هوش حسی در کودکان: تربیت کودکی با هوش حسی بالا
هوشمندی حسی چیست؟ تربیت کودکی با هوش حسی بالا یعنی چه و رشد یا تکامل حسی چه معنایی دارد؟ در این مطلب با مفهوم هوش حسی در کودکان و توصیههایی برای پرورش هوشمندی حسی آشنا شوید.
هوش و هوشمندی حسی
شاید شما هم در مورد «هوش کتابی» یا «هوش خیابانی» شنیده باشید و تدابیر زیادی هم در مورد چگونگی تقویت هر یک از آنها خواندهاید. هوشمندی کتابی، صفتی برای توصیف شخصی است که دانش او تا حد زیادی بر پایهٔ یادگیری از کتابهاست، برخلاف تجربهٔ عملی یا هوشمندی خیابانی که به معنای آگاهی و تجربهٔ عملی لازم برای مقابله با مشکلات و خطرات بالقوهٔ زندگی در شهر است.
اما اکنون، گروه زیادی از متخصصان والدین را ترغیب میکنند که روی موضوعی حتی بنیادیتر از این دو کار کنند، یعنی آنچه «هوشمندی حسی» مینامند و رشد حسی یک کودک آنقدر حیاتی است که بدون آن، هر نوع هوش دیگری به خطر میافتد.
به گفتهٔ متخصصان این حوزه، مردم پنج حس ندارند، بلکه آنها هفت حس دارند. علاوه بر شنوایی، بینایی، بویایی، چشایی و لامسه، ما به «آگاهی عمقی»، یعنی آگاهی از محل قرارگیری پاها، دستها و سایر اعضای بدن و «حس دهلیزی»، یعنی توانایی کنترل حرکت و حفظ تعادل نیاز داریم. این حسها چگونه توسعه مییابند؟ با تمرینات بدنی طبیعی فراوانی مثل دویدن، تاب خوردن، کوبیدن و فرو کردن انگشتان در چیزهای جدید.
اما در زمان ورود به مهدکودک یا پیشدبستانی، بعضی از بچهها هنوز هم در کارهای روزمره، بازی با سازههای بازی در پارک، درست گوش دادن یا حتی در دست گرفتن چیزی مثل ماژیک، با مشکل زیادی روبهرو میشوند. چیزی که شرایط را بدتر میکند این است که بچهها کمتر از هر دورهٔ دیگری فرصت گسترش حواس خود را دارند. اما متأسفانه حالا بیشتر بچهها به جای استفاده از بدن خود برای کندوکاو در جهان اطرافشان، ساعتهای زیادی را جلوی تلویزیون و کامپیوتر میگذرانند.
در مورد هوش هیجانی کودک بدانید.
راهکارها و توصیههایی برای پرورش کودکی با هوش حسی بالا
همهٔ بچهها، خواه رشد و تکامل نرمال و طبیعی دارند و خواه ندارند، از فعالیتهای غنی از لحاظ حسی سود میبرند، زیرا یادگیری فقط در ذهن اتفاق نمیافتد. حالا اگر میخواهید توصیههای آنها برای پرورش کودکی با هوش حسی بالا را بدانید، توصیههای زیر را مرور کنید:
انجام روزانهٔ فعالیتهای حسی را تشویق کنید: طیف متعادلی از فعالیتهای حسی را در برنامهٔ روتین کودکتان بگنجانید و کودک را به انجام آنها تشویق کنید. درست مثل بزرگسالان، بچهها وقتی شکوفا میشوند که میتوانند حسهای مختلفی را تجربه کنند. نگران نباشید، این به معنای تغییراتی کلی و استرسزا نیست. به آنچه شما و فرزندتان هر روز انجام میدهید نگاه کنید و ببینید کجا میتوانید تغییراتی ایجاد کنید. اگر کودک شما نیاز به کار روی دادههای لمسی دارد، ببینید آیا میتوانید او را در تهیهٔ غذا، باغبانی، به عنوان مثال برای دست زدن به خاک یا کار با لباس، مثل تا کردن لباسهای خشک یا لمس لباسهای مرطوب درگیر کنید و فعالیتهای حسی را برایشان جذابتر کنید.
با هم بیرون بروید: کودک خود را هر روز به زمین بازی، حیاط یا پارک ببرید، حتی وقتی هوا مناسب نیست. تقریباً هر قسمت از پارک به بچهها فرصت میدهد تا حواس خود را تغذیه کنند، خواه بلند کردن سطل شن یا آب باشد (آگاهی عمقی)، یا تابسواری (حس دهلیزی). علاوه بر این، بچهها در مدرسه سخت تلاش میکنند و واقعاً هر روز به فرصتی برای بازی و سرگرمی احتیاج دارند.
بگذارید آنها با تمام بدنشان یاد بگیرند: گاهی در کلاسهای مدرسه ممکن است کودکان برای خواندن، نوشتن و در عین حال نشستن روی نیمکت و صندلی تحت فشار باشند. علاوه بر جستوجوی معلمانی که از روشهای «چندحسی» استفاده میکنند، میتوانید در خانه نیز یادگیری کودک خود را با فعالیتهای حسی سرگرمکننده گسترش دهید، مثلاً اگر فرزندتان در حال یادگیری حروف الفباست، سعی کنید حروف الفبا را با خمیر اصلاح صورت یا شن ترسیم کنید. همچنین برای آموزش اولیهٔ شمارش، خانههای جدول قدیمی بازی لیلی را روی پیادهرو بکشید و با پریدن از هر کدام، عددها را تا ۱۰ بشمارید.
مطمئناً هر بچهای نیازها و سبک یادگیری خاص خود را خواهد داشت. اگر نگران فرزندتان هستید، یک متخصص میتواند ارزیابی رسمی را انجام دهد و با همکاری شما بهترین رویکردها را پیدا کند. یادمان باشد پیگیری هوش حسی در خانه برای پیشرفت این کودکان بسیار حیاتی است. کودک سه سالهای که به خاطر بافت زبر حولهاش فریاد میکشد، میتواند به یک دانشآموز کلاس سوم شکوفا تبدیل شود که خوشحال از رفتن به مدرسه و آماده برای یادگیری است.
مطلب تربیت کودکان شاد را ببینید.