روش محاسبهٔ BMI
رابطهٔ بین غذا و تغذیه بر حسب نیاز انسان، رژیم غذایی نام دارد. میزان انرژی و مواد غذایی مورد نیاز هر فرد بر حسب سن، جنس، میزان سلامت و بیماریها و سلیقهٔ غذایی او مشخص خواهد شد. تعیین یک رژیم غذایی کامل و بینقص نیز بهتر است توسط کارشناس تغذیه انجام شود. همچنین از رژیم غذاییای که برای اطرافیان و آشنایان شما توسط پزشکان یا مربیان مختلف در نظر گرفته شده است استفاده نکنید، چون این کار ممکن است به بدن شما آسیب بزند. در این مطلب با معنای شاخص تودهٔ بدنی یا BMI خود و روش اندازهگیری BMI آشنا شوید.
معنای شاخص تودهٔ بدنی یا BMI
BMI یا بیامآی (Body Mass Index) به معنای شاخص تودهٔ بدنی است. این شاخص یک معیار برای سنجش و اندازهگیری چربی بدن بر اساس قد و وزن هر فرد است. شاخص تودهٔ بدنی در واقع ابزاری برای اندازهگیری است که نشان میدهد قد و وزن شما تا چه حد با هم تناسب دارند و آیا دچار کمبود یا اضافه وزن هستید یا نیستید.
برای به دست آوردن نتایج، دانستن فاکتورهایی مثل سن، وزن، قد و جنسیت شما اهمیت دارد. به شکل خیلی خلاصه شاخص تودهٔ بدنی عبارت است از تقسیم وزن به کیلوگرم) بر قد شما به متر به توان دو (۲) است که در زسر بیشتر در مورد آن توضیح دادهایم.
روش اندازهگیری BMI
چطور BMI خود را اندازه بگیریم؟ یکی از سادهترین راههای کنترل وزن محاسبهٔ BMI است که دامنهای از وزنهای سلامت برای قدهای متفاوت را محاسبه میکند و یک راهنمای قابل استفاده برای تمام بزرگسالان در سنهای مختلف است. BMI سلامت برای مردان و زنان بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹ است. برای اندازهگیری BMI یا شاخص تودهٔ بدنی باید به روش زیر عمل کنید:
- وزن خود را به کیلوگرم محاسبه کنید.
- قد خود را به متر در نظر بگیرید.
- وزن خود را به مجذور قد خود تقسیم کنید.
- عدد به دست آمده، BMI شماست.
مثال: شاخص تودهٔ بدنی شخصی با قد یک متر و ۷۰ سانتیمتر به شکل زیر محاسبه خواهد شد:
اول ۱/۷ را در ۱/۷ ضرب کنیم که عدد بهدستآمده ۲/۸۹ خواهد بود و سپس وزن شخص را که ۷۰ کیلوگرم است تقسیم بر ۲/۸۹ کنیم که BMI او ۲۴/۲ به دست خواهد آمد.
تفسیر نتیجهٔ BMI برای محاسبهٔ وزن سلامت
شاخص تودهٔ بدنی خود را با فرمول بالا محاسبه و با موارد زیر مقایسه کنید تا وضعیت سلامت خود را بیابید:
- کمتر از ۱۸/۵= کمبود وزن
- ۱۸/۵ تا ۲۴/۹= وزن متناسب
- ۲۵ تا ۲۹/۹= اضافه وزن
- ۳۰ و بالاتر= اضافه وزن شدید یا چاق
کموزنی: کمبود وزن میتواند علامت این باشد که شما به اندازهٔ کافی غذا نمیخورید یا بیمار شدهاید. اگر کمبود وزن دارید، قدم اول مراجعه به یک پزشک عمومی است.
وزن متناسب: اگر شاخص تودهٔ وزن متناسب دارید، روال روتین خود را ادامه دهید. موفق باشید!
اضافه وزن: اگر اضافه وزن دارید، بهترین راه برای کاهش وزن ترکیبی از رژیم غذایی و ورزش است.
چاق: اگر چاق هستید، بهترین راه برای کاهش وزن ترکیبی از رژیم غذایی و ورزش، و در برخی موارد، مصرف دارو است. برای دریافت کمک و مشاوره بیشتر به پزشک عمومی مراجعه کنید.
اهمیت اندازهگیری دور کمر
چرا اندازهٔ دور کمر هم مهم است؟ اندازهگیری دور کمر راه خوبی برای بررسی این است که آیا چربی زیادی در اطراف شکم خود دارید یا خیر. وجود چربی زیاد در اطراف کمر میتواند خطر بیماری قلبی، دیابت نوع 2 و سکته را افزایش دهد. شما میتوانید شاخص تودهٔ بدنی سالم داشته باشید و همچنان چربی شکم اضافی داشته باشید، به این معنی که هنوز در معرض خطر ابتلا به این بیماریها هستید. برای اندازهگیری دور کمر مراحل زیر را انجام دهید:
- پایین دندهها و بالای باسن خود را پیدا کنید.
- یک متر نواری را در حد وسط میان این دو نقطهٔ دور کمر خود بپیچید.
- قبل از اندازهگیری به طور طبیعی نفس بکشید.
صرفنظر از قد یا شاخص تودهٔ بدنی، درصورتیکه دور کمرتان در اندازههای زیر است، باید تلاش کنید وزن خود را کاهش دهید:
- 94 سانتیمتر یا بیشتر برای مردان
- 80 سانتیمتر یا بیشتر برای زنان
درصورتیکه دور کمرتان در شرایط زیر است شما در معرض خطر بسیار بالایی هستید و باید به پزشک خود مراجعه کنید:
- 102 سانتیمتر یا بیشتر برای مردان
- 88 سانتیمتر یا بیشتر برای زنان
محدودیتهای شاخص تودهٔ بدنی یا BMI
BMI میتواند به شما بگوید که آیا وزن زیادی دارید یا نه، اما نمیتواند تشخیص دهد که آیا چربی بیش از حدی در بدن خود دارید یا خیر. علت محدودیت شاخص تودهٔ بدنی این است که نمیتواند تفاوت بین چربی اضافی، ماهیچه یا استخوان را تشخیص دهد. به عبارتی، شاخص تودهٔ بدنی بزرگسالان فاکتورهای سن، جنس یا تودهٔ عضلانی را در محاسبات خود در نظر نمیگیرد و این یعنی:
- بزرگسالان و ورزشکاران بسیار عضلانی با وجود کم بودن چربی بدنشان ممکن است دارای «اضافه وزن» یا به عنوان «چاق» طبقهبندی شوند.
- بزرگسالانی که با افزایش سن عضلات خود را از دست میدهند، یعنی عضلاتشان تحلیل میرود، ممکن است با وجود داشتن چربی اضافی در محدودهٔ «وزن سالم» قرار بگیرند.
همچنین، بارداری نیز بر نتیجهٔ شاخص تودهٔ بدنی زنان اثر میگذارد، زیرا با افزایش وزن شاخص تودهٔ بدنی شما افزایش مییابد. پس هنگام محاسبه شاخص تودهٔ بدنی باید وزن قبل از بارداری خود را استفاده کنید.
در مورد وزنگیری در بارداری دقیق بدانید.
مزایای شاخص تودهٔ بدنی یا BMI
اما جدا از این محدودیتها، شاخص تودهٔ بدنی روشی نسبتاً سرراست و راحت برای ارزیابی وزن افراد است و شما میتوانید از نتیجهٔ شاخص تودهٔ بدنی خود به عنوان نقطۀ شروعی برای صحبت بیشتر با پزشک عمومی در مورد وزن و سلامت عمومی خود استفاده کنید. داشتن شاخص تودهٔ بدنی که بالاتر از محدودهٔ وزن سالم است یا داشتن چربی بیش از حد در ناحیۀ دور کمر میتواند خطر ابتلا به مشکلات جدی سلامت مانند موارد زیر را افزایش دهد:
- بیماری قلبی
- دیابت نوع 2
- سکته
- انواع خاصی از سرطان
نکات مهم برای حفظ وزن سلامت
حفظ وزن سالم در طول زندگی یکی از مهمترین راههای مقابله با انواع بیماریهاست. مطالعات زیاد در این زمینه بر موارد زیر تأکید دارند:
- پرهیز از نوشیدنیهای شیرین
- محدود کردن مصرف غذاهایی با کالری بالا
- افزایش فعالیت بدنی
- مراقبت از وزن خود؛ یعنی وزن کردن خودتان
مطالب وزنگیری بارداری را ببینید.
