اختلال یادگیری کودک چیست؟
کودکان دارای اختلالات یادگیری معمولاً دارای هوش نرمال یا بالاتر از متوسط هستند اما با برخی از انواع یادگیری مشکل دارند. در این مطلب یا اختلالات یادگیری کودک، علل ایجاد اختلالات یادگیری در کودکان و این‌که شایع‌ترین اختلالات یادگیری چیست و چگونه می‌توان آنها را تشخیص داد، آشنا شوید.
اختلال یادگیری چیست؟
اگر فرزند شما باهوش و در مورد جهان کنجکاو به نظر می‌رسد اما مشکل محسوسی در گفتار، خواندن یا حساب کردن دارد، ممکن است دچار اختلال یادگیری باشد. اختلالات یادگیری (Learning disorders) که بان نام ناتوانی‌های یادگیری (Learning disabilities) نیز شناخته می‌شود، شامل طیفی از اختلالات است که در نحوۀ پردازش اطلاعات توسط مغز تأثیر می‌گذارد و درک مفاهیم خاص را دشوار می‌کند. این اختلالات می‌توانند خفیف یا شدید باشند.
کودکان دارای اختلالات یادگیری معمولاً دارای هوش نرمال یا بالاتر از متوسط هستند اما با برخی از انواع یادگیری مشکل دارند. مثلاً ممکن است تشخیص حروف الفبا به طور جداگانه برایشان آسان باشد، اما کنار هم گذاشتن حروف برای خواندن آنها را گیج کند، یا ممکن است بستن بند کفش یا چیدن قطعات یک پازل برای آنها کاری گیج‌کننده باشد، یا ریاضی ساده چیزی غیرقابل غلبه و درک باشد.
از آنجا که کودکان دارای اختلالات یادگیری در تسلط بر برخی تکالیف مشکل زیادی دارند، اغلب سرخورده، عصبانی یا افسرده هستند و ممکن است خودانگاره (Self-concept)، یعنی درک، ذهنیت و احساس ضعیفی درباره‌ٔ خودش داشته باشند. این کودکان ممکن است بدانند که می‌خواهند چه کاری را انجام دهند، چه بگویند یا چه بنویسند، اما نمی‌توانند مسیر سرراستی برای انجام آن پیدا کنند.
اختلالات یادگیری چقدر شایع است؟
فهمیدن شیوع دقیق آنها دشوار است، زیرا تشخیص اختلالات یادگیری بسیار بحث‌برانگیز است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که در مورد این مشکل بیش‌تشخیصی وجود دارد و فقط موارد شدید باید تشخیص رسمی داشته باشند. آنها استدلال می‌کنند که هیچ مغزی به شکل بی‌نقص کار نمی‌کند، بچه‌ها با سرعت‌های مختلفی یاد می‌گیرند و این‌که بسیاری از مشکلات به مرور زمان و خودبه‌خود حل می‌شوند.
با این حال، دیگران معتقدند که حتی مشکلات یادگیری ظریف نیز ارزش نشان‌دار شدن در سنین پایین را دارند، زیرا به این ترنیب کودک می‌تواند از کمک‌های ویژه برخوردار شود. یک کودک می‌تواند یک نوع ناتوانی یا ترکیبی از چند ناتوانی را داشته باشد. از آنجا که تشخیص اختلالات یادگیری دشوار است، اگر نگران فرزند خود هستید، قبل از اقدام، نظر چند متخصص را بگیرید.
چه چیزی باعث اختلالات یادگیری می‌شود؟
بیشتر متخصصان بر این باورند که اختلالات یادگیری نتیجۀ مشکلات عصبی ظریفی هستند که در نحوۀ دریافت، تفسیر و ارسال اطلاعات مغز تأثیر می‌گذارند. دانشمندان علت این اختلالات را به شکل واضح نمی‌دانند، اما بسیاری معتقدند که آنها با ناهنجاری‌های کوچک در نحوۀ رشد مغز ارتباط دارند. به نظر می‌رسد که آنها زمینۀ ارثی دارند و این نشان‌دهندۀ یک ارتباط ژنتیکی است. همچنین آنها ممکن است ناشی از سوءمصرف الکل یا مواد مخدر توسط مادران این بچه‌ها در دوران بارداری یا مشکلات جدی هنگام زایمان کودک باشد.
شایع‌ترین اختلالات یادگیری در کودکان چیست؟
شایع‌ترین اختلالات یادگیری چیست و چگونه می‌توان آنها را تشخیص داد؟ اختلالات یادگیری معمولاً به سه دسته تقسیم می‌شوند که شامل اختلالات گفتاری یا زبانی، مشکل در مهارت‌هایی مثل خواندن، نوشتن یا ریاضی و طیفی از اختلالات دیگر که با هیچ یک از این دو دسته مطابقت ندارد، مانند مشکلاتی در هماهنگی حرکتی، مهارت‌های حرکتی یا حافظه.
گاهی کودک به طور واضح دچار یک نوع اختلال مانند خوانش‌پریشی یا محاسبه‌پریشی است. اختلالاتی که به ترتیب مهارت‌های خواندن و ریاضی را مختل می‌کند. اما این نیز معمول است که کودکان ترکیبی از اختلالات مختلف را داشته باشند.
برای کودکان دارای اختلال یادگیری نسبتاً معمول است که در پیروی از دستورالعمل‌ها، بی‌حرکت ماندن و پایبندی به تکالیف خاص مشکل داشته باشند. آنها همچنین ممکن است از نظر فیزیکی دچار برخی تکرارها در رفتار مثل مستعد زمین خوردن یا برخورد با چیزها باشند.
بسیاری از مردم اختلالات نقص توجه، (Attention deficit disorders) یا به اختصار ADD را با اختلالات یادگیری (Learning disorders) اشتباه می‌گیرند. اما اختلالات توجه، که با حواس‌پرتی زیاد و بی‌قرار بودن شناخته می‌شوند، اختلالات یادگیری نیستند. آنها یک مشکل جداگانه هستند، که باز هم با ناهنجاری‌های ظریف موجود در مغز ارتباط دارند. با این حال، مقداری همپوشانی بین این دو وجود دارد. تخمین زده می‌شود که ۲۵ تا ۳۵ درصد از کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری دچار اختلالات نقص توجه نیز هستند.
شما هم ممکن است اصطلاحات ADD و ADHD را که به جای یکدیگر استفاده می‌شوند شنیده باشید. اختلال نقص توجه یا ADD و اختلال کم‌توجهی-بیش فعالی یا به اختصار، ADHD، در واقع یک چیز هستند، فقط موضوع این است که ADHD در سه دههٔ گذشته، بارها تغییر نام داشته است.
در مورد اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی یا همان ADHD بیشتر و کامل بدانید.
اختلال یادگیری کودک در چه سنی تشخیص داده می‌شود؟
بیشتر کودکان دچار اختلال یادگیری چگونه و در چه سنی تشخیص داده می‌شوند؟ اختلالات یادگیری غالباً در سال‌های اول مدرسه، در حینی که کودک صحبت کردن، خواندن و نوشتن را یاد می‌گیرد، تشخیص داده می‌شوند. معلم‌ها اغلب اولین کسانی هستند که متوجه وجود مشکل می‌شوند. اما یک تشخیص واقعی مستلزم ارزیابی رسمی توسط متخصص، ترجیحاً روان‌شناس کودک، عصب‌روان‌شناس، متخصص اطفال عصبی-تکاملی یا روان‌پزشکی با تخصص در این زمینه است.
این ارزیابی‌ها معمولاً تا قبل از پنج تا هفت سالگی کودک انجام نمی‌شود و همچنین با بزرگ‌تر شدن کودک تکرار می‌شوند. برخی از مدارس یا پزشکان معمولاً کودکان را برای تشخیص ارجاع می‌دهند. حتی اگر زودتر از این سن‌ها به مشکلی مشکوک شوید، متخصصان عموماً هم‌نظر هستند که نمی‌توان نتیجه‌گیری قاطعی در مورد کودکان پیش‌دبستانی به عمل آورد، زیرا سبک‌ها و سرعت‌های یادگیری در سال‌های اولیه‌ٔ زندگی بسیار متغیر است.
چطور به کودک دارای اختلال یادگیری کمک کنید؟
پس از تشخیص توسط متخصصان، ممکن است نیاز به مراحل درمانی شامل گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و کاردرمانی برای بهبود مهارت‌های حرکتی باشد. هرچند اختلالات یادگیری دائمی هستند، اما برای کمک به فرزندتان برای جبران اختلال یادگیری و رفع مشکل، کارها و راهکارهای زیادی موجود است. این کارها بر عهدهٔ خود والدین، خدمات دولتی موجود و معلم‌های دلسوز و آگاه است. کودکان دارای اختلال یادگیری می‌توانند یاد بگیرند و یاد می‌گیرند. یک کودک دارای اختلال یادگیری می‌تواند در مدارس معمولی مثل دیگر کودکان ثبت‌نام شود ولی با توجه به نیاز موجود و تشخیص و اهمیت والدین آگاه، معلمی خصوصی و باتجربه برای آموزش بهتر یا حتی یک کاردرمانگر داشته باشد.
غیر از آموزش و یادگیری تحصیلی، برآوردن نیازهای عاطفی و روانی کودک هم بسیار مهم است. کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری ممکن است با شنیدن عبارت‌هایی مثلاً از طرف کودکان دیگر احساس کنند کم‌هوش، دست‌وپا چلفتی یا مستعد شکست خوردن هستند. بسیاری از والدین، معلمان و متخصصان بر این عقیده‌اند که تأکید روی نقاط قوت کودک و تلاش برای تمرکز نکردن بیش از حد بر مشکل کودک، بسیار مهم است. همۀ کودکان استعدادها و توانایی‌های طبیعی خود را دارند. کودکی که در یادگیری خواندن مشکل دارد ممکن است در طراحی، سرودن شعر، انجام آزمایشات علمی یا شوت کردن توپ عالی باشد. کودکان دارای اختلالات یادگیری بیشتر از دیگران به تقویت عزت نفس، ستایش از توانایی‌هایشان و فرصت‌هایی برای درخشش نیاز دارند.
بزرگ کردن کودکی با مشکل یادگیری همراه با نگرانی‌های خاص خودش است و می‌تواند روی والدین و سایر خواهر و برادرها که ممکن است به خاطر توجه بیشتر به آن کودک حسادت کنند، تأثیر مخربی داشته باشد. بسیاری از خانواده‌ها از گروه‌های حمایتی یا مشاوره کمک می‌گیرند. خدمات اجتماعی، آموزش و پرورش منطقه یا پزشک کودک شما هم می‌توانند فهرستی از سازمان‌های معتبر را برای یاری و راهنمایی شما در اختیارتان قرار دهند.
