرس کمک می‌کند؟
هر کدام از موارد و زمینه‌های کمک‌درمانی برای کودکان زودرس، آموزش‌های تخصصی و گواهینامه‌های خود را دارد و هر کدام به چالش‌های تکاملی خاصی می‌پردازد که کودکان زودرس ممکن است با آنها مواجه شوند. پس لازم است کودک زودرس شما، به ویژه اگر در هفته‌های پایین‌تر بارداری شما متولد شده است، برای مدت طولانی‌تری تحت نظر مشخص‌تر یک پزشک اطفال قرار بگیرد تا از نبود مشکل و رشد مناسب فرزندتان مطمئن شوید. اما به طور معمول، سه گزینهٔ اصلی برای کودکان زودرس وجود دارد که به شکل زیر خواهد بود:
- فیزیوتراپی
- کاردرمانی
- گفتاردرمانی
کدام یک از کودکان زودرس باید این درمان‌ها را دریافت کنند؟
بسیاری از کودکان زودرس به این درمان‌های ویژه نیازی ندارند. اما از آنجا که کودکان زودرس ریسک ویژه‌ای برای تأخیرهای تکاملی دارند، فکر خوبی است که موضوع را با پزشک کودکتان مطرح کنید. از او بپرسید که پیشرفت کودکتان در چه سطحی است و اینکه آیا به نظر او ارجاع برای ارزیابی تکاملی موجه است یا خیر ولی به‌طورکلی، ممکن است به درمان‌های زیر نیاز باشد:
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی می‌تواند به کودکتان کمک کند مهارت‌های حرکتی درشت خود را بهبود دهد و راه‌های بهتری برای حرکت دادن بدنش یاد بگیرد. این اغلب به معنای بهبود تونوس ماهیچه‌ای است. مشکلات مربوط به تونوس ماهیچه‌ای در میان کودکان زودرس نسبتاً شایع است، زیرا بخش‌هایی از سیستم عصبی که ماهیچه‌ها را کنترل می‌کنند خوب رشد نکرده‌اند.
تونوس ماهیچه‌ای هیچ ارتباطی با قدرت ماهیچه‌ای ندارد. تونوس ماهیچه‌ای مقدار مقاومتی است که ماهیچه‌ها در پاسخ به یک فشار بیرونی دارند. ماهیچه‌هایی که تونوس بالایی دارند وقتی سعی می‌کنید آنها را حرکت دهید سفت هستند، درحالی‌که عضلات دارای تونوس ماهیچه‌ای پایین، شل هستند. وقتی تونوس ماهیچه‌ای خیلی بالاست، ممکن است عضلات کودکان خشک و مفاصل آنها سفت باشند. وقتی تونوس ماهیچه‌ای خیلی کم است آنها ممکن است در نگه داشتن تنه‌شان مشکل داشته باشند.
از جمله خدمات فیزیوتراپ‌ها این است که به کودکان دارای تونوس ماهیچه‌ای بالا کمک می‌کنند تا طیف حرکتی خود را حفظ کنند یا افزایش دهند و به آنهایی که تونوس ماهیچه‌ای پایین دارند کمک می‌کنند کنترل بدنی بهتری داشت باشند تا بتوانند سطح اتکای محمکی برای حرکات اصلی داشته باشند. مثلاً برای کمک به کودکی با تونوس ماهیچه‌ای پایین، فیزیوتراپ ممکن است وقتی کودک روی شکمش قرار گرفته است، با نشان دادن تصاویر جالب به او، تشویقش کند که سرش را بالا بگیرد.
گفتاردرمانی: گفتاردرمانگر می‌تواند به مشکلات غذا خوردن که به دلایلی در نوزادان زودرس شایع است کمک کند. عضلات مورد نیاز برای مکیدن، بلعیدن و در نهایت جویدن زمان کافی برای رشد نداشته‌اند و مغز نوزاد زودرس هنوز قادر نیست این عضلات را هماهنگ کند.
برخی کودکان از حس بودن چیزی در دهانشان ناراحت می‌شوند یا در انتهای دیگر طیف، برای حس کردن غذا در دهانشان به اندازهٔ کافی حساس نیستند. به ویژه کودکانی که از طریق تزریق داخل وریدی یا با لوله تغذیه شده‌اند، احتمال مواجه شدن با این مشکلات را دارند.
گفتاردرمانگر می‌تواند به کودک کمک کند ریتم تنفسی و عضلات لازم برای مکیدن و بلعیدن از سینه را ایجاد کند یا هماهنگی عضلانی مورد نیاز برای جویدن غذاهای جامد و کمکی را پیدا کند. گفتاردرمانی همچنین می‌تواند به کودک کمک کند از دهان، لب‌ها و زبانش برای برقراری ارتباط راحت‌تر استفاده کند. بسته به سن کودک، درمانگر ممکن است روی صحبت کردن، پاسخ به زبان و بیان نیازهایش کار کند.
کاردرمانی: کاردرمانی می‌تواند به کودک کمک کند از عهدهٔ فعالیت‌های ابتدایی زندگی بربیاید؛ چیزی که کاردرمانگران آن را «فعالیت‌های زندگی روزمره» می‌نامند. مثال‌هایی از فعالیت‌های زندگی روزمرهٔ کودکان شامل خوردن، بازی کردن و تعامل با دیگران است. بسته به نقاط قوت و نیازهای کودک، کاردرمانگر ممکن است به او کمک کند بازی با اسباب‌بازی‌ها را یاد بگیرد، مهارت‌های غذا خوردن را پیدا کند، مهارت‌های حرکتی ظریف خود را بهبود دهد یا ورودی‌های حسی مثل لمس شدن، صداها و نورها را مدیریت کند.
والدین چگونه می‌توانند کمک کنند؟
کاری که والدین در خانه انجام می‌دهند نیز می‌تواند تأثیر درمانی مهمی داشته باشد. هرچند ساده به نظر می‌رسد اما تماس پوست با پوست بین شما و کودکتان که مراقبت کانگرویی نامیده می‌شود، می‌تواند تأثیر بسیار زیادی روی رشد و تکامل او داشته باشد، حتی اگر تنها برای چند دقیقه در روز باشد. تماس دادن کودک برهنه و با به تن داشتن تنها پوشکش با پوست برهنهٔ خودتان می‌تواند از میزان گریه کردنش کم کند، ضربان قلب و تنفسش را تثبیت کند و حتی به او در تغذیه و وزن‌گیری خوب کمک کند.
وقتی والدین با همدیگر و با پزشک کودک و درمانگران برای رسیدگی زودهنگام به مشکلات و راحت‌تر کردن زندگی در خانه همکاری می‌کنند، نوزادان زودرس رشد بیشتری هم خواهند داشت. پس در واقع، نقش شما بسیار بسیار مهم است.
