عزت نفس در کودک: چگونه در کودکتان عزت نفس ایجاد کنید
پرورش عزت نفس کودک ممکن است مسئولیتی ترسناک و دلهره‌آور به نظر برسد، زیرا به هر حال، عزت نفس حتی در بزرگسالان دارای اعتمادبه‌نفس بالا نیز نوسان دارد. از آنجا که بین داشتن احساس خوب و احساس نه‌چندان خوب نسبت به خودمان در تناوب هستیم، مهم است که در کودکانمان مقاومت و تاب‌آوری و همچنین حس غرور، عزت نفس و اعتماد به توانایی‌شان در روبه‌رو شدن با چالش‌های زندگی را ایجاد کنیم. در این مطلب با پیشنهادهایی برای کمک به کودکتان برای کسب عزت نفس سالم آشنا شوید.
بی‌قید و شرط به او عشق بورزید
کودکتان را غرق بغل، بوسه و نوازش‌های بی‌دریغ کنید. صرف‌نظر از اینکه چطور بچه‌ای است یا چه کارهای خوب یا بدی انجام می‌دهد، مرتب به او بگویید که چقدر دوستش دارید. عزت نفس کودک هنگامی شکوفا می‌شود که شما او را فارغ از نقاط قوت، ایرادها، خلق‌وخو و توانایی‌هایش، به همان شکلی که هست می‌پذیرید.
وقتی لازم است فرزندتان را تأدیب کنید، باید موضوع برایش روشن باشد که این رفتارش است که ناگهان غیرقابل قبول می‌شود، نه خود او. به عنوان مثال، به جای اینکه بگویید: «تو یه پسر تخس و شیطونی! چرا نمی‌تونی بچهٔ خوبی باشی؟» بگویید: «هل دادن دوستت کار خوبی نیست. ممکنه درد داشته باشه. لطفاً کسی رو هل نده».
به او توجه کنید
زمانی را کنار بگذارید تا تمام توجه خود را بدون حضور خواهر و برادرهایش یا دیگرانی که حواس شما را پرت کنند، به خود کودکتان بدهید. مثلاً با هم قدم بزنید یا در طول نیم ساعت قبل از خواب به تنهایی با هم وقت بگذرانید. این کار تأثیر شگفت‌انگیزی روی عزت نفس فرزندتان خواهد داشت، زیرا این پیام را به او می‌دهد که شما فکر می‌کنید او مهم است.
و لازم هم نیست این تایم دونفره زمان زیادی باشد. کافی است که وقتی می‌خواهد با شما صحبت کند، خواندن ایمیل یا پیغام‌هایتان را متوقف کنید، یا تلویزیون را چند لحظه خاموش کنید تا بتوانید به سؤالش پاسخ دهید. تماس چشمی برقرار کنید تا مشخص شود که واقعاً به آنچه می‌گوید گوش می‌دهید.
محدودیت‌هایی تعیین کنید
محدودیت‌هایی مشخص و آنها را اعمال کنید. برای مثال، اگر یک روز به فرزندتان گفتید که باید میان‌وعده‌اش را در آشپزخانه بخورد، اجازه ندهید روز بعد با بیسکویت و بشقاب میوه‌اش در اتاق نشیمن پرسه بزند.
دانستن اینکه برخی قوانین خانواده قطعی و غیرقابل تغییر هستند، به او کمک می‌کند تا احساس امنیت بیشتری داشته باشد. شاید لازم باشد آن قوانین را به طور مداوم برایش تکرار کنید، اما به زودی شروع به رفتار طبق انتظارات شما می‌کند. فقط صریح و ثابت‌قدم باشید و نشان دهید که به او اعتماد دارید و انتظار دارید که کار درست را انجام دهد.
گزینه‌هایی مشخص کنید
برای یک کودک دو ساله، قاعده‌ٔ سرانگشتی داشتن حق انتخاب از بین دو گزینه است، چون دادن گزینه‌های زیاد در این سن می‌تواند فشارآور باشد. به عنوان مثال، از او سؤال کنید که آیا می‌خواهد پیراهن قرمز خود را بپوشد یا پیراهن زردش را، یا اینکه می‌خواهد برای صبحانه ساندویچ تخم‌مرغ بخورد یا نان و پنیر و گردو؟
اما بچه‌‌های سه یا چهار ساله می‌تواند از پس گزینه‌های بیشتری بربیایند و اگر به آنها نشان دهید که به قضاوتشان اعتماد دارید، حس ارزشمندی و عزت نفسشان را تقویت می‌کنید.
اجازهٔ اشتباه کردن بدهید
اگر کودکتان بشقابش را بیش از حد به لبه‌ٔ میز نزدیک کرد و بعد آن افتاد، در مقابل وسوسه‌ٔ تشر زدن به او مقاومت کنید. در عوض، تشویقش کنید که در مورد اینکه دفعه‌ٔ بعد باید چه کاری انجام دهد، فکر کند. به او کمک کنید بفهمد اشتباهات اتفاق می‌افتند و این بدان معنا نیست که باید احساس بدی نسبت به خودش داشته باشد.
همین حکم در مورد شما هم صحت دارد. اگر اشتباه کردید، آرام باشید و اشتباهتان را تصدیق، عذرخواهی و سپس از آن عبور کنید. این به کودکتان نشان می‌دهد که گهگاهی اشتباه کردن ایرادی ندارد و دیدن اینکه چقدر آسان دوباره بر خودتان تسلط پیدا می‌کنید، پذیرفتن کاستی‌های خود را برای او راحت‌تر می‌کند.
موفقیت را راحت‌تر کنید
چهارپایه‌ای تهیه کنید تا کودک شما بتواند در روشور دستشویی به راحتی دست‌هایش را بشوید و دندان‌هایش را مسواک بزند. جایی برای اسباب بازی ها و کتاب‌هایش پیدا کنید که در دسترس او باشد. لباسی بخرید که پوشیدن و درآوردن آن آسان باشد. با در اختیار قرار دادن منابعی برای تأمین نیازهایش، حس استقلال و افتخار به توانایی انجام کارهای خودش را پرورش می‌دهید.
نکات مثبت را ارزشمند بدارید
هر روز، کارهای خوب فرزندتان را طوری که بشنود اعلام کنید. برای مثال، به همسرتان بگویید: «سلنا همه‌ٔ سبزیجاتی که برای ناهار لازم داشتم رو شست!»، و تماشا کنید که چطور چشمانش از غرور می‌درخشد.
با مصادیق مشخصی از او تعریف کنید. به جای گفتن «کارت خوب بود» بگویید: «ممنونم که با صبر و حوصله تو صف کنارم منتظر موندی». با مشخص کردن اینکه دقیقاً چه کاری را درست انجام داده است، احساس موفقیت او را بیشتر خواهید کرد.
احساسات او را بپذیرید
وقتی کودک دو سالهٔ شما الم‌شنگه‌ٔ بزرگی به پا می‌کند، چون وقت ترک کردن زمین بازی رسیده است، تمام تلاش خود را بکنید تا مسئله را از دیدگاه او ببینید. برای یک کودک خردسال، ترک کردن پارک ممکن است دقیقاً به معنای آخر دنیا باشد.
با معنی کردن احساساتش به او کمک کنید تا با آنها کنار بیاید. مثلاً بگویید: «من می‌فهمم که تو ناراحتی، چون باید از زمین بازی بریم». با پذیرش احساسات او بدون قضاوت کردن آنها، به احساساتش اعتبار می‌دهید و نشان می‌دهید که برای نظر و خواست او ارزش قائلید.
از مقایسه کردن پرهیز کنید
از اظهارنظرهایی مانند «چرا نمی‌تونی مثل یارین بچهٔ خوبی باشی؟» خودداری کنید. این نوع اظهارنظرها باعث می‌شود کودک شما نسبت به خودش احساس بدی داشته باشد، حتی مقایسه‌های مثبتی مانند گفتن اینکه او در کاری بهتر از همه است، به طور بالقوه آسیب‌زاست، زیرا امکان دارد کودک رسیدن به آن تصویر و رفتار طبق آن انتظار را دشوار ببیند.
اگر به کودک خود بفهمانید که او را همان‌طور که هست، یعنی فردی مجزا و منحصربه‌فرد دوست دارید، نه به خاطر اینکه در مقایسه با دیگران چگونه است، احتمال بیشتری وجود دارد که او نیز برای خودش ارزش قائل باشد.
عزت نفس خودتان را الگو قرار دهید
یکی از بهترین راه‌ها برای ایجاد عزت نفس در کودک نشان دادن عزت نفس خودتان است. به خود و تلاش‌هایتان افتخار کنید و تمام سعی‌تان را بکنید تا هنگام اشتباه کردن از گفتن جملاتی مانند «من خیلی خنگم!» خودداری کنید.
دلگرمی بدهید
هر کودکی به آن نوع حمایت نزدیکان که نشان دهد «من به تو ایمان دارم، تلاش تو را می‌بینم، ادامه بده!» نیاز دارد. تشویق به معنای تصدیق و دیدن پیشرفت است، نه فقط پاداش دادن برای یک دستاورد.
بنابراین، اگر کودکتان تلاش می‌کند دکمه‌هایش را ببندد، به جای اینکه فوراً بروید و این کار را برایش انجام دهید، بگویید: «داری خیلی تلاش می‌کنی و تقریباً انجامش دادی!» این باعث می شود که احساس خوبی نسبت به خودش داشته باشد، حتی اگر هنوز آن مهارت را کسب نکرده باشد.
