بازی‌هایی جذاب برای تقویت مهارت خواندن کودکان یاد بگیرید
تبریک می‌گوییم! به احتمال زیاد شما در حال خواندن این مطلب هستید، چون فرزندتان به مرحلۀ چهارم خواندن رسیده و به یک خوانندۀ پیشرفته تبدیل شده است که قادر به خواندن روان و شاید با مکث‌های اندک است، کتاب‌های چندفصلی را می‌خواند و می‌تواند افکار و احساسات خود را در مورد آنچه تازه خوانده است، به اشتراک بگذارد. آیا این بدان معناست که دیگر به شما به عنوان مشوق خواندن نیازی نیست؟ ابداً! در این مطلب فعالیت‌های فوق‌العاده‌ای را یاد خواهید گرفت که می‌توانید از آنها برای تشویق عشق خوانندۀ کوچکتان به کلمات چاپ‌شده روی کاغذ استفاده کنید. همچنین و از آنجا که بچه‌ها به شیوه‌های مختلفی یاد می‌گیرند، ما این فعالیت‌ها را بر اساس سبک یادگیری دسته‌بندی کرده‌ایم. اما هر کودکی می‌تواند از پیشنهادهای هر سه دسته بهره‌مند شود. در این مطلب با چند پیشنهاد خوب برای خوانندۀ مبتدی خود آشنا شوید.
تقویت مهارت خواندن در فراگیران عملی
راز کمک به فرزندتان در یادگیری خواندن این است که به او نشان دهید خواندن می‌تواند ساعت‌های بی‌پایانی از سرگرمی و تفریح فراهم کند. کودک شما در مدرسه در حال یادگیری مکانیسم و ساز و کار خواندن است. در خانه، شما می‌توانید خواندن را به فعالیتی سرگرم‌کننده تبدیل کنید و عشق فرزندتان به خواندن را گسترش دهید. برخی از روش‌های تقویت مهارت خواندن در کودکان فراگیر عملی اینهاست:
به نام فرزندتان کارت کتابخانه بگیرید: داشتن کارت کتابخانه به فرزند شما اجازه می‌دهد به دنیای هیجان‌انگیز کتاب‌های جدید و فعالیت‌های مرتبط با خواندن دسترسی پیدا کند. با هم به کتابخانه بروید و برای درخواست کارت کتابخانه پیش کتابدار بروید. اگر فرزندتان می‌داند که چگونه نام خود را هجی کند، از او بخواهید که آن را برای شما هجی کند تا در فرم کتابخانه بنویسید.
لباس مبدل بپوشید و داستان یک کتاب را اجرا کنید: لباس پوشیدن مانند شخصیت‌های کتاب محبوب فرزندتان می‌تواند فعالیت خواندن را واقعاً زنده و پویا کند. می‌توانید تعدادی از دوستان فرزندتان را هم دعوت و آن را به یک قرار بازی تبدیل کنید.
پوستر الفبا بسازید: از فرزندتان بخواهید همۀ حروف الفبا را روی یک مقوای بزرگ بکشد، سپس چند مجله و کاتالوگ را مرور کنید و تصاویر چیزهایی را که با هر حرف الفبا شروع می‌شوند از آنها برش دهید و روی مقوار بچسبانید. این کار یک راه عملی خیلی خوب برای یادگیری الفباست.
عروسک‌های انگشتی متناسب با یک داستان را بسازید: انگشتان دست چند دستکش کهنه را ببرید و از ماژیک پارچه برای کشیدن شخصیت‌ها روی آنها استفاده کنید. همچنین می‌توانید برای بدن عروسک، یک تکه پارچه، مقوا یا کاغذی را رول کنید و چشم، بینی، لبخند و موها را روی آن بچسبانید. اگر مهارت‌های هنری خیلی خوبی ندارید، از یک کتاب محبوب فرزندتان کپی‌های رنگی بگیرید، سپس صورت شخصیت‌ها را برش دهید و آنها را روی انگشتان دستکش یا کاغذ یا نمد بچسبانید. وقتی عروسک‌ها را ساختید، شما و فرزندتان می‌توانید از آنها برای قصه‌گویی استفاده کنید.
نامه‌ای به نویسندۀ محبوب فرزندتان بنویسید: برای کمک به فرزندتان در شروع کار، چند سؤال از او بپرسید. مثلاً بپرسید: «چه چیزی را در مورد کتاب این نویسنده دوست داری؟ وقتی این داستان‌ها را می‌خوانی چه احساسی داری؟ شخصیت محبوبت در کتاب کیست؟» وقتی نامه آماده شد، می‌توانید آن را به ناشر نویسنده ارسال کنید. صفحۀ عنوان کتاب را بررسی کنید تا بفهمید ناشر کیست. شما می‌توانید ایمیل یا اینستاگرام نویسنده را به راحتی در اینترنت پیدا کنید.
فرهنگ لغت درست کنید: وقتی فرزندتان با کلماتی ناآشنا روبه‌رو می‌شود از او بخواهید آنها را همراه با معنایشان در یک دفترچه بنویسد. این راهی عالی برای کمک به ساخت دایرۀ واژگانی وسیع است.
بن خرید کتاب بدهید: اگر نمی‌خواهید از پول واقعی استفاده کنید، می‌توانید پول قلابی درست کنید. برای انجام برخی از کارهای خوب کودکتان که صلاح می‌دانید به او از این پول‌ها بدهید. وقتی فرزندتان ۱۰ یا ۲۰ هزار تومان به دست آورد، به کتاب‌فروشی بروید و بگذارید معادل آن را کتاب بخرد.
به جشن امضای کتاب بروید: نویسندگان محبوب گاهی در کتاب‌فروشی‌ها یا مکان‌های خاصی حاضر می‌شوند. بررسی کنید تا ببینید نویسندۀ محبوب فرزندتان را چه زمانی و کجا می‌توانید ببینید. کتاب مورد علاقهٔ کودک را هم برای امضا گرفتن همراهتان ببرید.
در اتاق خواب فرزندتان یک دژ مطالعه بسازید: برای ایجاد یک چادر، روی چند صندلی پتو آویزان کنید. از فرزندتان دعوت کنید تا کتاب و چراغ قوه را برداشته و برای داستان خواندن به تاریکی آن دژ برود. اگر خودش می‌خواهد، می‌توانید برای کمک به خواندن داستان همراه او به آنجا بروید.
غذایی از یک کتاب را سرو کنید: از خوراکی‌های رنگی مختلف برای درست کردن تصاویر کتاب استفاده کنید. همچنین سعی کنید برخی از غذاهای توی کتاب قصه‌ها را درست کنید، یا حتی می‌توانید سبدی بگیرید و آن را با خوراکی‌هایی پر کنید تا شنل قرمزی به خانۀ مادربزرگ ببرد.
پیک‌نیک خواندن برگزار کنید: غذای محبوب و کتاب‌های محبوب خود را بردارید و به پارک بروید. با چنین فعالیتی این فکر را در فرزندتان ایجاد می‌کنید که کتاب خواندن در هر جایی می‌تواند سرگرم‌کننده باشد.
مهمانی مرتبط با کتاب ترتیب دهید: کتاب مورد علاقۀ فرزندتان را بخوانید و به این فکر کنید که چه عناصری از کتاب در یک مهمانی مورد استقبال قرار خواهد گرفت. آیا می‌توانید اتاقش را با تم جنگل تزئین کنید طوری که یادآور داستانی که خوانده است باشد؟ آیا می‌توانید تعدادی وسیله جمع کنید و یک مهمانی توی کتاب‌های قصه را میزبانی کنید؟ یا آیا می‌توانید اتاق او را مانند «آکادمی هاگوآرتز» در داستان هری پاتر تزئین کنید؟ با این کار باعث می‌شوید که فرزندتان و دوستانش در مورد کتاب صحبت کنند.
روزنامۀ خانوادگی درست کنید: از فرزندتان بخواهید در مورد چیزهایی که در خانواده اتفاق می‌افتد داستان بنویسد. تولدها، گردش‌ها و رویدادهای اخیر در مدرسه همگی موضوعات خوبی برای مقاله نوشتن هستند. سپس تشویقش کنید که مقالۀ خود را برای دیگران بخواند.
کلماتی برای رشد دادن پیدا کنید: به کتابخانه با کتاب‌فروشی بروید و یک کتاب باغبانی بگیرید. آن را بخوانید تا گیاهان، گل‌ها یا سبزیجاتی پیدا کنید که ظاهر جالبی دارند و سپس دانه یا گیاه آنها را از گلخانه بخرید و رشدشان را تماشا کنید.
بوک‌مارک‌های خود را بسازید: یک نوار مستطیلی بلند از مقوای سفید ببرید، روی آن را سوراخ کنید و اجازه دهید کودکتان هر طرف را با ماژیک، برچسب، کاغذ رنگی و هر چیزی که می‌خواهد تزئین کند. سپس روبانی انتخاب کنید و از سوراخ گره بزنید تا به عنوان آویز عمل کند.
دفتر خاطرات داشته باشید: بگذارید فرزندتان یک دفتر خاطرات قفل‌دار انتخاب کند و تشویقش کنید که هر روز، حتی برای چند دقیقه در آن بنویسد.
تقویت مهارت خواندن در فراگیران شنیداری
خواندن، دلبستگی و اشتیاقی است که می‌توانید با معرفی فعالیت‌هایی که به تعامل و درگیر شدن فرزندتان با کلمات و داستان‌ها می‌افزایند، تقویت کنید. برخی از این فعالیت‌ها برای کودک فراگیر شنیداری به شکل زیر است:
در ساعت داستان‌خوانی کتابخانه‌ها حاضر شوید: هیچ چیز جذاب‌تر و مؤثرتر از گوش دادن به یک قصه‌گوی آموزش‌دیده نیست. رفتن به کتابخانه‌ای برای گوش دادن به قصه‌ها نه تنها گردشی سرگرم‌کننده است، بلکه باعث می‌شود فرزندتان کتاب‌های جدیدی را بشناسد و با کودکان دیگر نیز آشنا شود. به عنوان امتیاز اضافه، ترفندهایی برای جذاب‌تر کردن جلسات داستان‌خوانی خودتان یاد خواهید گرفت.
به کتاب‌های صوتی گوش دهید: شما می‌توانید کتاب‌های صوتی را از اپلیکیشن‌های مختلف تهیه کنید یا در اینترنت به صورت آنلاین به آنها گوش کنید. بچه‌ها عاشق شنیدن داستان‌ها از زبان دیگران هستند و می‌توانند داستان را در حین خواندن گوینده، در نسخهٔ کتاب خودشان دنبال کنند.
با هم دستور غذایی را بخوانید و بپزید: با یک کتاب آشپزی مصور کودکان شروع کنید تا فرزندتان ببیند که این غذا چه شکلی خواهد بود. شما دستور غذا را بخوانید تا فرزندتان آن را دنبال کند. درست کردن غذا به فرزند شما می‌آموزد که کتاب‌ها اطلاعات مفیدی ارائه می‌دهند.
در کتابخانۀ عمومی عضو باشگاه کتابخوانی شوید: برخی کتابخانه‌ها برنامه‌هایی را با فهرستی از کتاب‌های هر گروه سنی و جوایزی برای خواندن کتاب‌ها ترتیب می‌دهند. برای اعتبار گرفتن برای هر کتاب، ممکن است لازم باشد که فرزندتان داستان را برای یک کتابدار یا داوطلب بازگو کند تا تأیید شود که آن را خوانده است. فرزند شما لذت کتاب را با دیگران به اشتراک می‌گذارد و حتی ممکن است جوایزی نیز به دست آورد.
زمان مطالعۀ خانوادگی تعیین کنید: به مدت 15 یا 20 دقیقه در شب، همۀ افراد خانواده با هم داستان می‌خوانند. اگر دوستان یا همسایگان به مهمانی خانۀ شما آمده‌اند، از آنها بخواهید مشارکت کنند. برای تشویق به درک مطلب، در ادامۀ زمان مطالعه چند دقیقه در مورد کتاب با هم بحث کنید. شبیه باشگاه کتاب به نظر می‌رسد؟ همین‌طور است و در «باشگاه کتاب خانوادگی» خود می‌توانید انتخاب کتاب جدید بعدی را به طور چرخشی به اعضای خانواده بسپارید.
منویی برای شام آخر هفته بنویسید: تصمیم بگیرید چه چیزی را می‌خواهید سرو کنید و سپس از فرزندتان بخواهید که غذاها را با توضیحات آنها در منو بنویسد. به او بگویید از کلمات توصیفی، یعنی صفت‌ها مانند سالاد «سبز و تازه»، مرغ «تند» و بستنی «سرد و شیرین» استفاده کند. شب بعد، صفت‌ها را برای شوخی با بقیۀ اعضای خانواده مخلوط کنید! یعنی مرغ سرد و شیرین یابستنی تند. بچه‌ها از این بازی‌ها لذت می‌برند.
یک دوست تلفنی برای مطالعه پیدا کنید: به فرزند خود بیاموزید که لذت خواندن را با دیگران تقسیم کند. با یک دوست یا خویشاوند در شهر دیگری تماس بگیرید و باشگاه کتاب دونفره‌ای را بنیان‌گذاری کنید. از بچه‌ها بخواهید کتاب‌های یکسانی را بخوانند و هر هفته دربارۀ آنها با تلفن صحبت کنند.
تقویت مهارت خواندن در فراگیران دیداری
شما می‌توانید کنجکاوی خوانندۀ خود را به طرق مختلفی برانگیزید؛ از ایجاد یک باشگاه کتاب خانوادگی گرفته تا مشارکت در تهیۀ روزنامه و از گوش دادن به کتاب‌های صوتی گرفته تا ساختن چوب الف یا همان بوک‌مارک. برخی از بازی‌ها برای تقویت و تشویق خواندن در کودکان فراگیر دیداری به شکل زیر است:
داستانی را که کارتون آن ساخته شده است، بخوانید: اول کتاب را بخوانید و بعد کارتون یا فیلمش را ببینید. فرزند شما از دیدن شخصیت‌هایی که از قبل از طریق کتاب می‌شناسد لذت خواهد برد. برای جالب‌تر شدن این کار، آن را به پیژامه‌پارتی تبدیل کنید و بچه‌های دیگر را به خواندن کتاب و تماشای فیلم دعوت کنید. سپس از آنها بخواهید در موردش صحبت کنند تا درک مطلب بهتری به دست بیاورند.
اثری هنری از روی یک کتاب بسارید: از روی تصویر محبوب کودکتان در یک کتاب، یک کپی بکشید یا بگیرید و آن را برای اتاقش قاب کنید یا بدهید آن را روی تی‌شرتی برایش چاپ کنند.
برای عکس‌های محبوب فرزندتان زیرنویس بنویسید: چند تا از عکس‌هایتان یا یکی از آلبو‌های عکستان را بردارید و عکس‌ها را یکی‌یکی مرور کنید و از فرزندتان بخواهید توصیف کند که در آن عکس چه اتفاقی افتاده یا اگر او در آن عکس حاضر است، در آن زمان چه احساسی داشته یا چه کاری انجام می‌داده است. سپس این توصیفات را روی کاغذی برچسبی بنویسید و روی عکس‌ها بچسبانید.
آلبوم عکس درست کنید: از فرزندتان بخواهید چند عکس مورد علاقۀ خود را در آلبومی بچسباند یا روی تعدادی کاغذ رنگی که بعداً با پانچ سوراخ کنید و به هم وصل کنید. سپس در کنار هر عکس چیزی بنویسید و توضیح دهد که چه اتفاقی در عکس می‌افتد.
اشتراک کتاب یا مجله بگیرید: فرزندتان از دریافت مجله یا کتاب‌های خاص خودش از پستچی لذت خواهد برد. یک گزینۀ عالی برای بچه‌ها، کتاب‌های کانون پرورش فکری کودک و نوجوان است. برای این کار می‌توانید به فرزندتان اجازه دهید قفسه‌های فروشگاه را نگاه کند. با در نظر گرفتن محدودیت‌های بدیهی کیف پول ما، به بچه‌ها اجازه دهید هر چیزی را که می‌خواهد انتخاب کند. چند مجلۀ مختلف را از دکۀ روزنامه‌فروشی یا کتاب‌فروشی بخرید، سپس از فرزندتان بخواهید که مجلهٔ مورد علاقۀ خود را برای مشترک شدن انتخاب کند.
تصور کردن ادامهٔ داستان را تمرین کنید: تصور کنید در ادامه چه اتفاقی می‌افتد و از فرزندتان بخواهید دنباله‌ای برای کتاب مورد علاقه‌اش بسازد و بنویسد.
کتاب بسازید: کتاب محبوب فرزندتان را در یک دفتر خالی کپی کنید و سپس بگذارید برای هر صفحه از داستان یک نقاشی بکشد.
برای فرزندتان یادداشت بگذارید: هر روز یادداشت‌هایی را در ظرف غذا یا کیف او بگذارید. حتی اگر فقط حاوی چند کلمۀ ساده مانند «دوستت دارم» باشد. همچنین می‌توانید یادداشت‌هایی را در گوشه و کنار اتاق او یا کنار مسواکش بگذارید. خیلی زود او هم یادداشت گذاشتن را یاد می‌گیرد.
یک کتاب بزرگ بخرید: فروشگاه‌های لوازم آموزشی کتاب‌های غول‌پیکری برای کودکان دارند. آنها برای خواندن گروهی عالی هستند، زیرا همۀ بچه‌ها می‌توانند تصاویر را ببینند و از این عکس‌های بسیار بزرگ لذت ببرند.
ترانه‌ای را به تصویر بکشید: کلمات مربوط به ترانۀ محبوب فرزندتان را بنویسید و از او بخواهید تا برای هر بند یک نقاشی بکشد. سپس ترانه را با هم بخوانید.
کتابی از «چیزهای محبوب من» بنویسید: ۱۰ صفحۀ خالی را به هم منگنه کنید و از فرزندتان بخواهید که به ۱۰ چیز مورد علاقه‌اش فکر کند. به ایده گرفتن کمک کنید؛ سؤالاتی از این قبیل بپرسید که: «غذای محبوبت چیست؟ بهترین دوستت کیست؟ کتاب محبوبت چیست؟» سپس در هر صفحه یک چیز بنویسید و از فرزندتان بخواهید که نقاشی‌ای برای آن بکشد.
کتاب کمیک بخوانید: بچه‌ها کتاب‌های کمیک یا همان کتاب‌های مصور را خیلی دوست دارند. پس خواندنشان را باهم در نظر بگیرید.
با یک پروژۀ کتاب همراه شوید: بر اساس علایق فرزند خود یک کتاب دستورالعملی پیدا کنید. مثلاً چگونه یک ماشین نقاشی کنیم، چگونه تربچه پرورش دهیم، چطور تخم‌مرغ بجوشانیم. به فرزند خود نشان دهید که چگونه کتاب را برای کسب اطلاعات بخواند و سپس از آن اطلاعات در عمل استفاده کند.
