فعالیتهای سرگرمکننده برای تقویت مهارتهای گفتاری کودک
شما هم گاهی در درک آنچه کودک پیشدبستانیتان میگوید مشکل دارید؟ میتوانید با تبدیل شدن به یک شنوندۀ فعال به او کمک کنید تا مهارتهای گفتاری خود را تقویت کند. این بدان معناست که نه تنها آنچه را که فرزندتان میگوید بشنوید، بلکه در گفتوگوهای واقعی با او شرکت کنید. با گوش کردن مشتاقانه شروع کنید، یعنی سؤال بپرسید، نظر بدهید، گفتوگو را ادامه دهید و به او فرصتهای زیادی برای بیان نظرش بدهید. در این مطلب با تعدادی بازی و فعالیت که میتوانید از آنها برای شروع کار استفاده کنید آشنا شوید و یادتان باشد از آنجا که کودکان به روشهای مختلفی یاد میگیرند، بازیهای این مطلب بر اساس سبک یادگیری دستهبندی شدهاند، اما فکر نکنید که باید خود را به یک دسته محدود کنید، چون همۀ کودکان میتوانند از فعالیتهای ذکر شده بهرهمند شوند.
برای فراگیران شنیداری
با هم حرف بزنید
هر زمان با فرزندتان هستید، با یکدیگر صحبت کنید. در مورد داستان جالبی یا تیتر خبری مناسبی که در جایی خواندید به او بگویید. گفتوگویی را که در محل کار با یکی از دوستانتان داشتید، شرح دهید. وقتی با هم به خرید میروید، اجناسی را که میخرید توصیف کنید یا خریدهایی را که در کودکی با مادرتان میرفتید برایش تعریف کنید.
به روایت کارهای روزمره عادت کنید. مثلاً اگر در حال شستن لباسها هستید، میتوانید بگویید: «بیا لباسهای هر رنگ رو از هم جدا کنیم، بعدش مایع لباسشویی رو اندازهگیری کنیم، لباسها رو داخل لباسشویی بذاریم، تایمر رو تنظیم کنیم و دکمهٔ شروع کار رو بزنیم.»
ممکن است به نظر برسد که کودکتان توجهی ندارد، اما بدون اینکه متوجه باشد، واژگان و ساختار جملات شما را جذب میکند. تعجب نکنید اگر دیدید در حین صحبت با شخص دیگری، چیزی را که شما گفتهاید تکرار میکند و به خاطر داشته باشید: باشید بچهها ذاتاً مقلد هستند، پس مراقب زبان خود باشید!
سؤالات دارای پایان باز بپرسید
اگر از فرزندتان یک سؤال کلی مانند «تو پارک یا مدرسه چی کار کردید؟» بپرسید، پاسخ بسیار مشروحتری میگیرید تا وقتی یک سؤال بله یا خیر مانند این بپرسید که: «تو پارک یا مدرسه خوش گذشت؟»
اگر او در پاسخ دادن کند است، پس سؤال جزئیتری بپرسید: «با چه وسایلی بازی کردی» یا «امروز چه آزمایش علمیای انجام دادید؟» به کودک خود فرصت دهید تا آنچه را که انجام داده توصیف کند و با اشتیاق به او گوش دهید، حتی اگر جزئیات به ظاهر پیش پا افتاده در مورد ماجراهایش در پارک باعث میشود که رشتۀ کلام از دستش در برود. برای او همۀ جزئیات اهمیت دارد.
همچنین سعی کنید شما هم از این گفتوگوها لذت ببرید، چون خیلی زود ممکن است سر میز شام نوجوانی را جلوی خود ببینید که لام تا کام حرف نمیزند!
صدایش را ضبط کنید
صدای او را در حال خواندن یک ترانه یا گفتن یک داستان ضبط کنید. فرزند شما عاشق شنیدن صدای خودش است و از اینکه صدایش چگونه به گوش دیگران میرسد، شگفتزده و مجذوب خواهد شد. صداهای ضبطشده را هم نگه دارید. سالها بعد از داشتن یک پرترۀ شفاهی از فرزندتان در این سن خوشحال خواهید شد.
داستان بخوانید
یک داستان قدیمی مورد علاقه را دوباره مرور کنید. یکی از پارهپورهترین کتابهای فرزندتان را بیرون بیاورید و دوباره آن را برایش بخوانید، فقط این بار روی نقاط کلیدی مکث کنید تا به او فرصت دهید کلمات بعدی را ارائه کند، یا داستان را بخوانید و عمداً جزئیات کلیدی را تغییر دهید تا ببینید آیا «اشتباهات» شما را تصحیح میکند یا خیر.
یک گزارش کتاب از او بخواهید
سر میز شام یا هر جایی که خانواده دور هم جمع میشوند، از فرزندتان بخواهید خلاصۀ آخرین کتابی را که خوانده است تعریف کند. از اعضای خانواده بخواهید سؤالاتی را مطرح کنند و از فرزندتان بخواهید آنچه را که در کتاب دوست داشته یا دوست نداشته است، توصیف کند.
از فرزندتان بخواهید با صدای بلند کتاب بخواند. شما سالها برای او کتاب خواندهاید و حالا نوبت اوست. کتابهایی پیدا کنید که میتواند به راحتی بخواند و زیاد طولانی نیستند تا اشتیاق خود را از دست ندهد.
برای فراگیران دیداری
از او فیلم بگیرید
از کودکتان در حال نگاه کردن به یک مجله، یا خواندن یک کتاب یا تعریف کردن یک قصه فیلم بگیرید. برای جالبتر شدن این فعالیت، از او بخواهید تا به عنوان یکی از شخصیتهای داستان لباس بپوشد و صحنهای از آن را اجرا کند. ویدیو را با هم تماشا کنید. از او بخواهید در مورد اجرای خود صحبت کند و توانایی اجرا و صحبت کردنش را تحسین کنید.
تلفظهای نادرست را بزرگ نکنید و اشتباهات و خطاها خیلی پررنگ نکنید. هدف این است که کمک کنید فرزندتان در مقابل دیگران راحت صحبت کند، نه اینکه او را برای شغل سخنگوی دولت آماده کنید.
از فرزندتان بخواهید یک نمایش را توصیف کند
کودکان عاشق صحبت کردن در مورد موضوعاتی هستند که اطلاعاتی در موردشان دارند و از آنها لذت میبرند. یکی از سادهترین راهها برای شروع گفتوگو این است که از فرزندتان بپرسید در برنامۀ تلویزیونی مورد علاقهاش چه اتفاقی میافتد. از فرزندتان بخواهید که به شما بگوید داستان دربارۀ چیست. او اکنون به اندازۀ کافی بزرگ شده است که نه تنها روی طرح داستان، بلکه بر تعارضات داستان نیز تمرکز کند. برای مثال، از او بخواهید توضیح دهد که چرا شخصیت اصلی احساس عصبانیت یا غمگینی میکند.
از او بخواهید داستان بگوید
از فرزندتان بخواهید با استفاده از یک کتاب تصویری بدون نوشتهٔ داستانی تعریف کند. این فعالیت نه تنها مهارتهای گفتاری را تقویت میکند، بلکه کودک شما را تشویق میکند تا خود را یک خوانندۀ واقعی تلقی کند، حتی اگر نمیتواند یک کلمه را هم تشخیص دهد. این فعالیت به ویژه در مورد کودکانی که هنوز در حال یادگیری خواندن هستند مفید است.
برای فراگیران فیزیکی
به طبیعتگردی بروید
جعبه یا شیشهای همراه داشته باشید تا بتوانید گنجهایی مثل پرها، سنگهای غیرمعمول و برگهای رنگارنگ را جمعآوری کنید. وقتی به خانه رسیدید، از فرزندتان بخواهید که هر کدام را برای خانواده توصیف کند.، یعنی رنگ، شکل، اندازه، کاربرد و جایی که آن را پیدا کرده است. از فرزندتان بخواهید که برای خانواده توضیح دهد هر کدام چه ویژگی جالبی دارد یا از او بخواهید یک دفتر آثار طبیعی درست کند. این دفتر موضوع خوبی برای گفتوگو با دیگران خواهد بود.
یک برنامۀ قصهگویی خانوادگی داشته باشید
به این شکل که یک نفر شروع به اختراع داستانی میکند و میگوید: «روزی روزگاری خرس کوچکی بود که در غاری روی یک تپۀ بزرگ زندگی میکرد». سپس شخص دیگری داستان را ادامه میدهد و ادامۀ ماجرا. به فرزندتان اجازه دهید هر زمان که میخواهد و بدون نوبت چیزی به داستان اضافه کند و اگر خودش نمیتواند یک خط کامل اضافه کند، از او سؤال کنید: «خرس چه رنگی بود؟ آیا خواهر و برادری داشت؟ مدرسه هم میرفت؟ تو مدرسه چه چیزهایی یاد میگرفت؟» آنچه را که هر عضو خانواده میگوید بنویسید یا ضبط کنید.
یک نمایش خانوادگی را روی صحنه ببرید
دور هم بنشینید و یک نمایشنامۀ کوتاه بنویسید تا اعضای خانواده در آن نقشآفرینی کنند و اجازه دهید فرزندتان کارگردان یا نقش اصلی نمایش باشد. شما حتی میتوانید یک نسخۀ صوتی یا تصویری از اجرای نمایش را ضبط کنید.
بخواهید چیزی برای شما تعریف کند و آن را یادداشت کنید
از فرزندتان بخواهید یک داستان ساده برای شما تعریف کند و آن را یادداشت کنید. میتوانید با سؤال پرسیدن در مورد رویدادی خاص مانند یک مهمانی یا قرار بازی، او را تشویق کنید. اگر جزئیات کلیدی را حذف کرد یا چیزی گفت که شما متوجه نشدید، از او بخواهید توضیح دهد. وقتی چیزی را برای شما توصیف میکند، عبارات آن را کمی تغییر دهید و دوباره به خودش بگویید. مثلاً: «پس، تو و زینب تو یه جشن تولد خیلی قشنگ بودید که توسط یه اورانگوتان برگزار شده بود؟» این به او کمک میکند تا به شیوههای متفاوت برای توصیف یک رویداد یکسان فکر کند.
از فرزندتان بخواهید برای همراهی با داستان، نقاشی بکشد و از نقاشیها برای درست کردن یک کتاب استفاده کند. هرازگاهی، میتوانید کتاب را بیرون بیاورید و از او بخواهید دوباره داستان را برایتان تعریف کند.