جهشی خواندن: آیا جهشی خواندن یک پایه برای فرزند شما مناسب است؟
جهشی درس خواندن چیست؟ جهشی خواندن چه معایبی دارد؟ جهشی خواندن چه مزایایی دارد و کدام کودکان باید جهشی بخوانند؟ در این مطلب با جواب این پرسشها آشنا شوید.
آیا بچهها باید جهشی درس بخوانند؟
یک نسل پیش، درس خواندن جهشی بهترین گزینه برای کودکان تیزهوش تلقی میشد. اما از آن زمان به بعد، این ایده کمکم از مد افتاده و جلو انداختن کودک با درس خواندن جهشی بسیار نادر شده است. در واقع، در بسیاری از کشورها متداول شده که قبل از شروع کودکستان، کودک پیشدبستانی را با این هدف که مطمئن شوند آماده است یا برای اینکه به او مزیتی رقابتی بدهند، یک سال عقب نگه دارند.
با این وجود، هیچکس نمیخواهد فرزندش در مدرسه کسل یا بیقرار شود یا به چالش کشیده نشود. اگر کودک پیشدبستانی شما شروع به خواندن و نوشتن کرده است، مفاهیم ریاضی را میفهمد و در مورد ایدههای پیشرفته به شیوهای بحث میکند که همسالانش قادر به آن نیستند یا اگر فرزند شما از نظر تحصیلی جلوتر از همسالان خود به نظر میرسد، ممکن است برایتان سؤال باشد که آیا جهشی خواندن یک پایه او را در محیط مناسبتری قرار نمیدهد که در نتیجه کسل شدن باعث نشود عشق به یادگیری را از دست بدهد یا منجر به مشکلات رفتاری شود؟ در ادامه، توصیههای متخصصان را در این زمینه به شما میگوییم.
آیا جهشی خواندن یک پایه برای کودکان مناسب است؟
برای شروع، نگاهی به مقیاسهای راهنمای تشخیص هوش بیندازید؛ این ابزارها، نوع فاکتورهایی را که مدارس معتبر دنیا میسنجند در نظر میگیرند، یعنی قوۀ تفکر و هوش، دستاوردها، اندازۀ فیزیکی بدن، همسالان، مهارتهای حرکتی و رشد اجتماعی و عاطفی.
همچنین ببینید فرزندتان دوست دارد در کنار چه کسانی باشد. اگر فرزندتان با بزرگسالان یا کودکان بزرگتر بهتر ارتباط برقرار میکند تا با بچههای همسن و سالش، این نشانهای است که جهشی خواندن یک پایه به او کمک میکند تا احساس کند در میان همتایان و همسالان خود است.
اگر به نظر میرسد که جهشی خواندن گزینۀ مناسبی برای کودک شماست، میتوانید ارزیابی یک درمانگر آموزشی را بگیرید. از متخصص اطفال خود برای معرفی درمانگر در این زمینه سؤال کنید. این کار آنچه را که شما و معلمان فرزندتان مشاهده کردهاید، آنچه را که درمانگر مشاهده میکند و همچنین اطلاعاتی را که شما در مورد عملکرد مدرسه و معلمش در مورد بچههای پیشرفته دارید به حساب میآورد.
ارزیابی میتواند به شما در تصمیمگیری آگاهانه کمک کند و اگر تصمیم گرفتید که جهشی خواندن را دنبال کنید، میتواند روی تصمیم مدرسه هنگام درخواست شما تأثیر بگذارد.
در نهایت، شما باید فقط در صورتی جهشی خواندن را عملی کنید که کودکتان از نظر تحصیلی از همسالان خود جلوتر است و از بلوغ عاطفی و اجتماعی برای مدیریت این جهش برخوردار است.
کودکان تیزهوش معمولاً حساس هستند، بنابراین عواملی مانند کمرویی، کمالگرایی، رقابت پذیری و خودکنترلی نیز باید در این معادله لحاظ شوند. اگر فرزند شما نسبت به اشتباه کردن خیلی حساس است، به راحتی خجالتزده میشود، نسبت به سنش سایز بدنی خیلی کوچکی دارد یا به سمت بازی با بچههای کوچکتر تمایل دارد، جهشی خواندن یک پایه میتواند تجربۀ ویرانگری باشد که به اعتماد به نفس پایین او منجر شود.
مزایای جهشی خواندن چیست؟
اگر فرزند شما از نظر تحصیلی از همسالان خود جلوتر است و از بلوغ عاطفی و اجتماعی برای مدیریت این جهش برخوردار است، جهشی خواندن یک پایه میتواند او را درگیر تحصیل کند و به چالش بکشد و همچنین، او را کنار بچههایی قرار دهد که بیشتر احتمال دارد با آنها ارتباط برقرار کند.
مزیت دیگر این است که او دیگر در کنار همکلاسیهایی که ممکن است از او به خاطر کسب نمرات کامل و بالا بردن استاندارد بدشان میآید نباشد. همچنین، او پس از اتمام سریع کارهایی که برایش بسیار آسان است، در کلاس وقت بیکاری زیادی نخواهد داشت، زیرا این وقت بیکاری و کسالت ناشی از آن ممکن است باعث شود به دردسرهایی بیفتد.
معایب جهشی خواندن چیست؟
دانشآموزانی که یک پایه را جهشی میخوانند اغلب در سازگاری اجتماعی مشکل دارند. آنها معمولاً نسبت به همکلاسیهای خود بدن کوچکتر و بلوغ و پختگی کمتری دارند. یک کودک ممکن است دلش برای دوستانی که در کلاس خودش پیدا کرده است تنگ شود و بچههای دیگر یا حتی متأسفانه یک معلم ممکن است از کودکی که به عنوان «نابغه» بالا برده میشود، خوششان نیاید.
گاهی اوقات با جهشی خواندن، یک مهارت مقدماتی و پایه برای مهارتهای دیگر جا میماند و عقب نماندن را حتی برای یک کودک تیزهوش نیز دشوار میسازد. به علاوه، در درازمدت، بچهای که یک پایه را جهشی بخواند، با بچههایی در مدرسه خواهد بود که زودتر به نقطهعطفهای زندگی مثل گرفتن گواهینامهٔ رانندگی و قرار با جنس مخالف میرسند و ممکن است برای انجام کارهایی که هنوز آمادۀ انجام شان نیست، تحت فشار همسالان قرار بگیرد.
مشکل دیگر این است که دانشآموزان پیشرفته غالباً در قویترین مهارت درسی خود و معمولاً مهارت خواندن بیش از یک پایه از همسالانشان جلو هستند. اما جهشی خواندن بیش از یک پایه فقط چالش اجتماعی را تشدید میکند.
گزینههای جایگزین برای جهش از یک پایه چیست؟
به دلایلی که در بالا ذکر شد، جهشی خواندن معمولاً تنها یا حتی اولین گزینهای نیست که برای یک کودک تیزهوش در نظر گرفته میشود.
با مدیر مدرسۀ فرزند خود صحبت کنید تا ببینید آیا راههای خلاقانهای برای کمک به کودکان تیزهوش وجود دارد که شامل خواندن جهشی یک پایۀ کامل نباشد. این میتواند مخصوصاً در صورتی مفید باشد که رشد فرزند شما نامتوازن است، یعنی مثلاً اگر در خواندن و نوشتن پیشرفته است، اما در ریاضیات نیست.
جهش تکدرسی، مثلآ فرستادن کودک به یک کلاس یا حتی دو کلاس بالاتر در ساعت درس «خواندن» میتواند در این سن گزینۀ مناسبی باشد. البته این در مدارسی که همۀ پایههای تحصیلی همزمان دروس یکسانی را میخوانند، بهتر جواب میدهد.
برخی از معلمان ممکن است بتوانند یک کودک پیشرفته را در کلاس درس خود یاری کنند؛ مثلاً به او این امکان را بدهند که مطالب سطح بالاتری را در زمینههایی که در آنها قوی است بخواند، یا به او اجازه دهند سریعتر از همسالانش از درسها عبور کند.
اگر جهشی خواندن برای کودک شما گزینۀ مناسبی است، باید چه کار کرد؟
جهش تحصیلی یعنی این امکان وجود دارد تا دانشآموز شما بدون گذراندن یک سال تحصیلی، یک پایهٔ تحصیلی را طی کند. دانشآموزانی که علاقهمند به ثبتنام در طرح جهش تحصیلی هستند، اگر تمامی شرایط ثبتنام را داشته باشند میتوانند با شرکت در آزمونهای مخصوص و کسب نمرهٔ کافی، شانس خود را برای گذراندن جهشی یک یا چند پایهٔ تحصیلی بسنجند. البته داوطلبان برای ثبتنام در طرح جهش تحصیلی باید شرایطی را نیز دارا باشند. اگر دانشآموز شما شرایط زیر را داشته باشد میتواند بیش از یک بار در جهش تحصیلی ثبتنام کند:
- نمرهٔ دانشآموزان ابتدایی در تمامی دروس باید «خیلی خوب» باشد.
- دانشآموزان دبیرستانی باید معدل و نمرات بالایی داشته باشند.
- داوطلبان باید در آزمون ارزیابی ذهنی و سنجش هوش، یعنی تست هوش IQ شرکت کنند.
- حداقل نمرهٔ داوطلبان در این آزمون باید بالای ۱۲۰ باشد.
- دانشآموز باید در امتحانات جهش تحصیلی پایهٔ مربوطه که در شهریورماه برگزار میشود نیز شرکت و نمرهٔ قبولی کسب کند.
گام بعدی متقاعد کردن مدرسه برای تأیید جا انداختن یک پایه است. برخی از مدارس، اما نه همۀ آنها، در برخی موارد اجازۀ جهش در یک پایه را میدهند. اما برخی از آنها هم ممکن است در برابر این پیشنهاد مقاومت کنند، به ویژه اگر منابع و امکانات آنها محدود باشد. برخی از مدارس نیز دیدگاه نفی فلسفیای نسبت به جدا و متمایز کردن یک بچه از بقیه دارند. برخی درخواست میکنند که شواهدی از تیزهوشی کودک ارائه شود.
پس قبل از بحث در مورد این پیشنهاد با مدیر مدرسه، بهتر است شواهدی از دستاوردهای فرزند خود جمعآوری کنید. این شواهد میتواند یک دفترچۀ ساده باشد که در آن کارهایی را که فرزندتان میتواند انجام دهد ثبت میکنید، میتواند نمونههایی از کارهایش باشد یا ازریابی یک درمانگر آموزشی حرفهای، یا میتوانید انجام یک تست رسمی تیزهوشی برای فرزندتان را در نظر بگیرید. هرچند تستهای هوش در این سن خیلی قابل اتکا تلقی نمیشوند.
در مورد شرایط و نحوهٔ ثبتنام در جهش تحصیلی بیشتر و دقیق بدانید.