کودک در سنهای مختلف چه مهارتهای شناختیای را یاد میگیرد؟
هدف سالهای قبل از مدرسه و پیشدبستانی یادگیری آکادمیک نیست، اما پایه و اساس تحصیلات آینده را ایجاد میکند. کودک شما هر سال میتواند اصول حل مسئله، مشاهده و کشف کردن را بیشتر بیاموزد. در این مطلب با نقطهعطفهای یادگیری مهارتهای شناختی کودکان از سن سه تا پنج سال آشنا خواهید شد.همچنین به خاطر داشته باشید که کودکان با سرعتهای متفاوتی رشد میکنند، بنابراین فرزند شما ممکن است نتواند تمام کارهای موجود در این فهرست را انجام دهد.
سه و چهار سال
در سه و چهار سالگی، فرزند شما کارهای زیر را که نشانههایی از نقاط عطف یادگیری مهارت شناختی کودکان هستند یاد خواهد گرفت:
- مشکلات را حل کند. به عنوان مثال، ممکن است از کودک دیگری بخواهد که اسباببازیهاشان را معاوضه کنند تا هر کدام نوبتی با آنها بازی کنند.
- اجسام را با کنجکاوی مشاهده کند و به تفاوتهایی مانند صاف بودن برخی سنگها و ناهمواری برخی دیگر توجه کند.
- با علت و معلول آشنا شود. برای مثال، یک شیشه آب را تکان دهد و توجه کند که چگونه حباب ایجاد میکند.
- از چیزی که از قبل میداند برای حل یک مشکل جدید استفاده کند. به عنوان مثال، پس از یادگیری استفاده از موس کامپیوتر برای پیمایش در یک سایت، ممکن است این مهارت را با تلاش برای بازی یک گیم کامپیوتری آزمایش کند.
- منطقی فکر کند. به عنوان مثال، او قادر خواهد بود اشیا را بر اساس اندازه یا شباهت طبقهبندی کند و الگوها را تشخیص دهد.
- از بدن خود در فضا آگاه باشد. ممکن است جملاتی مانند «من بالای بالای سرسرهام» را از او بشنوید.
- مفهوم توالی را درک کند. برای مثال، ممکن است اشیا را از کوچکترین به بزرگترین مرتب کند.
- از اعداد استفاده کند و بشمارد.
- مفاهیم پایهای زمان مانند «اکنون»، «به زودی» و «دیر» را درک کند.
- شش تا هشت رنگ و سه یا چند شکل را بشناسد.
- نقشهای وانمودی را به عهده بگیرد. برای مثال، ممکن است عروسکی را در دست بگیرد و بگوید: «من مامان هستم» یا به گوش عروسک نگاه کند و بگوید: «من دکترم». همچنین شاید متوجه شوید که او تخیلی زنده و روشن و شاید حتی همبازیهایی خیالی دارد.
- درک کند که تصاویر و اشیا میتوانند نماد چیز دیگری باشند. به عنوان مثال، ممکن است به شما بگوید که چیزی که خطخطی کرده، تصویر یک سگ است، یا شاید «خانهای» را که از لگوها ساخته است به شما نشان دهد.
- یک پازل شش تا هشتتکهای را کامل کند.
- به ویژگیهای افراد و حیوانات که آنها را از یکدیگر متفاوت میکند توجه کند. برای مثال، ممکن است متوجه شود که خرگوشها گوشهای بزرگ و پشمالو دارند، درحالیکه انسانها گوشهای گرد و بدون مو دارند.
- تفاوت بین خود و بچههای کوچکتر را درک کند.
- علائم و برچسبهای آشنا، به عنوان مثال تابلوی ایست و نام خود را بشناسد.
- سؤالاتی در مورد تولد و مرگ بپرسد.
- دستاوردهای خود را درک کند و به خاطر بسپارد.
- ترتیب کارهای روزمره را بداند، مثلاً این که همیشه قبل از رفتن به رختخواب دندانهایش را مسواک میزند.
- دو دستورغیرمرتبط را دنبال کند.به عنوان مثال، «کفشهات رو در بیار و موهات رو شونه بزن».
شما میتوانید فرزندتان را تشویق کنید تا کارهایی مانند چیدن عروسکها از کوچکترین تا بزرگترین، برداشتن سه بیسکویت از یک کاسه و چیدن پازلها در کنار هم را انجام دهد. این فعالیتها به پیریزی پایه و اساس یادگیری ریاضی کمک میکند. همچنین برای اینکه به فرزندتان یاد بدهید چگونه کلمات و تصاویر را با تجربهها مرتبط کند، میتوانید یک تصویر انتزاعی ترسیم و سپس معنای آن را توصیف کنید.
مهارتهای شناختی کودک دو ساله را ببینید.
پنج سال و پیشدبستان
در پیشدبستانی، بچهها با یادگیری تفکر منطقی، پایه و بنیان یادگیری تمام شاخههای درسی بعدی را میسازند. در اینجا چند نقطهعطف شناختی خاص ذکر شده است که میتوانید انتظار داشته باشید کودک پنج ساله و پیشدبستانی شما امسال به آنها دست یابد. باز هم یادتان باشد کودکان با سرعتهای متفاوتی رشد میکنند، بنابراین فرزند شما ممکن است نتواند تمام کارهای موجود در این فهرست را انجام دهد. بهطورکلی در سن پیشدبستانی فرزند شما میتواند موارد زیر را بیاموزد:
- اشیا را دستهبندی کند. به عنوان مثال، ممکن است لگوها را به ترتیب از کوتاهترین تا بلندترین در یک ردیف قرار دهد، یا اشیا را بر اساس رنگ گروهبندی کند.
- ۱۰ شیء یا بیشتر را بشمارد.
- اعداد صفر تا ۱۰ را بشناسد و بنویسد.
- اشیا را به دستههای خاص تفکیک کند. برای مثال، ممکن است یاد بگیرد که تصاویر اسباببازیها، حیوانات و مواد غذایی را در گروههای خاص خود قرار دهد.
- طول، وزن و حجم اجسام را مقایسه کند. مثلاً ممکن است بگوید: «اون تیر چراغ برق خیابون از این درخت بلندتره» یا «کفش بابا از کفش مامان سنگینتره».
- یک پروژه را تا زمان کامل شدن آن ادامه دهد. به عنوان مثال، یک پازل را تمام کند، یا راه خود را در یک بازی هزارتو پیدا کند.
- اشیایی مانند سنگ یا حشرات را جمعآوری کند تا بعداً با دقت بیشتری بررسی کند.
- اشکالی مانند دایره، مربع، لوزی، مستطیل و مثلث را شناسایی و احتمالاً رسم کند.
- مفاهیم کلی زمان، از جمله «دیروز»، «امروز» و «فردا» را درک کند.
- روزهای هفته را نام ببرد.
- فصول سال را شناسایی کند.
- زمان کلی رخ دادن رویدادهای روزمره را مشخص کند. مثلاً ممکن است بگوید: «من ساعت ۷ صبح صبحانه میخورم» و «من ساعت ۸ شب میخوابم».
- از حواس پنجگانهاش برای بررسی محیط اطرافش استفاده کند و سپس به شما بگوید که چه چیزی کشف کرده است. برای مثال، ممکن است بگوید: «مارمولکها دوست دارن زیر سنگها مخفی بشن» یا «پرندهها تو ارتفاع لونه میسازن».
خود شما هم میتوانید تعداد زیادی فعالیتهای اکتشافمحور را برنامهریزی کنید و حتی یک روز کامل را به اکتشاف اختصاص دهید. فرزندتان ممکن است امسال سفرهای میدانی به باغوحش، آکواریوم یا موزۀ علوم کودکان داشته باشد.
همچنین تغییرات فصلی را با درخواست از بچهها برای جمعآوری چیزهایی مانند برگها، گلها، و برف برجسته و در مورد تفاوت فصلها صحبت کنید. فعالیتهای ریاضی مناسب هم میتواند به سادگی شمارش تعداد لگوهایی که کودک برای ساختن یک برج استفاده میکند، خواندن ترانههایی دربارۀ اعداد یا بازیهایی که به تاس نیاز دارند، باشد.