سقط خاموش چیست و چگونه قابل تشخیص است؟
سقط جنین یا بارداری نافرجام یک تجربه تلخ برای بسیاری از مادران است. در حالیکه در بسیاری از زنان سقط ناخواسته با علائمی چون خونریزی، گرفتگی و درد شکم همراه است، گاهی اوقات به شکل کاملاً نامحسوس و بدون هیچگونه علامتی اتفاق میافتد. در چنین حالتی، بدون اینکه مادر متوجه بشود بارداری متوقف شده و جنین مرده است. به این حالت سقط خاموش یا بیصدا گفته میشود و به طور معمول در سهماهه اول بارداری اتفاق میافتد. این وضعیت اغلب زمانی تشخیص داده میشود که در طول سونوگرافی معمول، قبل از تولد، ضربان قلب جنین قابل تشخیص نیست.
در این مقاله با سقط جنین فراموش شده و نحوه تشخیص و درمان آن آشنا میشوید.
سقط جنین فراموش شده چیست؟
سقط جنین فراموش شده زمانی اتفاق میافتد که رشد جنین متوقف شده و اصطلاحاً جنین مرده است اما هنوز دفع نشده است. در این نوع سقط بر خلاف دیگر انواع سقط جنین علائم ظاهری سقط مانند خونریزی، درد و انقباضات در پایین شکم یا کمردرد مشاهده نمیشود. تنها زمانی که برای معاینه و انجام سونوگرافی ضربان قلب شنیده نشود پی به وقوع این سقط میبرید. به این خاطر به این نوع سقط، سقط خاموش، ساکت یا بیصدا نیز گفته میشود. در سقط فراموش شده، شروع بارداری، یعنی کاشته شدن تخمک بارور در رحم به طور طبیعی اتفاق افتاده است، اما در مقطعی از سهماهه اول، معمولا در حدود هفته 6 تا 10 حاملگی، رشد رویان و ضربان قلب او متوقف میشود.
علت سقط خاموش
مانند خیلی از انواع سقط، سقط جنین فراموش شده زمانی اتفاق میافتد که رشد جنین در رحم متوقف شده باشد. توقف رشد ممکن است به دلیل یک مشکل ژنتیکی در جنین رخ دهد. گاهی اوقات نیز یک مشکل ساختاری در رحم یا دهانه رحم یا یک بیماری میتواند منجر به سقط جنین شود. در بیشتر موارد یک مشکل کروموزومی باعث توقف رشد جنین شده است. همچنین این امکان وجود دارد که رویان رشد نکرده باشد و ساک حاملگی خالی وجود داشته باشد که به این حالت حاملگی پوچ گفته میشود.
علائم سقط خاموش
برخی از انواع سقط جنین، دارای علائم و نشانههایی هستند، اما در برخی دیگر از انواع آن از جمله سقط فراموش شده، علائمی وجود ندارد. علت آن هنوز به طور دقیق مشخص نیست. اعتقاد بر این است که هنگام رخ دادن سقط خاموش، مدت زمان بیشتری طول میکشد تا بدن تولید هورمونهای بارداری را متوقف کند، بههمیندلیل است که این نوع سقط بدون هیچگونه علائمی اتفاق میفتد. این در حالی است که در دیگر سقطها همراه با علائمی مانند انقباضات شکمی و خونریزی، سطح هورمون بارداری نیز طی چند ساعت تا چند هفته، کاهش مییابد.
در سقط جنین معمولی، علائمی مانند خونریزی واژینال، انقباضات شکمی، ترشحات مخاطی سفید مایل به صورتی و درد پشت یا شکم را تجربه خواهید کرد. با این حال، در سقط خاموش، احتمالاً هیچ علائمی نخواهید داشت. البته در برخی موارد ممکن است ترشحات قهوهای رنگی یکی از اصلیترین علائم سقط خاموش باشد. در برخی از زنان علائم بارداری مانند حالت تهوع، استفراغ و حساس شدن سینهها نیز متوقف میشود. اگرچه این علائم با پیشرفت بارداری نیز به طور طبیعی از بین میروند.
اما با وجود اینکه یک سقط خاموش رخ داده است، هورمونهای بارداری همچنان بالا هستند. این بدان معناست که فرد ممکن است همچنان علائم بارداری مانند حساسیت سینهها، حالت تهوع و خستگی را تجربه کند، هرچند احتمالاً کمتر از قبل خواهند بود. تست بارداری نیز ممکن است همچنان نتیجه مثبت را نشان دهد.
روش های تشخیص سقط فراموش شده
سقط جنین فراموش شده اغلب در طول انجام معاینات دوران بارداری و انجام آزمایشات برای اندازهگیری سطح هورمون بارداری تشخیص داده میشود. ممکن است سونوگرافی نشان دهد که جنین به نسبت سن بارداری خیلی کوچک است یا اینکه ضربان قلب آن قابل تشخیص نیست. گاهی برای اطمینان از نبود فعالیت قلبی، یک هفته تا 10 روز بعد، سونوگرافی دیگری تجویز میشود. همچنین ممکن است مرگ جنین حدود هفته 20 بارداری که اسکن آناتومی انجام میگیرد، مشخص شود. اسکن آناتومی اسکنی است که در اواسط بارداری، بین هفتههای 18 تا 21، برای بررسی جنین از نظر ناهنجاریهای فیزیکی انجام میشود.
این اسکن، معمولاً جنین یا رویان را بسته به مرحله رشد داخل کیسه آمنیوتیک نشان میدهد. با این حال، جنین کوچکتر از آنچه باید باشد، به نظر میرسد و فعالیت قلبی ندارد. بسته به مرحله بارداری، ممکن است آزمایشات بیشتری برای تایید از دست دادن بارداری انجام شود. این آزمایشها شامل بررسی دهانه رحم، انجام آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون hCG، شمارش سلولهای خون و فاکتور Rh است.
درمان سقط جنین خاموش
درمان سقط فراموش شده به چند عامل، از جمله مرحله رشد جنین، نیازها و ترجیحات زنان باردار و شرایط جسمانی مادر بستگی دارد. روش های سقط جنین عبارتند از:
انتظار برای سقط خودبخودی
با کاهش سطح هورمونهای بارداری هنگام وقوع سقط جنین در سهماهه اول، ممکن است محتویات رحم شروع به دفع شدن کنند که این کار منجر به خونریزی و انقباضات شکمی میشود. دستورالعملهای معمول توصیه میکنند که اگر علائمی از عفونت یا مشکلات دیگر مانند اختلال در لخته شدن خون یا خونریزی غیر معمول ندارید می توانید بین ۷ تا ۱۴ روز صبر کنید تا ببینید آیا سقط جنین خود به خود پیش میرود یا خیر.
با این حال، این گزینه میتواند از نظر روانی برای زنی که دچار سقط جنین شده، بسیار دشوار باشد. بسیاری از زنان نمیخواهند این فشار روانی را تحمل کنند و برای تکمیل سقط تصمیم به مصرف دارو یا جراحی میگیرند.
تکمیل سقط به روش دارویی
داروهایی وجود دارند که افراد میتوانند آنها را مصرف کنند تا رحم تحریک شده و محتویات داخل رحم بهراحتی دفع شوند. دو دارویی که به طور معمول استفاده میشوند، میفپریستون و میزوپروستول هستند. هر دو گزینه ایمن و اثرگذار هستند و میتوان آنها را برای تاثیر بیشتر به دستور پزشک همزمان استفاده کرد. مصرف این داروها یکی از کمخطرترین روش های درمان سقط جنین فراموش شده محسوب میشود. میفپریستون باعث جدا شدن بافت بارداری از دیواره رحم میشود. میزوپروستول باعث گشاد شدن دهانه رحم و انقباض رحم میشود که به بافت اجازه دفع شدن میدهد.
تکمیل سقط به روش جراحی
انجام جراحی باعث تکمیل فوری سقط جنین در موارد سقط فراموش شده میشود. روشهای جراحی که معمولاً مورد استفاده قرار میگیرند اتساع و کورتاژ (D&C) یا اتساع و تخلیه (D&E) هستند. هر دو روش تحت بیهوشی انجام میشود.
بارداری مجدد بعد از سقط فراموش شده
قبلاً پزشکان به زنان توصیه میکردند که پس از سقط جنین، برای اقدام به بارداری شش ماه صبر کنند. با این حال، یافتههای جدیدتر نشان میدهد زنانی که در عرض سه ماه پس از سقط باردار میشوند، شانس بیشتری برای داشتن بارداری سالم دارند. از لحاظ زمان بهبودی پس از سقط جنین فراموش شده، بهبود فیزیکی میتواند از چند هفته تا یک ماه یا بیشتر، متفاوت باشد.
قاعدگی شما به احتمال زیاد در عرض 3 تا 6 هفته به حالت عادی بازمیگردد. بهبود شرایط روحی ممکن است بیشتر طول بکشد و طبیعی است که غم و اندوه و طیف وسیعی از احساسات را تجربه کنید. کمک گرفتن از متخصصان روانشناس و گروههای حمایتی و نزدیکان در این مدت میتواند مفید باشد.
بنابر آنچه گفته شد سقط خاموش زمانی اتفاق میافتد که رشد جنین متوقف شده، اما هنوز از بدن دفع یا سقط نشده است. اگر زنی دچار این نوع سقط شود، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. این عارضه ممکن است تنها با انجام سونوگرافی در یکی از ویزیتهای بارداری کشف شود. در آخر باید به این نکته اشاره کنیم که از دست دادن بارداری میتواند خیلی دردناک باشد، اما مطمئن باشید که شما مقصر نبودهاید یا الزاماً بیاحتیاطی نکردهاید. این نوع سقط ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد و به معنای پایان یافتن قدرت باروری نیست.
سوالات متداول
این نوع سقط معمولا بدون هیچ علائمی رخ میدهد و برخی موارد ممکن است علائم بارداری را هم تا آخر داشته باشید.
معمولاً این سقط به روش خودبخودی انجام میشود و در مواردی برای تکمیل روند سقط باید از دارو و جراحی کمک گرفته شود.