اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD در کودکان چیست؟
اختلال استرس پس از سانحه چیست و چرا بچه‌ها به آن دچار می‌شوند؟ در این مطلب با اختلال استرس پس از سانحه در کودکان و نوجوانان آشنا شوید.
اختلال استرس پس از سانحه
همه‌ٔ بچه‌ها ممکن است رویدادهای بسیار استرس‌زایی را تجربه کنند که روی شیوه‌ٔ تفکر و احساس آنها تأثیر بگذارد. بیشتر اوقات، بچه‌ها به سرعت و به خوبی بهبود می‌یابند. با این وجود، گاهی بچه‌هایی که استرس شدید ناشی از جراحت، مرگ یا تهدید مرگ یکی از اعضای نزدیک خانواده یا دوستان، یا استرش ناشی از خشونت را تجربه می‌کنند، به شکل درازمدتی تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
کودک می‌تواند این ضربه را مستقیماً تجربه کند یا می‌تواند شاهد وقوع آن برای شخص دیگری باشد. هنگامی که بچه‌ها به خاطر چنین استرسی به علائم طولانی‌مدتی؛ بیش از یک ماه، مبتلا می‌شوند که باعث پریشانی یا اختلال در روابط و فعالیت‌های آنها می‌شود، ممکن است دچار اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD تشخیص داده شوند.
در مورد نوجوانان، اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که یک نوجوان رویدادی تکان‌دهنده و غیرمنتظره را که خارج از محدوده‌ٔ تجربیات معمول انسان‌ها باشد تجربه کند.
این تروما معمولاً چنان شدید است که می‌تواند مکانیزم‌های مقابله‌ای آنها را در هم بشکند و احساس ترس و درماندگی شدیدی ایجاد کند. این رویداد آسیب‌زا ممکن است مستقیماً توسط فرد تجربه شود. به عنوان مثال آزار فیزیکی یا جنسی، تعرض، تجاوز، آدم‌ربایی، تهدید به مرگ یا شاهد آن بودن، یعنی شاهد تروما به شخص دیگری بودن، یا با مطلع شدن از ترومای واردشده به یکی از نزدیکان یا دوستان نزدیک تجربه شود.
این‌که آیا نوجوانی به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا خواهد شد یا نه، به ترکیبی از سابقه‌ٔ قبلی، شدت واقعه‌ٔ آسیب‌زا و میزان مواجهه و قرار گرفتن در معرض آن ارتباط دارد.
علائم اختلال استرس پس از سانحه
نمونه‌هایی از علائم اختلال استرس پس از سانحه شامل موارد زیر است:
- خاطرات تکرارشونده، مزاحم و پریشان‌ساز از واقعه
- خواب‌های مکرر و ناراحت‌کننده از واقعه
- رفتار یا احساس به شکلی که گویی رویداد آسیب‌زا در حال تکرار شدن است.
- پریشانی شدید روانی هنگام قرار گرفتن در معرض یادآوری‌های رویداد آسیب‌زا و در نتیجه، دوری از آن محرک‌ها
- بی‌حس شدن و رخوت تأثیرپذیری و حساسیت عمومی، مثل انفصال و بی‌اعتنایی، بیگانه شدن از دیگران، کاهش علاقهٔ قابل ملاحظه به فعالیت‌های محبوب قبلی
- علائم پایدار برانگیختگی بیشتر، مثل تحریک‌پذیری، اختلالات خواب، تمرکز ضعیف، مواظبت، گوش به زنگی بیش از حد و اضطراب
- مرور و اجرای دوباره و دوباره‌ٔ آن رویداد در فکر یا بازی
- کابوس دیدن و مشکلات خواب
- ناراحتی شدید وقتی چیزی باعث به خاطر آوردن آن رویداد می‌شود.
- فقدان احساسات مثبت
- ترس یا اندوه مداوم و شدید
- تحریک‌پذیری و طغیان‌های عصبانیت
- دائماً به دنبال تهدیدهای احتمالی گشتن، به راحتی از جا پریدن
- رفتار درمانده، ناامیدانه یا کناره‌گیرانه
- انکار وقوع آن رویداد یا احساس بی‌تفاوتی
- دوری از مکان‌ها یا افراد مرتبط با آن رویداد
از آنجا که بچه‌هایی که استرس آسیب‌زا یا تروماتیک را تجربه کرده‌اند ممکن است بی‌قرار و ناآرام به نظر برسند یا در توجه کردن و نظم دادن به چیزها مشکل داشته باشند، علائم استرس تروماتیک را می‌توان با علائم اختلال بی‌توجهی-بیش‌فعالی اشتباه گرفت. مثال‌هایی از رویدادهایی که می‌توانند باعث اختلال استرس پس از سانحه شوند شامل اینهاست:
- سوءرفتار فیزیکی، جنسی یا عاطفی
- قربانی شدن یا شاهد خشونت یا جنایت بودن
- بیماری جدی یا مرگ یکی از اعضای خانواده یا دوستان
- بلایای طبیعی یا ساخته‌ٔ دست انسان
- تصادفات شدید رانندگی
درمان اختلال استرس پس از سانحه
اولین قدم برای درمان، گفت‌وگو با یک پزشک آگاه برای ارجاع به یک متخصص و ترتیب دادن یک ارزیابی است. برای تشخیص اختلال استرس پس از سانحه، باید علائم توسط یک رویداد خاص ایجاد شده باشد. از آنجا که این رویداد ناراحت‌کننده بوده، بچه‌ها ممکن است نخواهند در مورد آن صحبت کنند، بنابراین ممکن است به پزشکی با مهارت بالا در گفت‌وگو با بچه‌ها و خانواده‌ها نیاز باشد. پس از تشخیص، اولین قدم این است که با جلب حمایت والدین، دوستان، مدرسه و با به حداقل رساندن احتمال وقوع حادثه‌ٔ آسیب‌زای دیگر، به کودک در حد امکان احساس امنیت داده شود.
روان‌درمانی که در آن کودک می‌تواند در مورد رویداد استرس‌زا صحبت کند، نقاشی بکشد، بازی کند یا بنویسد، می‌تواند با کودک به تنهایی، با خانواده یا به صورت گروهی انجام شود. رفتاردرمانی و مخصوصاً رفتاردرمانی شناختی به بچه‌ها کمک می‌کند تا با تغییر رفتار ابتدا افکار و احساساتشان را تغییر دهند و در نهایت ترس یا نگرانی خود را کاهش دهند. همچنین ممکن است از دارو برای کاهش علائم استفاده شود.
پیشگیری از اختلال استرس پس از سانحه
دقیقاً مشخص نیست که چرا بعضی از بچه‌ها پس از تجربه‌ٔ حوادث استرس‌زا و آسیب‌زا به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا می‌شوند و برخی دیگر این مشکل را ندارند. عوامل بسیاری، از جمله بیولوژی کودک و خلق او می‌تواند در آن نقش داشته باشد. اما جلوگیری از ریسک بروز تروما، تروماهایی مانند بدرفتاری، خشونت یا جراحت، یا کاهش تأثیر بلایای غیرقابل پرهیز روی بچه‌ها، می‌تواند به محافظت از آنها در برابر اختلال استرس پس از سانحه کمک کند. برای جلوگیری از این ریسک‌ها، درباره‌ٔ رویکردهای بهداشت عمومی زیر اطلاعات کسب کنید:
- از کسانی که دوستشان دارید محافظت کنید؛ با پیشگیری از جراحت‌های روحی در دوران کودکی
- جلوگیری از قلدری
- پیشگیری از بدرفتاری با کودک
- پیشگیری از خشونت جوانان
- مراقبت از بچه‌ها در طول یک فاجعه
