مو کشیدن کودکان: چرا بچهها موهای یکدیگر را میکشند و چه کار باید کرد؟
علت کشیدن مو در بین کودکان چیست و چگونه این رفتار را اصلاح و برطرف کنید؟ در این مطلب با علل کشیدن مو و راهکارهای مفیدی در مورد کشیدن مو در کوکان آشنا شوید.
چرا کودکان موهای دیگران را میکشند
کشیدن مو هم مثل لگد زدن، گاز گرفتن، نیشگون و ضربه زدن، یکی از روشهایی است که کودک خردسال با آن نظر و خواستهٔ خود را بیان میکند و برای اعمال کنترل روی محیط اطراف خود تلاش میکند.
دلایل مختلفی برای این رفتار وجود دارد و محتملترین توضیح، سادهترین توضیح است، یعنی کودک شما کشف کرده که چگونه میتواند از دیگران واکنش بگیرد و میخواهد دوباره آن واکنش را دریافت کند. این چیزی مثل روشن کردن کلید لامپ یا ضربه زدن به یکی از آن اسباببازیهایی است که چیزی از آنها بیرون میجهد. کودک با خودش فکر میکند: «من موهاش رو میکشم و خواهرم جیغ میزنه» و این برای کودکان سرگرمکننده است!
همچنین ممکن است کودک موهای دیگران را بکشد تا چیزهای بد از بین برود. مثلاً کسی او را هل داده یا اسباببازیهایش را گرفته است، پس او دستش را دراز میکند و موهای کودک دیگر را میکشد و آن اتفاق بد متوقف میشود.
دلیل دیگر رفتار کودک شما ممکن است این باشد که او در حال کسب مهارتهای شناختی برای استدلال کردن است و امکان دارد موهای دیگری را بکشد تا مسیر یک موقعیت خاص را کنترل کند. مثلاً خواهر بزرگترش آخرین کلوچه را برمیدارد و کودک کوچکتر موهای او را میکشد تا جیغ بزند. با این کار شما ممکن است وارد عمل شوید و خواهر بزرگش را وادارید که کلوچه را با او تقسیم کند و مهمتر این احتمال است که خواهر بزرگش دفعهٔ بعد، در برداشتن آخرین کلوچه تردید کند.
یادتان باشد اگر کودک شما موهای خودش را میکشد یا میکند، ممکن است ناراحت یا مضطرب باشد. این کار همچنین میتواند حاکی از نوعی اختلال کنترل تکانه باشد. اگر از این که کودکتان موهای خود را میکند نگرانید، با یک پزشک آگاه در این زمینه صحبت کنید.
در مورد کشیدن مو چه کار میتوان کرد
برای پایان دادن به رفتار کشیدن موی دیگران توسط کودکتان راهنماییهای زیر را جدی بگیرید:
به او نشان دهید که این کارش اثری ندارد: یکی از شاهکلیدهای موفق در سرکوب پرخاشگری کودک این است که به شکلی قانعکننده نشان دهید این کار او را به جایی نمیرساند. وقتی بفهمد که کشیدن مو نتیجه میدهد و شما به او توجه میکنید، این رفتارش بدتر میشود، چون شما درست به دلخواه او رفتار کردهاید. به عبارت دیگر، کودک پیچیدگی تعاملات اجتماعی را درک نمیکند، اما آنچه یاد میگیرد این است که اگر موی دیگران را بکشد، شما دلتان به حال او میسوزد و او میتواند توی بغل شما بنشیند.
بیفایده بودن کشیدن مو را نشان دهید: به عنوان مثال، اگر کودک شما موهای همبازی خود را برای گرفتن یک اسباببازی کشیده است، در حینی که برای فرزندتان توضیح میدهید که «ما موی کسی رو نمیکشیم» اسباببازی را به دوستش برگردانید. برای این که این تکینیک جواب بدهد شما باید سریع عمل کنید، زیرا کودکان خردسال در لحظه زندگی میکنند.
این رفتار را متوقف کنید: وقتی کودک خود را با یک مشت مو در دستش میبینید، او را به آرامی جدا کنید، سپس درحالیکه دستش را نگه میدارید یادآوری کنید: «ما موی کسی رو نمیکشیم. کشیدن مو درد داره». میتوانید این کار را با تحمیل فوری آنچه روانشناسان کودک «وقفهٔ صندلی» مینامند دنبال کنید. فقط خیلی خیلی لازم است که از قبل بارها معنای وقفه را به کودک خردسال خود توضیح داده باشید و مطمئن باشید که او میداند معنای وقفه گرفتن چیست. همچنین وقفه هرگز نباید اولین راهکار شما برای فهماندن هر موضوعی به کودک باشد، بلکه وقفه آخرین راه است و همیشه صحبت کردن و آموزش تدریجی در مورد هر چیزی به وقفه اولویت دارد! در طول وقفه، که باید یک یا دو دقیقه طول بکشد، کنار کودک خود بمانید اما با او صحبت نکنید یا او را درگیر کاری نکنید. این را نیز به یاد داشته باشید که وقفه در واثعیت زمانی برای بازیابی دوبارهٔ آرامش در کودکتان است و نه زمانی برای فکر کردن به عمل نادرستی که انجام داده است، یعنی چیزی شبیه به این موقعیت که توی پارک روی یک نیمکت در کنار هم نشستهاید و به پرندهها نگاه میکنید. همچنین وقفه نباید در اتاق خواب یا هر محیطی باشد که برای خواب کودک است، چون این کار ممکن است باعث اختلال در خواب کودک شود و برای وقفه دادن هم کودک را در یک اتاق یا هر محیط دیگری حبس نکنید.
در مورد آن صحبت کنید: وقتی وضعیت آرام شد، وضعیت را به کودک توضیح دهید. حتی اگر او هنوز مهارتهای کلامی لازم برای یک گفتوگوی مفصل و کامل را نداشته باشد. انجام این کار مهم است، زیرا نشان میدهد که صحبت و بحث کردن، روش حل چنین مشکلاتی است و نه کشیدن مو! به عنوان مثال، از او بپرسید: «کار اشتباه تو چی بود؟» بعد از این که جواب داد، ادامهٔ بحث را با این سؤال دنبال کنید: «چرا کارت اشتباه بود؟» اگر پاسخ داد: «چون تو من رو روی صندلی نشوندی»، یا «چون وقفه گرفتم.» یا «چون تو عصبانی شدی!» بدانید که این پاسخها از نظر مرحلهٔ تکاملی رشد کودک طبیعی است، پس شما هم در ادامه بگویید: «بله، اگه موی کسی رو بکشی، وقفه میگیری، اما چیز دیگهای هم وجود داره که باید بهش فکر کنیم. مهمه که موی کسی رو نکشیم، چون ممکنه بهش صدمه بزنیم».
یادش بدهید احساساتش را بشناسد و بیان کند: وقتی مهارتهای کلامی کودکتان بهبود یافت، به او بیاموزید که مشکلات را با صحبت کردن در مورد راهحلهای جایگزین حل کند. به عنوان مثال بگویید: «دفعهٔ بعد که خواهرت زورگویی کرد، به جای اینکه موهاش رو بکشی، چه کاری میتونی انجام بدی؟» به کودک خود کمک کنید تا «نه» گفتن به خواهرش و ابراز نظر خود با کلمات را تمرین کند.
الگوسازی کنید: رفتاری را که میخواهید او از آن تقلید کند برایش الگوسازی کنید، یعنی استفاده از کلمات برای بیان نیازهای خود و آسیب نرساندن به دیگران، هر قدر هم که کلافه و سرخورده شده باشد.
متقابلاً موهای کودکتان را نکشید: هرگز برای نشان دادن این موضوع که این کار چه احساس و دردی دارد موهای کودک خود را نکشید. او موهای دیگران را میکشد، زیرا در تلاش است چیزی را تغییر دهد، برای مثال، برای ممانعت خواهرش از گرفتن اسباببازیهای او. سپس اگر موهای کودک را بکشید تا جلوی مو کشیدن او را بگیرد، به او میآموزید که کشیدن مو راهی برای تغییر رفتار شخص مقابل است.
انتظار معجزهٔ فوری نداشته باشید: کودکان خردسال چیزها را از راه تکرار میآموزند، یعنی با انجام دوباره و دوبارهٔ کاری تا زمانی که متوجه شوند دیگر نمیتوانند از تبعات آن فرار کنند. فقط باید در واکنش خود ثابتقدم باشید و سعی کنید کلافه نشوید.