۱۵ راه برای تشویق کودکان هنرمند
پدر و مادر هر کودکی مجموعهای گرانبها از ترسیمها و نقاشیهای فرزندانش دارد که به دیوار بالای میز کار یا تمام سطح یخچال چسبانده است. ما آنها را فارغ از ارزش هنری واقعیشان عزیز میداریم، اما برخی از بچهها واقعاً درک خارقالعادهای از رنگ و ترکیببندی دارند. خواه فرزند شما صرفاً با آثارش خود را بیان میکند و خواه در حال توسعۀ استعدادی ذاتی است، در این مطلب با چند راه مفید برای تقویت علاقۀ کودکان به هنر آشنا شوید.
۱. لوازم کار هنری برایش تهیه کنید
کشو یا جعبهای با دسترسی آسان را به وسایل ایمنی مانند مدادها، مدادرنگی، مدادشمعی، ماژیک، خاک رس، سیم، فرچه، اسفنج، کاغذ، بوم، مقوا، پارچه و چیزهای دیگری که میدانید اختصاص دهید. نیازی به صرف پول زیاد در فروشگاه لوازم هنری نیست. بسیاری از این لوازم را میتوانید در کشوی خرت و پرت آشپزخانه یا میز کار خود پیدا کنید.
البته تمام این وسایل را یکجا به کودک ندهید. در سن کم، به راحتی ممکن است با ارائۀ گزینههای زیاد در یکجا کودکتان را گیج و سرگشته و آشفتگی و کثیفی عظیمی هم ایجاد کنید. بنابراین با گذاشتن مقداری کاغذ، چسب و توپک کاموایی شروع کنید و ببینید او را به کجا میبرد. دفعۀ بعد میتوانید رنگها را بیاورید.
۲. آزمایشگری را تشویق کنید، اما به آن اصرار نکنید
شاید کودک پیشدبستانی شما فقط رنگ انگشتی را میخواهد و وقتی خمیر بازی را میآورید، میگذارد و میرود. شاید بچۀ هفت سالۀ شما فقط میخواهد با مداد بکشد و علاقهای به استفاده از رنگ ندارد. هیچ ایرادی ندارد و این نوع متمرکز شدن برای این سنها غیرمعمول نیست. وظیفۀ شما این است که او را در معرض گزینههای زیادی قرار دهید، مواد و وسایل را به صورت چرخشی ارائه کنید تا جالب و تازه بمانند. وسایل یا پروژههای مختلفی را برای تازه ماندن کار هنری پیشنهاد دهید، سپس به او اجازه دهید خودش انتخاب کند.
۳. در برابر تمایل به تنظیم دستور کار برای فعالیتهای خلاقانۀ فرزندتان مقاومت کنید
کودکان پیشدبستانی عموماً ایدههای مستقل خود را دارند که میخواهند در هنرشان بیان کنند و به ویژه بچههای بااستعداد اغلب به کارگردانی و دستور دادن خوب پاسخ نمیدهند و ترجیح میدهند از منبع الهام خود پیروی کنند تا اینکه روی پروژهای تعیینشده «کار کنند». وظیفۀ شما این است که به فرزند خود کمک کنید تا رویا و چشمانداز خود را اجرا کند. اگر میخواهد ابر درست کند، فرچۀ رنگ بزرگی به او بدهید یا توپهای پنبهای را بیاورید اما کار بیشتری انجام ندهید. اگر میخواهد یک کتاب کارتونی بسازد، کاغذ، قلم و مداد به او بدهید، اما بگذارید از آنجا به بعد خودش تصمیم بگیرد. اگر کمک یا ایدۀ شما را بخواهد، به شما میگوید.
همچنین در خانه اجازه دهید فرزندتان هوسهای خود را دنبال کند، چون او ممکن است این انعطافپذیری را در مدرسه نداشته باشد.
۴. از تبدیل شدن به یک منتقد هنری خودداری کنید
به جای تحسین یا انتقاد از محصول نهایی، دربارۀ نحوۀ کار فرزند خود نظر بدهید. به جای گفتن «خیلی داری زیادی از رنگ قرمز استفاده میکنی!» بگویید: «تو امروز داری از قرمز زیاد استفاده میکنی، چون دوست داری جزئیات زیادی به نقاشیهات اضافه کنی.» یا «تو با لایههای ضخیمی از رنگ نقاشی میکشی، عاشق این رنگها هستی، نه؟» علتش این است که شما میخواهید فرزندتان آزاد باشد که سبکها و وسایل مختلف را امتحان کند و فشاری برای جلب رضایت شما یا دیگران احساس نکند.
۵. با فرزند خود دربارۀ هنر او صحبت کنید
بچههای در سن پیشدبستانی همیشه داستانی دارند که با نقاشی آنها مطابقت دارد. به جای پرسیدن: «این چیه؟» که بسیاری از بزرگسالان میپرسند، از فرزندتان بپرسید: «چه اتفاقی داره توی نقاشیت میافته؟» سؤالات دارای پایان باز ممکن است منجر به روایت یک داستان کامل شود که شما را با نحوۀ درک فرزندتان از جهان آشنا میکند.
۶. آثار هنری فرزند خود را اصلاح نکنید
با افزایش هماهنگی چشم و دست و افزایش فشار برای واقعی جلوه دادن چیزها، بچهها خودآگاهتر میشوند. نسبتهای اشتباه را اصلاح نکنید، «روش صحیح» نقاشی را به کودک نشان ندهید، یا به هر شکلی آثار هنری او را «درست» نکنید. یک قاعدۀ سرانگشتی خوب این است که اگر درخواست کمک کرد، کمک کنید و در غیر این صورت بهتر است خودتان را قاتی نکنید.
اگر فرزندتان از شما خواست، مشکلی نیست که در پروژههای هنری در کنار هم کار کنید. مثلاً میتوانید با خمیر توپهای گِلی یا مار درست کنید و سپس ببینید او با آنها چه میکند. این راه خوبی که او را همراهی کنید، بدون اینکه کنترل کار را به دست بگیرید یا چیزی آنقدر «عالی» و سخت بسازید که او دفعۀ بعد که به تنهایی کار میکند، کلافه و ناامید شود که نمیتواند چیزی مثل آن بسازد.
۷. به آثار هنری همۀ فرزندان خود توجه کنید و آنها را به نمایش بگذارید
متمایز کردن بچۀ «بااستعداد» ممکن است عزت نفس بچههای دیگر شما تخریب کند یا علایق هنری آنها را سرکوب کند. اگر فرزندی بااستعداد هنری واقعی دارید، به او بیاموزید که به کار دیگران احترام بگذارد و همچنین یادش بدهید که میتوان به شیوههای مختلف و از زوایای مختلفی به هنر نگاه کرد.
۸. مکانهای جدیدی برای انجام پروژههای هنری بزرگ پیدا کنید
کلاسهای هنری، استودیوهای خاک رس یا موزههای کودکان را ببینید. بعضی از آنها دارای فضای اضافی و تجهیزات کار روی پروژههایی هستند که در خانه نمیتوانید انجام دهید.
۹. برای بازدید از یک موزۀ هنر، گالری یا استودیو برنامهریزی کنید
ساعتهایی را انتخاب کنید که خلوت باشد تا با جمعیت زیادی روبهرو نشوید و انتظار نداشته باشید که فرزندتان ساعتها جلوی یک نقاشی بماند و آن را تحسین کند.
نمایشگاهی را که فکر میکنید ممکن است توجه فرزندتان را به خود جلب کند، انتخاب کنید. از او نظر بخواهید. در این سن ممکن است نظرات مشخصی در مورد چیزهایی داشته باشد که دوست دارد ببیند، مانند موزه هنرهای کارتونی یا یک نمایشگاه انیمیشن. چند مداد و یک کاغذ هم همراه داشته باشید و از فرزندتان بخواهید تا از چیزی که برایش الهامبخش است، نقاشی بکشد.
۱۰. کتابهای تصویری هنری را ورق بزنید
قفسههای کتابخانه را برای یافتن کتابهای تصویری دربارۀ هنر جستوجو کنید و آنها را با هم بخوانید. به تصاویر کتابها نگاه و سعی کنید بفهمید که هنرمند از چه تکنیکی برای خلق آن تصاویر استفاده کرده است؟ قلم و جوهر، آبرنگ و مداد، گرافیک کامپیوتری یا کولاژ. ممکن است یکی از آنها باعث الهام گرفتن برای یک پروژۀ هنری در خانه شود.
۱۱. هنرمندان را هنگام کار تماشا کنید
نمایشگاههای خیابانی، جشنوارهها و استودیوهای باز هنری را بررسی کنید. در این فضاها کودک شما میتواند هنرمندان را در حال کار ببیند. به این ترتیب، او متوجه خواهد شد که نقاشی فقط برای بچهها نیست و هنرمند بودن میتواند یک شغل و یک جستوجوی همیشگی باشد.
۱۲. پروژههای هنری را در زندگی روزمره بگنجانید
وقتی به پارک میروید با خودتان گچ همراه داشته باشید تا فرزندتان هنگام خسته شدن از تاب و سرسره، روی زمین خطخطی کند. در ساحل یا جنگل به دنبال اشیایی بگردید و آنها را به خانه بیاورید تا فرزندتان بتواند آنها را به صورت کولاژ یا مجسمه درآورد. هنگامی که بیرون هستید مجسمههای شنی یا سنگی بسازید. با درست کردن نانهای شکلدار یا تزئین کلوچهها، هنر را با آشپزی ترکیب کنید.
۱۳. نسبت به ایدههای عجیب و غریب پذیرا باشید
اغلب، بچهها از مواد هنری معمولی به شیوههای جدید استفاده میکنند یا میخواهند با چیزهایی که در واقع وسایل هنری نیستند خلاقیت ایجاد کنند. مثلاً شاید کودک پیشدبستانی شما ترجیح میدهد به جای کاغذ روی پارچه نقاشی کند، یا شاید میخواهد با کاسۀ پلاستیکی مجسمه بسازد نه با جعبههای خالی دستمال کاغذی. هنگامی که مشخص کردید چه چیزی ممنوع است، برای مثال، لباسهایتان، با او همراه شوید.
۱۴. بگذارید اشتباه کند
برخی از خلاقانهترین آثار زمانی به وجود میآیند که چیزها مطابق برنامه پیش نمیرود. بنابراین فرزند خود را تشویق کنید تا وسایل و تکنیکهای جدید را امتحان کند و به او اطمینان دهید که ایرادی ندارد اشتباه کند. بچهها میتوانند در مورد کار خود انعطافناپذیر باشند، خود را مهار کنند یا از ریسک کردن امتناع کنند، چون میترسند شکست بخورند.
خواه فرزند شما یک پیشدبستانی خطخطیکن معمولی باشد یا یک هنرمند نوظهور، میتواند نسبت به انتقاد حساس یا مشتاق تحسین باشد. به یک بچۀ کمالگرا یادآوری کنید که نام بازی هنر اکتشاف است.
اگر فرزندتان میپرسد: «نقاشی من رو دوست داری، بابا؟» بپرسید: «خودت دوستش داری عزیزم؟» و ببینید مکالمه به کجا میرسد. اغلب کودک از آنچه ساخته خوشش میآید، پس میتوانید یادآوری کنید که خودش مهمترین فردی است که باید راضی باشد.
۱۵. آنچه را که در مدرسه میگذرد تکمیل کنید
شاید آموزشهای هنری در مدرسۀ فرزندتان بیروح و کسلکننده باشد، یا شاید مدرسه به دلیل کم بودن بودجه بهطورکلی کلاسهای هنری در مدارس زیاد و کارآمد نباشد. در این صورت، خود شما میتوانید جاهای خالی را پر کنید.
فرزند خود را در کلاسهای بعد از مدرسه یا آخر هفته برای ساخت جواهرات، ساخت عروسک، طراحی کارتون، ترسیم، نقاشی یا کار با چوب، خاک رس یا سیم مفتول ثبتنام کنید.
