چرا بعضی از نوزادان مدام گریه میکنند؟
یکی از گلایههای مادران در زمان مراجعه به روانشناس کودک در مورد گریههای مداوم نوزادان است. گاهی ما به واسطهٔ گریههای طولانیمدت بعضی از نوزادان آنها را بهانهگیر، بدقلق یا ناآرام معرفی میکنیم. اما جالب است بدانید خیلی از این بهانهگیریها ناشی از مزاجهای متفاوت بچهها و به هم خوردن نظم مزاج آنهاست. یافتههاى زیادى دربارهٔ تفاوت ذاتى و تنوع گسترده در واکنشهاى خودکار و خصوصیات مزاجى شیرخواران وجود دارد. برخی پژوهشها، ابعاد این تفاوتها را نمایان کرده و مطالعات روى کودکان نشان داده است که برخى از صفات مزاجى با گذشت زمان ادامه پیدا نمىکند. مهم این است که مادران مزاج نوزاد خود را بشناسند و راههای برخورد با هر کدام را بدانند.
انواع مزاجها
آنچه در اینجا به عنوان مزاج کودک مىشناسیم قابلیتها و استعدادهاى زیستى است که کودک با آن متولد میشود و تحت تأثیر ژنتیک است. تفاوت مزاجها بیش از هر چیز در دوران نوزادى قابل مشاهده است. این مزاج یا خلقوخو و الگوهاى اولیهٔ شخصیت به سه دستهٔ اصلى تقسیم مىشود:
- مزاج ساده یا آسان
- مزاج سخت و دشوار
- مزاج بیشحساس
بعضی از مادران گله میکنند و میگویند: «ما که تا صبح بیداریم، بچهٔ ما روز مىخوابه، شب بیداره. اگر هم بیدار بشه فقط گریه مىکنه.» با چند سؤال دیگر و بررسی میتوان دریافت که این مادر با یک نوزاد سخت در حال زندگی است. بچههاى سخت یا کودکان دشوار، عموماً ١٠ درصد جمعیت کودکان را تشکیل میدهند. این بچهها سخت به خواب مىروند، زود و شدید به محرکها واکنش نشان میدهند، بلند گریه مىکنند و زمان مشخصى براى غذا خوردن ندارند. این دسته از نوزادان مادر را گیج مىکنند. مادران عموماً در آرام کردن این کودکان درماندهاند.
اما از آن طرف مادرانی هستند که وقتی از کودکان صحبت میکنند میگویند: «همیشه خندونه، از روزى که به دنیا اومد آروم بود. وقتى گریه مىکنه فقط کافیه بغلش کنم، زود آروم مىگیره.» این یعنی مادر یک کودک آسان دارد. در واقع کودکان آسان یا سهل و منعطف حدوداً ٥٠ درصد همهٔ کودکان هستند و برنامهٔ غذا خوردن، خواب و دفعشان تقریباً منظم است. این بچهها انعطافپذیرند و انطباق خوبى دارند و وقتى گریه مىکنند مىتوان آنها را آرام کرد.
دستهٔ سوم کودکان آنهایی هستند که مادرانشان اینگونه آنها را توصیف میکنند: «هر صدایى مىتونه اون رو به گریه بندازه، مىترسه، آروم نمىگیره. امروز تولد دو سالگیش رو توى مهد جشن گرفتیم، وقتى همه براش شعر مىخوندن اون دستش رو گذاشته بود رو گوشهاش و گریه مىکرد. این عجیب نیست؟» به این بچهها، کودکان بیشحساس میگویند. کودکان بیشحساس نسبت به هر یک از محرکهایى که بینایى، شنوایى، لامسه، بویایى یا چشایى را تحریک مىکند واکنش بیش از حد نشان میدهند. آستانهٔ عصبى این کودکان پایین است و ممکن است واکنشهاى شدید به هر نوع صدایى داشته باشند یا به لمس شدن مثل در آغوش گرفته شدن حساس باشند و واکنش نشان دهند.
نقش مادر در مدیریت مزاج کودک
آنچه در این حوزه بسیار اهمیت دارد سلامت و بهداشت روانى مادر و به طور کلى والدین است. پژوهشها نشان داده است میزان انطباق و انعطافپذیرى مادر مىتواند بر میزان بروز نشانههاى مزاجى مؤثر باشد. نحوهٔ والدگرى مىتواند بر دشوارى و ناآرامىهاى شیرخوار مؤثر باشد. در عین حال دشوارى و بیشحساسى مزاج نوزاد مىتواند والد را به سمت درماندگى و افسردگى ببرد. مادر خود را مسئول ناآرامى کودک مىداند و فکر میکند در مدیریت اوضاع ناتوان است. باید توجه داشت که قدم اول برای مادر پذیرش مزاج کودک و تفاوتش با شیرخواران دیگر است.
در مورد کودکان بیشحساس مراقبت از حواس آنها و تنظیم محرکهاى محیطى بسیار مهم است؛ شناسایى این نکته که نوزاد من نسبت به لمس مثل نحوهٔ بوسیده شدن، شستوشو یا نوع لباس حساس است و به صداهایی مثل صداهاى خیلى بلند، زنگها و اعلانهای خطر واکنش نشان میدهد. علاوه بر این مادر باید به نور و رنگها هم دقت کند.
در مورد کودکان دشوار، در ماههاى اول مادر باید حداکثر انعطافپذیرى و انطباق را داشته باشد. گاهی ممکن است این بدقلقىها واکنش نوزاد به آشفتگى درونى مادر یا تغییر طعم شیر، با توجه به آنچه مادر خورده، باشد. به خصوص در هفتههاى نخست که سرعت رشد بسیار زیاد است و بدن کودک مرتب شیر طلب مىکند و کودک براى خوردن شیر بلند گریه مىکند.
صحبت کلی با مادران این است که باید بدانند هیچکدام از ما مسئول یا مقصر ناآرامىهاى نوزادمان نیستیم، اما مىتوانیم در آرام شدن به او کمک کنیم. اول باید علت گریه و بیقرارى را شناسایى کنیم و از سیر بودن، تمیز بودن، نبود درد و کافى بودن خواب و راحت بودن لباس او مطمئن شویم. سپس با حفظ آرامش خودمان راه مناسب را برای آرام کردنش پیدا کنیم یا اینکه راه درست را از یک مشاور یاد بگیریم.
در مورد شیوههای فرزندپروری بدانید.
