حاملگی پوچ
حاملگی پوچ یا بدون جنین یکی از اصلی‌ترین علل سقط در اوایل بارداری است و حدود نیمی از آمار سقط‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. این یعنی از هر دو سقط، یک مورد به علت بارداری پوچ است. در این بارداری، رشد جنین متوقف و در نهایت با سقط طبیعی یا کورتاژ خاتمه می‌یابد. خاتمهٔ اجباری بارداری آن هم بعد از درک حس شیرین مادر و پدر شدن، تنها برای مدتی کوتاه، خصوصاً در زوج‌هایی که شاید مدت‌ها در تلاش بوده‌اند بسیار غم‌انگیز است، اما آیا این اتفاق به معنای آن است که دیگر بارداری موفقی در آینده نخواهید داشت و صاحب فرزند نخواهید شد؟
در این مطلب با پاسخ به سؤالتان و آشنایی کامل با حاملگی پوچ از تشخیص تا درمان آشنا شوید.
حاملگی پوچ
حاملگی پوچ (Blighted ovum) که با نام‌های «آمبریونیک» یا «بدون جنین» هم شناخته می‌شود، به نوعی یک سقط زودهنگام است و زمانی اتفاق میافتد که تخمک بارور به دیوارهٔ رحم می‌چسبد، در دیوارهٔ رحم لانه‌گزینی انجام می‌شود، ساک بارداری که محل تکامل جنین است، رشد میکند، اما ناگهان رشد جنین متوقف می‌شود یا اصلاً جنینی تشکیل نمی‌شود.
حاملگی پوچ معمولاً در ماه‌های اول بارداری و معمولاً بین هفته‌های هفت تا ۹ بارداری، قبل از این‌که خود فرد از حاملگی‌اش باخبر شود، رخ می‌دهد. یکی از اولین مواردی که از همان نخست باید در مورد حاملگی پوچ بدانیم این است که در این نوع بارداری، امکان ادامهٔ بارداری وجود ندارد و باید حتماً به آن پایان داد.
علائم حاملگی پوچ
در بارداری پوچ، جفت و ساک حاملگی، حتی بدون جنین، کماکان به ترشح هورمون‌های بارداری ادامه می‌دهند. این باعث می‌شود علائم اولیهٔ بارداری مانند تأخیر در قاعدگی، تهوع، افزایش حساسیت و تورم سینه‌ها را داشته باشید یا حتی جواب تست بارداری شما مثبت باشد.
افزایش سطح hcg باعث می‌شود بسیاری از زنان تصور کنند که بارداری آنها در مسیر درست خود قرار دارد و همه چیز طبق روال است. جفت برای مدت کوتاهی می‌تواند بدون جنین به رشد خود ادامه دهد و hcg هم همچنان بالا برود، اما در ادامه ممکن است علائمی شبیه سقط جنین مانند خونریزی واژینال به شکل لکه‌بینی یا خونریزی خفیف یا لختهٔ خون، گرفتگی‌های خفیف تا متوسط در ناحیهٔ لگن و شکم داشته باشید که از نشانه‌های بارداری پوچ است.
اگر هر یک از این علائم یا نشانه‌های بالا را دارید، ممکن است نشانه‌ای از سقط جنین باشد. اما این بدین معنا نیست که همهٔ خونریزی‌های احتمالی در سه ماههٔ اول به سقط ختم می‌شوند. بنابراین، قبل از این‌که استرس و نگرانی داشته باشید، در صورت مشاهدهٔ هر یک از علائم حاملگی پوچ، فوراً به پزشک مراجعه کنید تا علت خونریزی مشخص شود. مطلب خونریزی واژینال در بارداری می‌تواند برای کسب اطلاعات بیشتر، شما را راهنمایی کند.
علت حاملگی پوچ
تخمک، مدت کوتاهی پس از لقاح توسط اسپرم، شروع به تقسیم میکند و حدود ۱۰ روز بعد، جنین ابتدایی شکل می‌گیرد. اما در بارداری پوچ، جنین هرگز تشکیل نمی‌شود یا رشدش متوقف می‌شود. حامگی پوچ معمولاً نتیجهٔ تقسیم غیرطبیعی سلولی به علت ناهنجاریهای کروموزومی، مشکلات ژنتیکی، اسپرم یا تخمک غیرطبیعی است. به طوری که بدن زن کروموزوم‌های غیرطبیعی جنین را تشخیص می‌دهد و به طور طبیعی به بارداری ادامه نمی‌دهد.
تشخیص حاملگی پوچ
تنها راه برای تأیید این نوع حاملگی، سونوگرافی است که معمولاً به روش ترانس واژینال انجام می‌شود. ساک حاملگی خالی از جنین در سونوگرافی قابل مشاهده است و معمولاً تا زمانی که سونوگرافی، رحم یا ساک حاملگی خالی را نشان ندهد، تشخیص داده نمی‌شود. در حاملگی پوچ، تخمک به صورت یک کیسهٔ خالی حبابی‌شکل تشخیص داده می‌شود.
برخی پزشکان نیز از روی سطح hCG پی به بارداری پوچ می‌برند. این هورمون که به عنوان هورمون بارداری شناخته می‌شود، فقط در صورت بارداری تولید می‌شود. سطح hCG خون در اوایل بارداری به سرعت افزایش می‌یابد و در حدود هفتهٔ هشت تا ۱۰ بارداری به اوج خود می‌رسد. اگر این افزایش سریع نباشد، می‌تواند نشان‌دهندهٔ سقط یا عارضهٔ دیگری باشد. پزشک با ارزیابی سرعت افزایش این هورمون به مدت چند روز متوالی، می‌تواند نوع بارداری را تشخیص دهد.
درمان حاملگی پوچ
برخی افراد، نیاز به اقدامات درمانی خاصی ندارند و بافت به طور خودبه‌خود از واژن دفع می‌شود یا اصطلاحاً سقط می‌شود، البته ممکن است این اتفاق روزها یا هفته‌ها زمان ببرد. در مواردی هم انجام سقط با دارو انجام می‌شود. دارو روند سقط را سرعت می‌بخشد و مدت زمان انتظار برای شروع سقط را کم میکند. به مدت ۳۰ دقیقه تا ۱۰ ساعت پس از مصرف دارو، گرفتگی، درد شکم و خونریزی خواهید داشت.
پزشک به شما خواهد گفت که آیا سقط خودبهخودی برای شما مناسب خواهد بود یا خیر. اگر سقط به شکل طبیعی اتفاق نیفتد، نیاز به انجام عمل کورتاژ (d&c) است. این عمل ممکن است با بیهوشی عمومی، بی‌حسی موضعی یا تزریق وریدی آرام‌بخش انجام شود. در عمل کورتاژ، پزشک بعد از ضدعفونی کردن دهانۀ رحم و واژن، دهانۀ رحم را به کمک ابزار باز میکند و سپس با وارد کردن لولۀ پلاستیکی ساکشن یا مکنده به داخل رحم، بافت را از رحم خارج میکند.
سقط جنین معمولاً با علائمی شدیدتر از آنچه که در دوران قاعدگی معمول تجربه می‌کنید همراه است و تا چند هفته بعد از آن احتمالاً لکه‌بینی خواهید داشت. برای تسکین گرفتگی عضلات به دنبال سقط معمولاً مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن تجویز می‌شود و معمولاً چهار تا شش هفته پس از سقط، برای تأیید خاتمهٔ بارداری مجدداً سونوگرافی انجام می‌شود.
عوارض حاملگی پوچ
عوارض حاملگی پوچ چندان شایع نیستند، اما گاهی بدنبال سقط، مشکلاتی برای زنان ایجاد می‌شود که عوارض آن هم ناشی از عمل سقط است. عوارض احتمالی عبارتند از:
- خونریزی شدید
- عفونت از جمله سپسیس یا عفونت خون
- پارگی رحم بدنبال عمل سقط
- زخم ناشی از پارگی رحم
بنابر آنچه گفته شد حاملگی پوچ یکی از اصلی‌ترین علت‌های سقط در اوایل بارداری است وامکان ادامه این دوران وجود ندارد و باید حتماً به آن پایان داد. تنها راه برای تایید تشخیص هم بر اساس نتایج سونوگرافی است. اگرچه این نوع حاملگی ناموفق قابل پیشگیری نیست، اما در اغلب موارد این مشکل به ندرت بیش از یکبار اتفاق میافتد و نتایج حاملگی‌های بعدی موفقیتآمیز هستند. توجه داشته باشید که در صورت داشتن سابقه چنین بارداری باید تا زمان تلاش برای بارداری بعدی زیر نظر پزشک باشید و با مشورت پزشک اقدام به بارداری مجدد کنید.
سوالات متداول
بارداری پوچ ارتباطی به نحوهُ باردار شدن ندارد و احتمال وقوع آن در بارداریهای به روش طبیعی و لقاح مصنوعی یا IVF به یک اندازه خواهد بود. سطح بالای ناهنجاریهای کروموزومی معمولاً باعث سقط خودبهخودی خواهد شد.
متأسفانه در بیشتر موارد نمیتوان از حاملگی پوچ جلوگیری کرد. برخی از زوجها در صورت تکرار چند بارهٔ سقط جنین زودهنگام، به دنبال آزمایش ژنتیک خواهند بود. حاملگی پوچ غالباً یک بار اتفاق میافتد و به ندرت یک زن بیش از یک بار آن را تجربه میکند و خوشبختانه نتایج بارداریهای بعد اغلب موفقیتآمیز هستند.
زمان قطعی انتظار برای بارداری مجدد با تشخیص پزشک است، اما بیشتر پزشکان به زوجها توصیه می‌کنند که قبل از تلاش مجدد برای باردار شدن، حداقل تا منظم شدن یک تا سه دوره از چرخهٔ قاعدگی بعد از هر نوع سقط جنین صبر کنند. اگرچه احتمال تکرار این نوع بارداری کم خواهد بود اما چنانچه بیش از یک بارداری پوچ داشته‌اید ممکن است نیاز به ارزیابی‌های بیشتر برای تعیین علت زمینه‌ای داشته باشید
