مغز شگفت‌انگیز کودک چطور رشد می‌کند؟
مغز کودکتان رشد همه چیز را در بدنش هدایت و برنامه‌ریزی می‌کند. به لطف پیشرفت‌های عظیم در علوم اعصاب و تجهیزات فنی که به دانشمندان اجازه می‌دهد مغز انسان را واقعاً ببینند، ما اطلاعات زیادی در مورد چگونگی رشد این اندام مرکزی می‌دانیم. در این مطلب با روند رشد مغز و موارد شگفت‌انگیزی در مورد رشد مغز کودکان آشنا شوید.
رشد مغز
بیشتر سیم‌کشی مغز، یعنی اتصالان عصبی آن طی چند سال اول زندگی ایجاد می‌شود. در بدو تولد اندازه‌ٔ مغز فقط حدود یک چهارم از اندازه‌ٔ بالغ آن است. اما در دو سالگی اندازه‌ٔ مغز به سه چهارم اندازه‌ٔ بزرگسالی رسیده است و در پنج سالگی، اندازه و حجم مغز به اندازه‌ٔ بزرگسالی بسیار نزدیک خواهد بود.
البته، این بدان معنا نیست که کودک شما تا پیش‌دبستانی دیگر هر چیزی که را بزرگ‌ترها می‌دانند، می‌فهمد، چون تجربه هنوز ارزشمند و مورد نیاز است. معنای چنین رشد مغزی‌ای این است که ساختارهای مغز که در یادگیری، حافظه، کنترل حرکتی و تمام دیگر کارکردهای مغز درگیرند تا پنج سالگی ایجاد شده‌اند. این ساختارها و مسیرهای عصبی‌ای که اطلاعات را بین آنها رد و بدل می‌کنند در طول زندگی به کرات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این اتصالات یا مسیرهای عصبی که سیناپس نامیده می‌شوند، پایه و اساس تمام حرکات، افکار، خاطرات و احساسات یک فرد هستند.
تشویق رشد مغزی
هیچ دو مغزی یکسان نیستند، حتی در دوقلوهای همسان. اینکه دقیقاً چه نوع اتصال و ارتباطی بین نورون‌ها یا سلول‌ها در مغز ایجاد می‌شود به نحوهٔ استفاده از مغز، تنوع و غنای شرایطی که در معرض آن قرار می‌گیرد و ژنتیک ارتباط دارد.
در سال اول زندگی، هنگامی که اجزای عاطفی حیاتی مغز در حال شکل‌گیری هستند، محیط و شرایط امن و قابل پیش‌بینی، شامل تماس فیزیکی زیاد و رفع فوری نیازها از اهمیت بیشتری برخوردار است.
همچنین کلید اصلی رشد مغز در سه سال اول، صحبت کردن با کودک و خطاب قرار دادن او، بازی کردن با او و داشتن محیطی متنوع و تحریک‌کننده است که تنوع و تحریک آن با زمان استراحت متوازن شود، زیرا در زمان استراحت است که مغز خود را دوباره سازمان می‌دهد.
این موارد بسیار ساده اما حیاتی، زمینه را برای یادگیری‌های بعدی فراهم می‌کند.
ایجاد اتصالات قوی
شگفت‌آور این است که مغز یک کودک دو ساله تریلیون‌ها اتصال یا سیناپس دارد، یعنی چیزی دو برابر تعداد اتصالات بزرگسالان! مغز برای سازگاری و زنده ماندن در پاسخ به انواع ورودی‌ها، اتصالات خود را افزایش می‌دهد. به مرور زمان، اتصالات خاصی بارها و بارها مورد استفاده قرار می‌گیرند، درحالی‌که برخی دیگر بی‌استفاده می‌مانند و به حاشیه رانده می‌شوند.
این فرایند طبیعی که هرس عصبی نامیده می‌شود توضیح می‌دهد که چرا یادگیری لهجه‌ٔ دقیق یک زبان خاص برای کودک وقتی خیلی کوچک است آسان‌تر از هر شخص و زمان دیگری است. اگر مغز به طور مرتب در معرض آن زبان نباشد، برخی اتصالات زوال پیدا می‌کنند و مغز دیگر قادر به شنیدن یا شکل دادن برخی صداها به آن راحتی نیست. هرس عصبی همچنین توضیح می‌دهد که چرا روال روتین و تکرار برای کودک خردسال این‌قدر مهم است. روال روتین یادگیری را تسهیل می‌کنند و به مغز کمک می‌کنند تا آنچه مهم است را درک کند.
اگرچه بیشتر رشد مغز در طول سه سال اول زندگی اتفاق می‌افتد، اما در سال‌های مدرسه پرورش کندوی شلوغ و پر از سروصدای سلول‌های عصبی همچنان ادامه دارد. یادگیری برای کودکان آسان است، به خصوص از حدود سه تا شش سالگی، نه فقط یادگیری دروس علمی، بلکه قوانین اجتماعی، نام‌های پیچیده‌ٔ مثلاً دایناسورها، نحوهٔ انجام ورزش‌ها و بازی‌ها، دستورالعمل‌ها، نحوهٔ کار با ابزارهای مکانیکی یا الکتریکی و اینکه چه چیزی در کجا قرار می‌گیرد.
بخش‌های کنترل تکانه و قضاوت مغز، بعداً در سال‌های مدرسه ایجاد می‌شوند و تا بعد از بلوغ کاملاً فعال نمی‌شوند.
