فعالیتهای سرگرمکننده برای تقویت مهارتهای ریاضی کودکان
تفکیک و مرتبسازی اشیا بر اساس شکل، رنگ و اندازه، شمارش اعداد، تشخیص گروهها و الگوهای مشابه و سپس در پایههای بالاتر، یادگیری ضرب و تقسیم کردن، اندازهگیری و درک کسرها بخشی از مهارتهای ریاضی است. شما میتوانید فقط با بازی در خانه و اطراف خانه به کودک خود کمک کنید تا این مهارتهای اولیهٔ ریاضی را یاد بگیرد. فلشکارت و کاربرگهای ریاضی را هم فراموش کنید. اگر میخواهید فرزندتان اعداد را دوست داشته باشد، به او نشان دهید که ریاضیات بخشی از زندگی روزمره است. با این کار، پس از شروع مدرسه هم بیشتر مشتاق یادگیری ریاضی خواهد بود. در این مطلب با چند روش مفرح برای معرفی فرزندتان با دنیای ریاضیات که با توجه به سن کودکان و مقطع تحصیلیشان متفاوت است آشنا شوید.
ریاضی برای یادگیرندههای دیداری
از آنجا که کودکان به روشهای مختلف یاد میگیرند، ترتیب این آموزشها بر اساس سبک یادگیری آورده شده است. برای فراگیران تصویری از این روشها استفاده کنید:
به شکار اعداد بروید: وقتی در حال رانندگی در سطح شهر هستید، از فرزندتان بخواهید که روی تابلوهای خیابان و فروشگاهها و پلاک ماشینها به دنبال اعداد باشد. اعدادی را که میبینید بلند بگویید. کودک شما تا قبل از کودکستان اغلب میتواند اعداد یک تا ۱۰ را تشخیص دهد و قادر بودن به تشخیص اعداد صفر تا ۲۰ در کلاس اول مهارت مهمی است.
نقطهها را به هم وصل کنید: این بازی قدیمی به کودک شما کمک میکند تا توالی اعداد را درک کند؛ یعنی اینکه به دنبال یک، عدد دو و بعد سه میآید. خودتان میتوانید این بازی را درست کنید، اما کتابفروشیها هم پر از کتابهای رنگآمیزی با تمهای نقطهای است که میتوانید تهیه کنید.
تماس تلفنی برقرار کنید: شماره تلفن یکی از دوستان یا اقوام را روی یک کاغذ بنویسید. از فرزندتان بخواهید با آن شماره تماس بگیرد تا خواندن اعداد از چپ به راست را تمرین کند.
همه چیز را در اطراف خود بشمارید: تعداد افرادی که در صف ایستادهاند، تعداد پلههای پارک، کتابهای کتابخانه یا کلاغها و پرندگان روی درختها را بشمارید.
وزن چیزی را تخمین بزنید: از فرزند خود بخواهید وزن گربۀ خانواده، یک فرهنگ لغت، یا یک لیوان آب را حدس بزند. سپس به او نشان دهید که چگونه از ترازو برای پیدا کردن وزن واقعی استفاده کند. از او بخواهید وزن خود و سایر اعضای خانواده را نیز تخمین بزند. اگرچه حدسهایش ممکن است خیلی پرت باشد، اما شما مفاهیم وزن و برآورد کردن را به او معرفی میکنید.
یک دستمال را تا کنید: دستمال توالت یا دستمال کاغذی را به قطعات بزرگ و کوچک تا کنید. با نصف شروع کنید، سپس به یک چهارم، یک هشتم و در نهایت یک شانزدهم بروید. از ماژیک جادویی برای برچسب زدن هر کسر دستمال استفاده کنید.
ریاضی برای یادگیرندههای عملی
برای فراگیران فیزیکی این روشها را امتحان کنید:
وسایل خانه را بشمارید و تفکیک کنید: چاقو، چنگال و قاشقها را با هم قاتی کنید و از کودک خود بخواهید که آنها را بر اساس نوع گروهبندی کند و تعداد هر گروه را بشمارد. همین کار را با کشوی جوراب خود بر اساس رنگ و اندازه و مجموعه حیوانات عروسکی کودک انجام دهید. مثلاً یادش بدهید حیوانات را بر اساس بزرگ و کوچک دستهبندی کند یا همهٔ خرسها را کنار هم قرار بدهد. از کودکتان بخواهید در تا کردن و تفکیک لباسهای بیرونآمده از لباسشویی کمک کند. چند جوراب وجود دارد؟ چند تا تیشرت؟ از او بخواهید آنها را به گروههایی تقسیم کند.
در خانه به جستوجوی شکلها بروید: به دنبال مربع، مثلث، دایره، ستاره و هر نوع شکل دیگری بگردید. از فرزندتان بخواهید شکلهای مختلف را روی کاغذ بکشد و بعد برش دهد. در کلاس اول از کودک انتظار میرود که اشکال را تشخیص دهد، نقاشی کند و آنها را تغییر دهد.
بازی با پازلهای شکلی و لگوها را امتحان کنید: دستکاری اشیای سهبعدی، به عنوان مثال بازی با جعبهٔ تفکیک اشکال، کودک شما را با هندسهٔ پایه آشنا میکند و همچنین به رشد مهارتهای حرکتی ظریف و استدلال فضایی او کمک میکند. کار با اشکال دوبعدی مانند تنگرام یا تانگرام، به معنی مجموعهای از قطعات هندسی که با کنار هم گذاشتن آنها اشکال گوناگونی ایجاد میشود نیز به استدلال فضایی کمک میکند.
کتاب شمارش درست کنید: این فعالیت از دو مؤلفهٔ خواندن و ریاضی تشکیل شده است. از فرزندتان بخواهید با کمی کمک از سوی شما، یک کاتالوگ یا مجلهٔ قدیمی را نگاه کند و تمام آیتمهایی را که با حرف «آ» شروع میشوند برش بدهد و آنها را روی یک تکه مقوا بچسباند. وقتی فهرست را مرور کردید، تمام تصاویر موجود در هر صفحه را بشمارید.
از زمان میانوعده یک بازی بسازید: به عنوان مثال، به کودکتان مشتی بیسکویت به شکل ماهی بدهید و روی یک تکه کاغذ سفید تصویر ظرف ماهی قرمز را بکشید. ماهیها را در ظرف ماهی بگذارید و از کودک بخواهید که آنها را بشمارد. یکی را بردارید و بگویید دوباره بشمارد. اگرچه جمع و تفریق معمولاً تا کلاس اول آموزش داده نمیشوند، اما میتوانید اکنون مقدمه و زیربنای آن را فراهم کنید. این راهی آسان برای معرفی عمل تفریق است که برای برخی از بچهها دشوارتر از عمل جمع است.
با تاس بازیهایی اختراع کنید: با تاس و وسایل بازی کلاسیک دیگر میتوانید مفاهیم بزرگتر و کوچکتر را معرفی کنید. یک جفت تاس بیندازید و از فرزندتان بپرسید که کدام عدد بزرگتر از دیگری است. او به زودی گروههای نقطهها را بر اساس شکل تشخیص میدهد، یعنی پنج نقطه برابر با عدد ۵ است.
بازیهای مبتنی بر الگو را انجام دهید: به عنوان مثال، به کودک انگور سبز و قرمز بدهید. از او بخواهید آنها را طبق الگوهای مختلف مثل «بنفش، سبز، بنفش، سبز» یا «سبز، سبز، بنفش، سبز، سبز» بچیند. الگوهای موجود در طبیعت را جستوجو کنید. به عنوان مثال، حلقههای روی پشت حشرات، شیارهای روی صدف حلزون یا چیزهایی که به صورت جفتی هستند مانند چشم، گوش یا دو بادامزمینی در یک پوسته. این فعالیت مهارتهای حل مسئله و توانایی تفکر انتزاعی کودکتان را گسترش میدهد.
یک مهمانی مبادلۀ کتاب یا اسباببازی برگزار کنید: از هر بچه بخواهید چهار یا پنج کتاب استفاده شده را برای فروش همراه خود بیاورد؛ تمام کتابها را قیمتگذاری کنید. به هر بچه یک اسکناس قلابی بدهید تا آن را خرج کند و به آنها اجازه دهید حدود ۱۵ دقیقه مجموعۀ کتابها را بررسی کنند. وقتی زمان پرداخت پول کتابها رسید، به بچهها کمک کنید تا پول خود را بشمارند و مشخص کنند که آیا چیزی از پولشان باقی مانده است یا بیشتر از بودجۀ خود خرج کردهاند. این بازی مهارتهای شمارش بقیۀ پول و دیگر مهارتهای مربوط به پول را تقویت میکند.
خانوادۀ خود را اندازه بگیرید:از یک متر نواری یا خطکش برای ثبت قد همۀ اعضای خانواده استفاده کنید. سانتیمترها را جمع بزنید تا ببینید همگی روی هم چقدر «قدبلند» هستید. این کار را برای وزن اعضای خانواده هم امتحان کنید.
بازیهای فکری انجام دهید: این بازیها را که شامل شمارش و پول کاغذی هستند، انجام دهید. بازیهایی مانند مونوپولی مخصوص بچهها برای سنهای پنج تا هشت سال طراحی شدهاند.
با پول بازی کنید: این یک بازی خانوادگی است و هدف این است که اولین بازیکنی باشید که برندۀ مقدار مشخصی پول مشخصشده از طرف گروه میشود. یک جفت تاس بیندازید. هر فرد به مقدار نشان دادهشده روی تاس سکۀ ۵۰۰ تومانی دریافت میکند. وقتی هر بازیکن چهار سکه دریافت کرد، آنها را با یک اسکناس دو هزار تومانی جایگزین کنید و ۱۰ سکۀ ۵۰۰ تومانی را با یک اسکناس پنج هزار تومانی جایگزین کنید و ادامه دهید. اولین بازیکنی که به مقدار تعیینشده برسد برنده است. این بازی مهارتهای گروهبندی و شمارش پنجتا پنجتا را تقویت میکند.
ریاضی برای یادگیرندههای شنیداری
برای فراگیران شنیداری از این روشها استفاده کنید:
به ترانههای کودکانه و آهنگهایی دربارهٔ شمردن گوش دهید: شعرهایی در مورد آموزش اعداد پیدا کنید و مفهوم جمع و تفریق را به او یاد دهید. بازیهای فکری کودکان و سیدیهای موزیکال را که شامل آهنگهایی دربارهٔ اعداد دارند امتحان کنید.
دستور تهیهٔ یک غذا را با کودک خود اجرا کنید: به کودکتان لیوان و پیمانهٔ اندازهگیری بدهید و بگذارید در حینی که شما دستور تهیه را با صدای بلند میخوانید، او مواد اولیه را اندازهگیری کند. این روشی آسان و خوشمزه برای معرفی مفاهیمی مانند حجم و وزن است.
یک بازی حدسی انجام دهید: از فرزندتان بخواهید عددی بین یک تا ۱۰۰ را در ذهنش انتخاب کند. سعی کنید با پرسیدن سؤالاتی مانند «آیا بزرگتر از ۵۰ است؟»، «آیا بین ۳۵ تا ۵۵ است؟» عدد را حدس بزنید؟ سپس نقشها را عوض کنید و از فرزندتان بخواهید عدد انتخابی شما را حدس بزند.
