فعالیت‌هایی برای تقویت مهارت نوشتن در کودکان
کودک پیش‌دبستانی و سپس دبستانی شما تازه شروع به تسلط روی مهارت‌های حرکتی ظریفی کرده است که برای نوشتن ماهرانۀ حروف و اعداد لازم خواهد داشت. در حال حاضر، ممکن است تلاش‌های او برای نوشتن آنها بیشتر شبیه خط‌خطی و خرچنگ‌قورباغه باشد که مشکلی هم نیست. به وقتش دست‌خط کودکتان بهتر می‌شود. در حال حاضر، مأموریت شما این است که نوشتن را کاری سرگرم‌کننده و هیجان‌انگیز معرفی کنید. شما می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا درک کند نوشتن تنها یک فعالیت کسل‌کننده و مخصوص نوشتن گزارش کتاب نیست، بلکه راهی جذاب برای کشف چیزهایی در مورد خودش و گفت‌وگو با دیگران است. در این مطلب با راه و روش‌هایی برای تقویت خلاقیت کودک و غوطه‌ور کردن او در تجربۀ تبدیل افکار و احساساتش به کلمات و در نهایت تشویق کودکتان به نوشتن آشنا شوید. همچنین و از آنجا که کودکان به روش‌های مختلفی یاد می‌گیرند، این چند راهکار بر اساس سبک یادگیری تفکیک شده‌اند، اما هر کودکی می‌تواند از پیشنهادهای هر سه دسته بهره‌مند شود و نگران املا یا دست‌خط کودکتان هم نباشید، چون فرزند شما این مهارت‌ها را در مدرسه و کم‌کم یاد خواهد گرفت.
تقویت مهارت نوشتن برای کودک فراگیر فیزیکی
به کودکتان کمک کنید بفهمد نوشتن فقط کاری کسل‌کننده برای تکالیف مدرسه نیست، بلکه راهی جذاب برای کشف چیزهایی در مورد خودش و دیگر موجودات زنده است. راه‌های تقویت مهارت نوشتن در کودک فراگیر عملی به شکل زیر است:
با هم بنویسید: هر زمان که برای نوشتن چیزی مثل فهرست خرید یا پرداخت قبض‌ها یا پر کردن فرم سفارشی پشت میز می‌نشینید، از کودکتان بخواهید که به شما بپیوندد. به او مقداری کاغذ یا یک فرم سفارش بدهید تا وقتی که شما به امور پرداختی‌تان رسیدگی می‌کنید، روی آنها خط‌خطی کند. کودک یاد خواهد گرفت که نوشتن بخشی کلیدی از زندگی روزمره است.
داستان مصوری را تزئین کنید: بخش‌هایی از یک کتاب عکس‌دار را برش دهید و به هم بریزید. از فرزندتان بخواهید آنها را به ترتیب درست مرتب کند. سپس از او بخواهید در مورد آنچه در هر بخش می‌گذرد چیزی بنویسد. اگر خودش نمی‌تواند جملات را بنویسد، او را تشویق کنید تا برای نوشتن چند کلمه تلاش کند و شما در نوشتن بقیه به او کمک کنید.
برای نوشتن کلمات از شن استفاده کنید: به کودک خود کمک کنید تا حروف و کلماتی را از موادی مانند شن یا شکر دربیاورد. خمیر کیک و پنکیک نیز می‌تواند استفاده شود و می‌توانید نتایج را هم بپزید و بخورید!
از خمیر بازی برای درست کردن کلمات استفاده کنید: ابتدا فلش‌کارت‌های بزرگی حاوی حروف الفبا یا کلمات ساده درست کنید. اگر می‌توانید کارت‌ها را لمینیت کنید. سپس لوله‌های نازکی از خمیر درست کنید. از کودک خود بخواهید کلمات یا حروف موجود در کارت‌ها را با استفاده از لوله‌های خمیر درست کند. او نه تنها یاد می‌گیرد کلمات را تشخیص دهد، بلکه بازی با خمیر به عضلات انگشتان او کمک می‌کند و مهارت‌های حرکتی ظریف مورد نیاز برای نوشتن را صیقل می‌دهد.
دفترچۀ خاطرات سفر داشته باشید: وقتی در سفر و گردش هستید؛ فرقی نمی‌کند مسافرت به آن سوی کشور یا رفتن به مهمانی خانۀ مادربزرگ باشد، از کودکتان بخواهید دفترچه‌ای به همراه داشته باشد که در آن بتواند آنچه را که می‌بیند و انجام می‌دهد، یادداشت کند، حتی اگر این یادداشت‌ها چیزی جز خط‌خطی نباشد یا فقط شامل چند کلمه باشد. او همچنین می‌تواند این دفترچه را هنگام رفتن به ساحل یا کتابخانه و موزه‌ها هم همراهش ببرد.
تقویت مهارت نوشتن برای کودک فراگیر دیداری
برای کمک به کودک یادگیرنده دیداری در مهارت نوشتن می‌توانید راهکارهای زیر را ببینید:
یک ژورنال تصویری درست کنید: از کودک خود در کنار دوستان و اقوام عکس بگیرید. آنها را در دفترچه یا آلبومی که با هم درست می‌کنید یا از بیرون می‌خرید، بچسبانید. از فرزندتان بخواهید که به شما بگوید چه کسی در این عکس است و عکس کجا گرفته شده، نسبتش با آن شخص و آنچه را که می‌گوید زیرش به عنوان توضیح عکس بنویسید. از فرزندتان بخواهید زیر هر عکس در مورد آنچه در آن می‌گذرد چیزی بنویسد، حتی اگر فقط چیزی مانند «مامان» یا «بابا» باشد. یا می‌تواند محل گرفتن عکس را بنویسد. وقتی بزرگ‌تر شد، این برایش یادگاری فوق‌العاده‌ای خواهد بود.
فهرست بنویسید: بچه‌ها عاشق لیست نوشتن هستند. از فرزندتان بخواهید یک لیست آرزوها شامل اسباب‌بازی‌هایی که برای تولد یا عید سال آینده می‌خواهد، بنویسد. نوشتن در مورد چیزی جذاب مثل اسباب‌بازی، نوشتن و سرگرمی را در ذهن او به هم پیوند می‌دهد. نگران اقلام نوشته‌شده در لیست نباشید؛ هدف این است که فرزندتان را به نوشتن در مورد چیزی که برایش جذاب است، تشویق کنید. همچنین می‌توانید از فرزندتان بخواهید که اقلام موجود در اتاقش مانند کتاب‌ها یا عروسک‌هایش را فهرست کند. برخی از کودکان علاقه‌مند به تهیۀ فهرست «کارها» برای هر روز یا هر هفته یا هر ماه هستند.
کتاب الفبا بسازید: یک تکه کاغذ مقوایی را از وسط تا کنید، صفحات سفید خالی را بین دو طرف آن جا بدهید و صحافی خود را منگنه کنید. از فرزندتان بخواهید در هر صفحه یکی از حروف الفبا را بنویسد و تصویر چیزی را نقاشی کند که با آن حرف شروع می‌شود.
دفترچۀ خاطرات داشته باشید: بچه‌ها دوست دارند در مورد خودشان صحبت کنند. با داشتن دفترچۀ خاطرات، کودکتان یاد می‌گیرد که به صورت کتبی در مورد خودش «صحبت کند». حتی اگر کودک پیش‌دبستانی یا کودکستانی شما هنوز با حروف کلنجار می‌رود، او را تشویق کنید که یک یا دو کلمه را هر روز با استفاده از مدادرنگی، خودکار یا ماژیک بزرگ در دفترچۀ مخصوصی بنویسد. نوشتن خاطرات روزانه را به بخشی جالب توجه و روتین از برنامۀ روزمره‌اش تبدیل کنید. قبل از خواب غالباً وقت خوبی برای تعمق و نوشتن است. توضیح دهید که دفترچۀ خاطرات جایی است که او می‌تواند در مورد هر چیزی که می‌خواهد در آن بنویسد و این‌که هیچ‌کس نمی‌تواند آن را بدون اجازۀ او بخواند. اگر در شروع کار مشکل دارد، می‌توانید بگذارید دفتر خاصی را برای خود انتخاب کند، مخصوصاً دفترچه‌های قفل‌دار جذاب هستند. سپس نوشتن در دفترچۀ خاطرات را به روتین روزمره‌اش اضافه کنید، مثلاً مدت کوتاهی قبل از خواب. برخی از بچه‌ها در پیدا کردن موضوعی برای نوشتن هیچ مشکلی ندارند. اما اگر فرزندتان با «بن‌بست نویسنده» روبه‌رو شده است، می‌توانید پیشنهادهای زیر را به او بدهید:
- پیشنهادهای مشخصی به او بدهید. مثلاً تشویقش کنید تا در مورد دیدارش با مادربزرگ یا یک قرار بازی، چیزی بنویسد، حتی اگر این نوشتن چیزی جز خط‌خطی یا نوشتن تظاهری نباشد.
- از او بخواهید آنچه را که می‌خواهد در دفتر خاطراتش ثبت کند، به شما دیکته کند. به احتمال زیاد، او به زودی به نوشتن هر روزه در آن اشتیاق پیدا خواهد کرد.
- نوشتن در دفترچۀ خاطرات را به یک بازی تبدیل کنید. مثلاً: «من می‌گم شروع و تو هر چیزی که به ذهنت می‌رسه رو می‌نویسی تا این‌که من بگم استپ». با یک بازۀ کوتاه، مثلاً سه دقیقه شروع کنید و کم‌کم آن را طولانی‌تر کنید.
با آهنرباهای الفبایی یخچال بازی کنید: بازی با آهنرباها یا مگنت‌های روی یخچال به کودک کمک می‌کند تا نوشتن و هجی را تمرین کند. او همچنین می‌تواند دور حروف را خط بکشد. از مدادرنگی استفاده کنید، چون مدادشمعی خیلی ضخیم است. برای قابلیت حمل، می‌توانید آهنرباهای حروف الفبا را به یک سینی شیرینی‌پزی وصل کنید.
تشویقش کنید نظرش را بنویسد: نوشتن نامه‌ای برای مجلات یا روزنامه‌ها به فرزند شما فرصت ارزشمندی می‌دهد تا در مورد چیزی بنویسد که واقعاً برایش مهم است و او می‌تواند یاد بگیرد که کلماتش در این دنیا تفاوت ایجاد می‌کنند. اگر نمی‌تواند موضوع خوبی برای نوشتن پیدا کند، روزنامه را با هم بخوانید و از فرزندتان بپرسید که آیا چیزی وجود دارد که بخواهد دربارۀ آن نظر بدهد یا با آن مخالفت کند.
یک دوست مکاتبه‌ای پیدا کنید: بچه‌ها عاشق دوست شدن با اشخاصی در دوردست‌ها هستند. نوشتن برای یک دوست مکاتبه‌ای راهی عالی برای فرزندتان است تا مهارت‌های توصیفی خود را تمرین کند زیرا در مورد خانواده، دوستان، مدرسه، خانه و چیزهای دیگر به دوستش می‌گوید. نامه نوشتن به یکی از بچه‌های فامیل یا فرزند دوستی که در جایی دور از شما زندگی می‌کنند را پیشنهاد کنید یا از معلم فرزندتان نظر بخواهید. قبل از نوشتن اولین نامه، فرزندتان را به یک فروشگاه لوازم تحریر ببرید و به او اجازه دهید کاغذ، پاکت و خودکار مخصوصی را برای این کار انتخاب کند.
تقویت مهارت نوشتن برای کودک فراگیر شنیداری
آیا فرزند شما هم با شنیدن بهتر یاد می‌گیرد؟ می‌توانید برای کمک به یک کودک یادگیرنده شنیداری در مهارت نوشتن راهکارهای زیر را مرور کنید:
دیکته بنویسید: از کودک خود بخواهید داستانی را دیکته کند تا شما بنویسید. به یک موضوع خوب نیاز دارید؟ آخرین جشن تولدش، آخرین مهمانی خانۀ مادربزرگ یا رفتن به سینما را امتحان کنید. اگرچه کار نوشتن را بچه‌های خیلی کوچک نمی‌توانند انجام دهد، اما شما را در حال نوشتن سخنانشان تماشا می‌کنند. این روشی عالی برای تقویت ارتباط بین کلمۀ نوشتاری و گفتاری است. وقتی کودکتان یاد گرفت خودش بنویسد، می‌توانید نقش‌ها را عوض کنید. وقتی فرزندتان در شکل دادن به حروف و نوشتن کلمات به تنهایی ماهرتر شد، که اغلب در طول کلاس اول اتفاق می‌افتد، می‌توانید نقش‌ها را عوض کنید. این کار نه فقط مهارت‌های نوشتاری، بلکه مهارت‌های شنیداری او را نیز تقویت خواهد کرد.
داستانی دیکته کنید و بخواهید آن را بنویسد: شما می‌توانید هر موضوعی را انتخاب کنید، اما بچه‌ها به ویژه مجذوب داستان‌هایی در مورد خودشان می‌شوند که از دیدگاه شخص دیگری گفته می‌شوند. می‌توانید یک جشن تولد اخیرش یا کاری را که فرزندتان در دوران شیرخوارگی انجام داده است، توصیف کنید. آهسته صحبت کنید تا او بتواند همزمان که شما می‌گویید، بنویسد. با این کار نه تنها مهارت‌های نوشتاری بلکه مهارت‌های شنیداری او را نیز تقویت خواهید کرد.
تصاویر را توصیف کنید: با هم به تصاویر مجلات، کاتالوگ‌ها یا کتاب داستان‌ها نگاه کنید. از فرزندتان بپرسید که به نظرش آن آدم‌ها چه کاری انجام می‌دهند یا چه فکری می‌کنند و چرا یاآنچه را که می‌گوید به عنوان توضیح عکس کنارش بنویسید. همچنین از او بخواهید گفت‌وگویی را که فکر می‌کند دو نفر از آدم‌های حاضر در تصاویر دارند، روایت کند. حتی اگر او هنوز نمی‌تواند یک جملۀ کامل را بنویسد، تشویقش کنید که چند تا از نظرها و پیشنهادهایش را بنویسد، یا از او بخواهید گفت‌وگویی را که فکر می‌کند دو نفر از آدم‌های داخل تصاویر می‌توانند با هم داشته باشند، بنویسد.
با هم کتاب منتشر کنید: نقاشی‌ها و نوشته‌هایی را که فرزندتان در سال‌های گذشته کشیده و نوشته است، پیدا کنید. آنها را روی کاغذ ضخیمی بچسبانید و از کودک خود بخواهید که هر یک را توضیح دهد. با استفاده از مقوای سنگین، برای صفحه‌ها کاوری درست کنید و از کودک بخواهید آن را تزئین کند. به او کمک کنید و از او بخواهید «صفحۀ عنوان» را بنویسد و اسم خودش را به عنوان نویسنده لیست کند. با پانچ سوراخ‌هایی در آن ایجاد کنید و آنها را با نخ یا روبان به هم متصل کنید. با کتابش مانند یک کتاب واقعی رفتار کنید، آن را در قفسۀ کتاب و کنار دیگر کتاب‌های فرزندتان بگذارید.
