راهنمای مصرف آنتی بیوتیک در بارداری

برخی عفونت‌ها در زنان باردار، اگر به‌موقع درمان نشوند، می‌توانند عواقب جدی از جمله انتقال عفونت به جنین، افزایش خطر سقط ناخواسته جنین و زایمان زودرس به همراه داشته باشند. در چنین شرایطی مصرف آنتی‌بیوتیک در دوران بارداری ممکن است برای محافظت از سلامت مادر و جنین ضروری باشد. از طرفی جنین در این دوران اکسیژن، خون و مواد مغذی خود را از طریق جفت دریافت می‌کند. این در حالی است که برخی داروها نیز می‌توانند از جفت عبور کنند و بر سلامت جنین تأثیر بگذارند. به همین دلیل، شناخت داروهای مجاز و مناسب در این دوران بسیار مهم است تا از تاثیرات احتمالی بر روی جنین نیز جلوگیری شود. در این مطلب در مورد مصرف آنتی‌بیوتیک ها در بارداری و خطرات احتمالی آن آشنا می‌شوید.

آنتی بیوتیک در بارداری

اگرچه مصرف داروها، به خصوص داروهای بدون نسخه در دوران بارداری یک کار غلط است، اما در صورت ابتلا به عفونت‌های باکتریایی در زمان بارداری آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از داروهایی است که ممکن است مادران باردار گاهی به آن نیاز پیدا کنند.
مصرف برخی از انواع آنتی‌بیوتیک‌ در بارداری بی‌خطر هستند، برخی از آنها ریسک‌های شناخته‌شده‌ای برای کودک در حال رشد دارند و برخی دیگر نیز بین این دو دسته قرار می‌گیرند، یعنی اطلاعات کافی درباره ایمنی آنها در دسترس نیست یا اینکه خطرات بالقوه این داروها باید با دقت بیشتری با زیان‌های عارضه‌ای که برای درمان آن استفاده می‌شود، مقایسه شود.
به عبارت دیگر، اگر شما بیمار هستید و آنتی‌بیوتیک تنها چیزی است که از نظر پزشک می‌تواند حال شما را خوب کند، ممکن است لازم باشد که با وجود ریسک‌های بالقوه برای جنین، آن را مصرف کنید. چون در برخی موارد، درمان نکردن بیماری می‌تواند برای سلامت جنین خطرناک‌تر از قرار دادن او در معرض یک آنتی‌بیوتیک باشد.

دلایل تجویز آنتی بیوتیک در زنان باردار

همانطور که اشاره شد برخی عفونت‌ها در دوران بارداری، اگر درمان نشوند، می‌توانند برای سلامت مادر و جنین خطرناک باشند. عفونت‌های درمان نشده همچنین می‌توانند خطر سقط جنین و زایمان زودرس را افزایش دهند.
مثبت بودن آزمایش استرپتوکوک گروه ب (GBS) در اواخر بارداری یکی از دلایل مصرف آنتی بیوتیک در بارداری است. GBS باکتری است که می‌تواند به راحتی به جنین منتقل شود. این باکتری می‌تواند منجر به مننژیت، پنومونی یا سپسیس شود. اگر آزمایش GBS مثبت باشد یا مشکوک به آن باشید، پزشک در طول زایمان با آنتی‌بیوتیک داخل وریدی و اغلب پنی‌سیلین شما را درمان خواهد کرد.
دلیل دیگر برای درمان با آنتی‌بیوتیک در طول زایمان، پاره شدن زودهنگام کیسه آب، قبل از رسیدن بارداری به هفته 34 است. درمان با آنتی‌بیوتیک در چنین شرایطی می‌تواند از انتقال هرگونه عفونت به نوزاد قبل از زایمان جلوگیری کند.

انواع آنتی بیوتیک های بی خطر در بارداری

انواع آنتی‌بیوتیک‌ ها در بارداری که معمولاً بی‌خطر تلقی می‌شوند عبارتند از:
• پنی‌سیلین‌ها، از جمله آموکسی‌سیلین و آمپی‌سیلین
• ماکرولیدها، از جمله اریترومایسین و آزیترومایسین
• سفالوسپورین‌ها، از جمله سفالکسین
• مترونیدازول، که آنتی‌بیوتیک نیست اما برای درمان برخی عفونت‌های واژینال مانند تریخومونیازیس و واژینوز باکتریال و همچنین انواع دیگر عفونت‌ها مصرف می‌شود.

مصرف پنی سیلین در بارداری

پنی‌سیلین یکی از معمول‌ترین و پرکاربردترین انواع آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان عفونت‌های باکتریایی بویژه عفونت‌های تنفسی و ادراری است و استفاده از آن در زنان باردار نیز بی‌خطر است. مصرف این آنتی‌بیوتیک در بارداری تنها ممکن است باعث عوارض گوارشی و واکنش‌های آلرژیک مانند کهیر و خارش شود اما تاکنون هیچ ارتباطی با افزایش خطر نقص‌های مادرزادی مشاهده نشده است.

سفالوسپورین

سفالوسپورین‌ها و از جمله سفالکسین دسته‌ای از آنتی‌بیوتیک‌های مورد استفاده در درمان طیف وسیعی از عفونت‌های باکتریایی مختلف هستند. مصرف این آنتی بیوتیک ها در بارداری معمولاً بی‌خطر بوده و به طور گسترده‌ای در زنان باردار استفاده شده‌اند و تاکنون هیچ شواهدی مبنی بر ارتباط آن‌ها با نقص‌های مادرزادی جنین گزارش نشده است.

آنتی‌بیوتیک‌هایی که باید با احتیاط در بارداری مصرف شوند

استفاده از برخی از آنتی‌بیوتیک‌ ها در بارداری ممکن است به طور کامل بی‌خطر نباشد اما مصرفشان هم اجتناب‌ناپذیر باشد. به‌ویژه در مواردی مانند عفونت دستگاه ادراری در بارداری (UTI)، که از عفونت‌های رایج این دوران است و در صورت عدم درمان می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد، ممکن است نیاز به مصرف این داروها باشد. در چنین شرایطی انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب و مصرف محتاطانه آن تحت نظر پزشک ضروری است تا هم سلامت مادر و هم جنین حفظ شود.در ادامه به رایج‌‌ترین این آنتی بیوتیک‌ها اشاره شده است.

نیتروفورانتوئین

نیتروفورانتوئین با نام تجاری ماکروبید یکی از آنتی‌بیوتیک‌های رایج مصرفی برای عفونت‌های مجاری ادراری است. برخی شواهد حاکی از آن است که نیتروفورانتوئین با برخی نقص‌های مادرزادی مرتبط است. بنابراین بنا به توصیه کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) پزشکان از تجویز این آنتی‌بیوتیک در سه ماهه اول بارداری، زمانی که بیشتر رشد و تکامل جنین صورت می‌گیرد خودداری می‌کنند تا از خطر احتمالی نقص‌های مادرزادی جلوگیری شود.

باکتریوم

داروی باکتریوم که از ترکیب دو آنتی بیوتیک سولفامتوکسازول و تری متوپریم تشکیل شده است غالباً در درمان عفونت دستگاه ادراری کاربرد دارد. با این حال نگرانی‌های زیادی در مورد مصرف این آنتی بیوتیک در بارداری وجود دارد چرا که هر دو از جفت عبور می‌کنند. نتایج برخی از مطالعات نشان دهنده خطر نقص‌های مادرزادی به دنبال مصرف این آنتی بیوتیک هستند. به همین دلیل ACOG توصیه می‌کند برای پیشگیری از خطرات احتمالی از تجویز آن در سه ماهه اول بارداری خودداری شود.
دلیل دیگر اینکه تریمتوپریم ممکن است اثرات اسید فولیک را مسدود می‌کند و به این خاطر گزینه مناسبی در درمان عفونت‌ها نیست. همانطور که می‌دانید مصرف اسید فولیک از زمان پیش از بارداری و در دوران بارداری برای پیشگیری از خطر ابتلای جنین به نقص لوله عصبی و سایر نقص‌های مادرزادی حائز اهمیت است. مصرف این دارو در سه ماهه دوم بارداری و سه ماهه سوم بارداری باید به شرایطی محدود شود که مزایایش بیشتر از خطرات احتمالی آن باشد.

آنتی‌بیوتیک‌های غیرمجاز در بارداری

زنان در دوره بارداری باید از مصرف برخی آنتی‌بیوتیک‌ها به دلیل خطرات بالقوه برای مادر و جنین پرهیز کنند. در ادامه به برخی از آنتی‌بیوتیک‌هایی که باید از مصرف آن‌ها در دوران بارداری اجتناب کرد، اشاره می‌شود.

تتراسایکلین

آنتی بیوتیک‌های خانواده تتراسایکلین شامل مینوسایکلین، اوکسی تتراسایکلین و دوکسی سایکلین اغلب برای درمان آکنه و عفونت‌های تنفسی استفاده می‌شوند. مصرف این آنتی بیوتیک در بارداری بویژه در در سه ماهه دوم یا سوم بارداری با اتصال به کلسیم می‌تواند باعث تغییر رنگ دائمی دندان‌ها در نوزاد در حال رشد شود. همچنین با سخت شدن استخوان‌ها و دندان‌های نوزاد تداخل داشته باشد. مصرف این دارو باید با احتیاط شدید و در مواقع اضطراری زیر نظر پزشک باشد.

استرپتومایسین

استرپتومایسین آنتی‌بیوتیک مورد استفاده برای درمان عفونت‌های شدید باکتریایی مانند سل است. اما مصرف آن در زنان باردار با خطراتی همراه است. این دارو از جفت عبور کرده و ممکن است باعث آسیب به شنوایی جنین، کم‌شنوایی یا ناشنوایی برگشت‌ناپذیر در نوزاد شود. به همین دلیل، استرپتومایسین از دسته آنتی‌بیوتیک‌هایی است که باید در زنان باردار با احتیاط و تنها در مواردی که ضرورت قطعی وجود دارد، تجویز شود.

سیپروفلوکساسین

سیپروفلوکساسین یکی از آنتی‌بیوتیک‌های دسته فلوروکینولون‌ها است که برای درمان طیف گسترده‌ای از عفونت‌های باکتریایی از جمله عفونت‌های دستگاه ادراری کار می‌رود. با توجه به اثرات منفی این دارو بر رشد مفاصل و غضروف‌های جنین در مطالعات حیوانی، استفاده از این نوع آنتی بیوتیک در بارداری به‌ویژه در سه ماهه اول محدود شده است.

عوارض آنتی بیوتیک در بارداری

آنتی‌بیوتیک‌ها نقش مهمی در مقابله با عفونت‌های باکتریایی دارند و گاهی باید در دوران بارداری مصرف شوند. با این حال، برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها با تاثیراتی که بر سیستم گوارش دارند ممکن است عوارض جانبی ناخوشایندی ایجاد کنند.
برخی از شایع ترین عوارض مصرف آنتی بیوتیک ها در بارداری عبارتند از:

• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• نفخ و باد شکم
• درد شکمی
• کاهش اشتها

علاوه براین ممکن است برخی زنان به برخی انواع آنتی‌بیوتیک‌ها حساسیت داشته باشند که باعث بروز علائم واکنش آلرژیک مانند خس‌خس، سرفه، خارش پوست یا بثورات پوستی، تورم و مشکل در تنفس و از دست دادن هوشیاری شود. در صورت بروز این علائم بویژه سختی در تنفس، بلافاصله به نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید.

بنابر آنچه گفته شد سیستم ایمنی بدن در زمان بارداری به‌طور متفاوتی عمل می‌کند، که این می‌تواند زنان باردار را در معرض ابتلا به بیماری‌های عفونی قرار دهد. در بسیاری از موارد، خطر عفونت‌های درمان‌نشده در زنان باردار برای مادر و جنین بسیار بیشتر از خطرات احتمالی استفاده از آنتی‌بیوتیک در بارداری است و می‌تواند منجر به زایمان زودرس، سقط جنین و حتی بیماری‌های تهدید کننده زندگی نوزاد منجر شود. اگر در این دوران نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک دارید، باید طبق دستور و تحت نظر پزشک آن‌ها را مصرف کنید. پزشک با در نظر گرفتن شرایط و سن بارداری تشخیص می‌دهد که مزایای مصرف دارو بیش از خطرات احتمالی است یا خیر.

بلاگ مرتبط

داروهای بی‌خطر و خطرناک در دوران شیردهی

داروهای ممنوع در زمان اقدام برای بارداری

داروهای متداول برای درمان ناباروری