راهنمای قرارهای بازی کودکان
کودک شما هم در سنهای قبل از پنج سالگی احتمالاً مثل بیشتر بچههای دیگر مدتی است که با آنها یا کنارشان بازی میکند. اما اکنون که وارد سالهای پیشدبستانی میشود، زندگی اجتماعی او به شکل قابل توجهی گسترش پیدا میکند و ممکن است قرارهای بازی با دوستان کمتر آشنا در منطقهای ناآشنا از شهر برگزار شود. با در نظر گرفتن چند رهنمود، میتوانید مطمئن شوید که مشاجره و دعوا سر اسباببازیها و گریه کردن در زمان تحویل گرفتن او، تفریح کودک شما یا مهمانهایش را خدشهدار نمیکند. در این مطلب با این راهنماییها آشنا شوید.
قرار گذاشتن
برای شروع برنامهریزی و قرار گذاشتن برای بازیها میتوانید پیشنهادهای زیر را در نظر داشته باشید:
اجازه دهید فرزندتان رهبری کند: از او بپرسید که دوست دارد چه کسی را دعوت کند. اگر برایش فرقی ندارد، ببینید در مهدکودک، پیشدبستانی یا پارک به سمت چه کسانی کشیده میشود. همچنین به یاد داشته باشید که لازم نیست همبازیها همسن باشند. جمع کردن بچههایی از سنهای مختلف مزایایی دارد. به عنوان مثال، کودک بزرگتر به هدایت بازی دوست جوانترش کمک میکند و همچنین از «بچۀ بزرگ» بودن لذت میبرد.
جمع را کوچک نگه دارید: برای قرارهای بازی پیشدبستانیها، سه نفر واقعاً یک جمع بزرگ است. پس قرار بازی را هر بار به یک دوست محدود کنید. در غیر این صورت به سادگی امکان دارد یکی از کودکان احساس کند کنار گذاشته شده است. همچنین، به اشتراک گذاشتن اسباببازیها به نسبت تعداد بچهها دشوارتر میشود.
قررا باری را کوتاه نگه دارید: یک ساعت برای اولین قرار خوب است و دو ساعت برای دورهمی دوستانی که همدیگر را میشناسند کافی و وافی است. اگر بیشتر از این باشد احتمالاً دو بچۀ بیحوصله، خسته و بدخلق روی دستتان میگذارد.
در مورد غذا اطلاعات لازم را بگیرید: از آنجا که قرارهای بازی اغلب شامل خوردن میانوعده میشود، حتماً از والدین مهمان خود در مورد آلرژیها یا حساسیتهای غذایی او سؤال کنید و بپرسید که کودک پیشدبستانی احتمالاً ایرادگیر آنها چه چیزهایی را دوست دارد. دانستن اولویتهای کودک از قبل میتواند به جلوگیری از بحث و دعوا در زمان میانوعده کمک کند.
دعوت از والدین را نیز در نظر بگیرید: برای کودکان بسیار خردسالی که عادت به دوری از مادر یا پدر ندارند و حتی برای بچههای بزرگتری که برای اولین بار به خانهٔ شما میآیند، سعی کنید که روز بازی را به یک مهمانی خانوادگی تبدیل کنید.
از والدین دیگر یا مراقب کودک دعوت کنید تا حین بازی بچهها برای چای و گپ و گفت مهمان شما باشد، یا به او بگویید که میتواند تا وقتی فرزندش جا بیفتد و با فضای جدید کنار بیاید، در خانۀ شما بماند. بسیاری از بچهها برای جدا شدن از والدین به کمی زمان و حرکت تدریجی نیاز دارند و بسیاری از والدین در مورد رها کردن فرزندان خود در خانۀ کسی که خیلی نمیشناسند، محتاط هستند.
آماده شدن برای یک قرار بازی
پیشنهادهای زیر را برای آمادگی قرار گذاشتن بازی بچهها بدانید:
زمان تماشای نمایشگرها را کاهش دهید: قرارهای بازی میتواند به بچهها کمک کند تا مهارتهای اجتماعی و ارتباطی خود را بهبود بخشند، یعنی کاری که انجام دادن آن حین خیره شدن به نمایشگر تلویزیون دشوار است. کارتون و گیم را برای پس از بازی نگه دارید و به جای آن فعالیتهایی را برنامهریزی کنید که بچهها میتوانند با هم انجام دهند.
پیشاپیش هم، والدین کودک مهمان و همچنین فرزند خودتان را از این روند درست در مورد تماشای نمایشگرها مطلع کنید. به این ترتیب، آن همبازی با انتظار تماشای کارتون جدیدی که فرزندتان دربارهاش صحبت کرده است، به خانهٔ شما نمیآید.
اجازه دهید فرزندتان به تنظیم دستور کار کمک کند: در مورد اهمیت خوشامدگویی به دوست فرزندتان صحبت کنید و سپس از او بپرسید که فکر میکند همبازی او چه فعالیتها یا اسباببازیهایی را دوست دارد.
اسباببازیهای محبوب فرزندتان را پنهان کنید: برای بچههای این سن کشمکش سر اسباببازیها رایج است. میتوانید ساعتها در مورد به اشتراکگذاری و تقسیم کردن با دیگران نطق کنید، اما توقع اینکه فرزندتان در مورد عزیزترین وسایل بازی خود سخاوتمند باشد، احتمالاً انتظار بیش از حدی است.
اگر کودک شما چند اسباببازی محبوب دارد که میدانید از به اشتراک گذاشتن آنها بیزار است، پس به او کمک کنید قبل از آمدن دوستش آنها را بردارد. سپس بازیها و اسباببازیهای گروهی مثل لگو و خمیر بازی گزینههای خوبی هستند، و همچنین چند اسباببازی را که بدش نمیآید به اشتراک بگذارد، آماده کنید.
اما تعجب نکنید اگر فرزندتان به محض علاقهمند شدن رفیقش به یک اسباببازی بیاهمیت، ناگهان نسبت به آن ادعای مالکیت کند! با توضیح دادن اینکه دوستش هیچکدام از اسباببازیها را به خانه نخواهد برد، به کاهش تمایل فرزندتان به احتکار اسباببازی کمک کنید.
برای زمان استراحت برنامه ریزی کنید: علاوه بر داشتن تنقلات سالم، فکر خوبی است که یک فعالیت آرام آماده کنید تا اگر بچهها بیش از حد هیجانزده و عصبی شدند به آن متوسل شوید. به عنوان مثال، با هم شیرینیهای ساده و بدون نیاز به فر بپزید یا کتاب بخوانید، به یک گردش کوتاه در خارج از خانه بروید، یا کاردستی آسانی بسازید.
روند قرارهای بازی
حالا موقع شروع بازیهاست که حضور شما در تمام مراحل آن ضروری است، به خصوص اگر بچهها زیاد یکدیگر را نمیشناسند. برای بازی کردن کودکان در قرارهای خانگی این موارد را در نظر بگیرید:
همراه شوید: مانند هر قرار دیگری، دو طرف در چند دقیقه اول میتوانند معذب باشند. برای کمک به گرم شدن دورهمی، مدتی را صرف کمک به بچهها در برقراری ارتباط کنید. شما میتوانید این کار را با شروع کردن یک بازی یا آوردن چند اسباببازی که میتوانند با هم استفاده کنند مانند لگوهای ساختمانی یا ست قطار انجام دهید. وقتی کودکان با یکدیگر کمی راحت شدند، کنار بکشید و در پسزمینه قرار بگیرید.
در مورد تمیز کردن قاطع باشید: قبل از اینکه بچهها بیش از حد درگیر بازی خود شوند، توضیح دهید که آنها باید قبل از شروع فعالیت بعدی، ریخت و پاش فعالیت قبلی را تمیز کنند. منتظر ماندن تا پایان بازی برای شروع تمیزکاری، اهرم فشاری برای شما باقی نمیگذارد و ریخت و پاش زیادی روی هم جمع خواهد شد. اگر بچهها از مرتب کردن خودداری میکنند، میتوانید بگویید: «خوراکیهاتون آمادهس، اما اول باید لگوها رو جمع کنید». البته، والدین بچههای کوچکتر باید آنها را در طول زمان نظافت راهنمایی کنند.
بداهه و آزاد بازی کنید: فعالیتهای آزاد و با پایان باز را برای قرار بازی آماده داشته باشید. چند پیشنهاد برای شما به این شکل است:
- یک میز خمیر بازی آماده کنید
- یک لگن پلاستیکی متوسط را با آب پر کنید و اجازه دهید بچهها آب را بریزند و بپاشند، اما هرگز آنها را تنها نگذارید، حتی چند سانتیمتر آب میتواند خطر غرق شدن ایجاد کند.
- یک جعبه شن کوچک یا میز شنی با بیل و سطل آماده کنید.
- کاغذ و مدادرنگی یا رنگ انگشتی بیاورید.
به بچهها دو یا سه گزینه بدهید و بگذارید هر وقت میلشان کشید از یک فعالیت به فعالیت بعدی بروند یا حتی بازیهای خودشان را اختراع کنند.
خودتان را در دسترس قرار دهید: کودکان خردسال برای برقراری ارتباط با یکدیگر و حفظ تعامل به کمک نیاز دارند، بنابراین انتظار نداشته باشید که در طول میزبانی یک قرار بازی، آرام بنشینید و استراحت کنید. شما باید یک ناظر ثابت اما کنارهگیر باشید و گهگاه هم نقش تشویقکننده را به عهده بگیرید.
حل مشکل و دعواها
تعارضها و مکشلات و درگیریهای کودکان با یکدیگر را به این شکل مدیریت کنید:
بگذارید بچهها مشکلاتشان را حل کنند: اگرچه مهم است مراقب تمام کارهای کودکان در طول بازی باشید، اما با اولین نشانههای بروز مشکل مداخله نکنید. اختلافات بین بچههای کوچک به ندرت زیاد طول میکشد و اگر عقب بکشید، اغلب متوجه میشوید که بچهها خودشان راهحلی مییابند.
اگر لازم است مداخله کنید: اگر یک درگیری در حال تبدیل شدن به دعوای لفظی یا فیزیکی است، وقت آن است که وارد عمل شوید. خونسرد بمانید و جملات قاطعی مانند «نمیتونم بذارم این کار رو با فرزانه بکنی!» بگویید. توضیح دهید که کلمات و اعمال آزاردهنده یا دردآور قابل قبول نیستند، سپس بچهها را هدایت کنید تا برای مشکل اصلی به شکلی با هم مصالحه کنند. اگر دعوا ادامه پیدا کرد، بچهها را برای مدتی از هم جدا یا فعالیت جدیدی ارائه کنید که کمتر احتمال بروز درگیری داشته باشد.
تممجید و تعریف را فراموش نکنید: یکی از راههایی که میتوانید رفتار منفی را به حداقل برسانید، تشویق مداوم رفتار خوب است. جملاتی مانند: «وای، تو خیلی خوب بودی که به احمد اجازه دادی با قطار مورد علاقهات بازی کنه! این واقعاً اونو خوشحال کرد!» بچهها را تشویق میکند که آن کار خوبشان را ادامه دهند.
خداحافظی کردن
برای جدا شدن بچهها از هم بعد از پایان بازی نکات زیر را در نظر داشته باشید:
اخطار قبلی بدهید: هنگامی که پایان قرار بازی نزدیک شد، به بچهها یادآوری کنید که زمان با هم بودن آنها تقریباً به پایان رسیده است. به عنوان مثال بگویید: «پنج دقیقه دیگه بچهها. وقتشه که بازیتون رو تموم کنید» اگر قرار بازی موفقیتآمیز بوده است، با آنها در این مورد که این بار از چه کارهایی لذت بردند و در دورهمی بعدی خود دوست دارند چه بازیهای بکنند صحبت کنید: مثلاً بگویید: «موقع ساخت برج لگو خیلی بهتون خوش گذشت. دوست دارید دفعهٔ بعد نمایش بازی کنید؟»
یک خاطره را به خانه بفرستید: اگر بچهها چیز ملموسی خلق کردند مثل نقاشی یا کاردستی، اثر مهمان خود را با او به خانه بفرستید. اگر نه، عکسی بگیرید که میتوانید آن را چاپ کنید و برایش بفرستید. بچهها اغلب از اینکه میتوانند این گنجینهها را به والدین خود نشان دهند آنقدر هیجانزده میشوند که پایان یافتن قرار بازی را بهتر میپذیرند.
قرار بازی را در مسیر ادامه دهید: وقتی والدین کودکان مهمان میآیند، اغلب هر دو بچه شروع به زاری میکنند و یکی از آنها را در حینی که لگد میزند و جیغ میکشد از در بیرون میبرند. اما برخی والدین متوجه شدهاند که اگر همزمان همه از خانه بیرون بروند خاتمه دادن به قرار بازی آسانتر میشود.
اگر امکانش را دارید، پیاده یا با اتومبیل مهمان خود را به خانهاش برسانید و این گردش را مانند یک ماجراجویی جلوه دهید. از بچهها بخواهید مسابقه بدهند تا ببینند چه کسی زودتر کفشهایش را میپوشد و در مورد مناظر مختلفی که در راه میبینید، صحبت کنید. احتمالاً متوجه میشوید که خداحافظی در آستانۀ خانۀ کودک مهمان راحتتر از خانۀ خودتان انجام میشود.
