چطور یبوست کودکمان را درمان کنیم؟
یبوست زمانی اتفاق می‌افتد که دفع مدفوع کمتر و دشوار می‌شود. مدفوع و میزان دفع کودکان با یکدیگر متفاوت است. به همین دلیل، گاهی اوقات کودک هیچ مشکلی ندارد ولی والدین، به ویژه مادرها نگران وجود یبوست در کودکشان می‌شوند. اما از طرف دیگر هم، چون مثلاً نوزادان نمی‌توانند علائم و درد خود را بیان کنند، ممکن است والدین دیرتر متوجه شوند که فرزندشان دچار یبوست شده است. پس برای درمان یبوست قبل از هر چیز اول باید ببینید چگونه علائم یبوست را در کودکتان تشخیص بدهید. یبوست در کودکان معمولاً بسیار موقتی است و خیلی زود درمان می‌شود. در این مطلب دربارهٔ راه‌های درمان یبوست کودکان بیشتر بدانید.
یبوست کودک چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
اولین نشانهٔ یبوست در کودکتان مشکل در دفع مدفوع است. به‌طورکلی، سه زمان مشخص وجود دارد که کودکان ممکن است در آنها دچار یبوست شوند:
- در کودکان شیرخوار، وقتی برای اولین بار شروع به تغییر نوع تغذیه از شیر مادر یا شیر خشک به غذاهای کمکی می‌کنید.
- در کودکان نوپا، هنگامی که آموزش توالت شروع می‌شود.
- در کودکان بزرگ‌تر، وقتی تقریباً هنگام شروع مدرسه رفتن باشد.
نشانه‌ها و علائمی از یبوست وجود دارد که شما به عنوان والدین باید مراقب آنها باشید تا بتوانید یبوست کودکتان را تشخیص دهید و کارهایی که می‌توانید برای کمک به کودک خود انجام دهید تا دچار یبوست نشود یا یبوستش درمان شود. این علائم و درمان‌ها در ادامه آمده است.
علائم یبوست در کودکان چیست؟
یبوست در کودکان معمولاً به علت کم‌تحرکی روده ایجاد می‌شود. علائم یبوست در نوزادان و کودکان شیرخوار یا بزرگ‌تر تفاوت چندانی با هم ندارد، اما چون کودکان کوچک‌تر نمی‌توانند بگویند که یبوست دارند، والدین باید بی‌نظمی‌های حرکات روده و یبوست را در کودکان تشخیص دهند. برای تشخیص یبوست در کودکان، قبل از هر چیز باید به موارد زیر دقت کنید:
- مشکل در دفع مدفوع
- دفع سخت و دشوار
- گریه کردن هنگام دفع
- مدفوع خشک و سفت
- تعداد کم دفعات مدفوع
- درد شکم
تعداد دفعات مدفوع ممکن است در کودکان مختلف باشد. بنابراین، با توجه به فعالیت روزانهٔ کودک می‌توانید تعداد دفعات دفع مدفوع کودک را تخمین بزنید. اگر نوزاد شما معمولاً روزانه یک بار مدفوع می‌کند و چند روز است که مدفوع نکرده، به یبوست دچار شده است. در کودکان نوپا معمولاً علائم مشابه نوزادان است با این تفاوت که علائم دیگری مانند اندازهٔ مدفوع بسیار بزرگ، احساس درد در ناحیهٔ معده و شکم، ورم شکمی، نفخ و آثار خون روی کاغذ توالت یا پوشکش دیده می‌شود.
درمان یبوست با روش‌های خانگی چگونه است؟
بعد از این‌که متوجه شدید که کودک شما دچار یبوست شده است، باید درمان‌های خانگی ساده را شروع کنید و در صورت بهبود نیافتن حتماً کودک را نزد پزشک متخصص بیرید. اگرچه یبوست برای کودکان آزاردهنده است، اما به ندرت نشانهٔ یک بیماری زمینه‌ای است. یبوست کودکان معمولاً با راهکارهای خانگی و تغذیه مناسب درمان می‌شود. راهکارهای خانگی ساده و سریع که به رفع یبوست و نرم شدن مدفوع کمک می‌کند عبارتند از:
آب خوردن
کمبود مایعات معمولاً باعث یبوست در کودکان می‌شود. خوراندن مقدار مشخصی آب به رفع یبوست کودک و همچنین نرم شدن مدفوعش کمک می‌کند. اگر کودک شما یبوست دارد و حداقل شش ماه سن دارد می‌توانید روزانه حدود ۵۹ تا ۸۸ میلی‌لیتر آب به او بدهید، ولی یادتان باشد که به کودک زیر شش ماه آب ندهید. برای کودکان بزرگ‌تر هم مانند کودکان کوچک‌تر نوشیدن آب بیشتر در رفع یبوست بسیار مؤثر است.
نوشیدن آب‌میوه
برای رفع یبوست می‌توانید به کودک نوپای خود آب‌میوه بدهید. آب‌میوه حاوی مقداری زیادی سوربیتول است که به عنوان ملین عمل می‌کند. خوراندن آب‌میوه‌های مانند گلابی، سیب و آلو برای رفع یبوست کودکان مؤثر است. توجه داشته باشید که آب‌میوه جایگزین تغذیهٔ کودک نشود.
خوردن میوه
اگر کودک شما خوردن غذاهای کمکی و جامد را شروع کرده باشد، بهتر است میوه‌هایی را که فیبر بیشتری دارند در برنامهٔ غذایی او بگنجانید. میوه‌های مؤثر در رفع یبوست کودکان شامل سیب، گلابی، نخودفرنگی و آلوهاست.
استفاده از پوشک شورتی
اگر کودک شما در مورد آموزش استفاده از توالت مضطراب است، امکان دارد عمداً مدفوعش را نگه دارد. اگر او تمام علائم فشار برای دفع مثل سفت کردن بدن و قرمز شدن صورتش را نشان می‌دهد، ممکن است واقعاً در تلاش باشد که خودش را نگه دارد و این منجر به ایجاد مدفوع سفتی شود که بزرگ‌تر از حد طبیعی و دفع آن دشوار است. همین باعث می‌شود که کودک برای استفاده از لگن توالت یا دستشویی، حتی بی‌میل‌تر از قبل باشد، چون اصولاً این مرحلهٔ انقال برای بچه‌ها سخت و پراضطراب است.
یکی از علل این اضطراب‌ها، نبود حس راحتی و تغییر است. به این معنی که اگر شما، کودکتان را یک‌دفعه از پوشک بگیرید و لباس زیر معمولی را جایگزین آن کنید، قطعاً هم شما و هم کودکتان دچار مشکل خواهید شد. پس اگر از پوشک بچه معمولی چسب‌دار خسته شده‌اید و دنبال راهی کمکی برای گذر از این مرحلهٔ گرفتن از پوشک تا آموزش کامل و پوشیدن لباس زیر معمولی برای فرزندتان هستید، یکی از بهترین راه‌ها این است که از پوشک‌های شورتی راحت که بدون چسب هستند و پوشیدن آن شبیه یک شورت معمولی برای بچه‌ها راحت و آسان است استفاده کنید. با این کار، خیال کودکتان هم راحت‌تر و اضطرابش از نبود پوشکی که هم به آن عادت دارد رفع می‌شود، تا زمانی که بدن او رشد کافی برای تشخیص و کنترل حرکات روده‌اش را داشته باشد. یادتان باشد برای آموزش استفاده از توالت به کودکان عجله نکنید و منتظر علائم خود کودک بمانید، چون این یکی از مراحل مهم زندگی کودکان است.
اضافه کردن غذاهای فیبردار به رژیم غذایی کودک
مصرف غذاهای فیبردار را افزایش دهید. رژیم غذایی کم‌فیبر یکی دیگر از عوامل مؤثر در ایجاد یبوست در کودکان است. غذاهای غنی از فیبر را در رژیم غذایی کودک خود بگنجانید. غذاهایی نظیر سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل سبوس‌دار، مثل جو یا دانه‌ها فیبر بیشتری نسبت به غلاتی مثل برنج دارند. پس شاید بهتر باشد که برنج و مشتقات آن را فعلاً از برنامهٔ غذایی کودکتان حذف کنید یا آنها را کاهش دهید تا یبوست کودکتان رفع شود. یکی از راه‌ها برای این‌که بدانید فرزندتان روزانه چه مقدار فیبر نیاز دارد، باید سن او را در نظر بگیرید و به علاوهٔ ۵ کنید. مثلاً اگر فرزند شما هشت ساله است به ۱۳ گرم فیبر در روز نیاز دارد.
افزایش فعالیت بدنی
سبک زندگی بی‌تحرک باعث بروز یبوست در کودکان می‌شود. برای رفع یبوست باید کودکتان را تشویق به فعالیت کنید تا حرکات و انقباضات روده در کودک نیز افزایش پیدا کند و یبوست رفع شود.
شیاف گلیسیرین
در نهایت، اگر موارد گفته‌شده باعث درمان یبوست نشود، با پزشک کودک خود در مورد استفاده از شیاف گلیسیرین و یک ملین ملایم و نرم‌کنندهٔ مدفوع برای کودکان صحبت کنید، اما هرگز خودسرانه به بچه‌ها ملین ندهید.
به‌طورکلی یبوست کودکان معمولاً با به کارگیری چند راهکار خانگی بالا درمان می‌شود. اما اگر این موارد پیشنهادی ساده را انجام دادید و هنوز هم یبوست کودکتان خوب نشده است، حتماً به پزشک متخصص اطفال فرزندتان مراجعه کنید، چون هرچند یبوست معمولاً مورد نگران‌کننده‌ای در کودکان نیست، اما گاهی اوقات می‌تواند نشانهٔ بیماری جدی‌تری باشد. همچنین اگر یبوست فرزند شما بیشتر از دو هفته طول بکشد، حتماً باید از پزشک اطفال کودک وقت بگیرید و برای رفع مشکل اقدام کنید.
