تفسیر نتایج نمودار رشد کودک
نمودار رشد کودک میتواند یک تصویر کلی از نحوه و چگونگی رشد کودکتان از لحاظ جسمی نشان دهد. پزشک کودک شما با بررسی اندازههای وزن، قد و دور سر کودک و مقایسهٔ آنها با اطلاعات و اندازههای قبلی و همچنین نسبت به یک آمار کلی از کودکان همسن و همجنس فرزندتان میتواند تعیین کند که میزان رشد کودک در چه سطحی است. در این مطلب میتوانید با معنا و مفهوم دادههای یک نمودار رشد، موارد نگرانکننده در نمودار رشد و ارتباط وزن زمان تولد با رشد کودکتان در آینده آشنا شوید.
دادههای یک نمودار رشد
اگرچه نمودارهای رشد فعلی پیشرفت چشمگیری نسبت به نمودارهای قبلی پیدا کرده است، اما این نمودارها یک نتیجهٔ نهایی در مورد نحوهٔ عملکرد فرزند شما نیست، بلکه فقط نشان میدهد که کودک شما در طول یک دوره به صورت ثابت و مناسب در حال رشد است، پس نباید بیش از حد نگران این نمودار باشید.
اندازهگیری قد در نمودار رشد بر اساس طول بدن کودک شیرخوار شماست که در حالت دراز کشیده بررسی میشود و با مقیاس سانتیمتر اندازهگیری خواهد شد و وزن را با مقیاس کیلوگرم نشان میدهد. همچنین این نمودارها از مقیاسی به نام صدک استفاده میکند که میانگین رشد کودکان را با ملاک و معیار جنسیت و سن آنها مقایسه و تقسیمبندی خواهد کرد.
معنی صدک در نمودار رشد کودک
برای توضیح صدک رشد به سادهترین شکل بهتر است از یک مثال استفاده کرد. به عنوان نمونه اگر دختر سه ماههٔ شما در نمودار وزنی در صدک ۴۰ باشد، به این معنی است که ۴۰ درصد از دختران سه ماهه در کشور شما همان وزن یا وزنی کمتر از کودک شما دارند و ۶۰ درصد وزن بیشتری دارند.
هرچه عدد صدک بالاتر باشد، میزان مقایسهٔ فرزند شما با دیگر کودکان همسن خودش بیشتر است، بنابراین اگر فرزندتان در صدک ۵۰ از رشد طولیاش باشد یعنی درست در میانهٔ گروه قرار گرفته است. اما بالا بودن صدک در نمودار رشد لزوماً به معنی رشد خوب یا صدک پایینتر به این معنی نیست که کودک شما رشد بدی دارد، بلکه این صدک رابطهٔ مستقیمی با تناسبات والدین هر کودک دارد. مثلاً اگر هر دوی والدین کوتاهتر از حد متوسط باشند، کودک نیز معمولاً با قد و قامتی مشابه آنها رشد خواهد کرد، بنابراین اگر به طور مداوم در نمودار قد و وزن با صدک ۱۰ رشد کند میتواند اتفاقی کاملاً طبیعی در نظر گرفته شود.
پس چیزی که مهم است چقدر رشد کردن کودک نیست، بلکه نظارت کافی بر رشد فرزند شماست که پزشک با توجه به حدود بالا و پایین نمودار رشد آن را در ویزیتهای مراقبت سلامت کودک بررسی خواهد کرد.
موارد نیازمند پیگیری پزشکی در نمودار رشد کودک
یکی از سؤالات والدینی است که به تازگی پدر و مادر شدهاند این است که چه زمانی رشد کودکشان نگرانکننده است. همچنین اگر صدک رشد کودک شما به طور قابل توجهی تغییر کند، میتواند موجب نگرانی شما شود. به عنوان مثال، اگر نمودار وزنی کودک شما به طور مداوم حدود صدک ۵۰ باشد و سپس به طور ناگهانی تا نزدیک صدک ۱۵ افت کند، پزشک کودک شما برای پی بردن به دلیل این تغییر، الگوی کلی رشد کودک را مورد ارزیابی بیشتری قرار میدهد. برخی از علل نیازمند پیگیری در نمودار رشد توسط پزشک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
وجود یک بیماری ساده: یک بیماری جزئی یا تغییرات در الگوهای غذا خوردن کودک شما ممکن است باعث تغییرات الگوی رشد او شود که در این صورت پزشک، رشد کودک شما را برای مدتی با احتیاط بیشتری پیگیری خواهد کرد.
کمبود هورمون یا مشکل ژنتیکی: گاهی نیز ممکن است مشکلات دیگری وجود داشته باشد. مثلاً اگر کودک بسیار کوتاه است و هر دو والدین دارای قدی متوسط یا بلند هستند یا اگر کودک بسیار بلند و لاغر باشد و هر دوی والدین قد متوسط یا وزن زیادی داشته باشند، پزشک ممکن است با بررسی مواردی مانند کمبود هورمون یا مشکل ژنتیکی از نبود وجود یک مشکل در رشد کودک اطمینان پیدا کند.
کاهش وزن: اگر کودک شما بیمار نباشد ولی وزن او کاهش پیدا کند، درحالیکه قد او هنوز در حال رشد است، شاید پزشک به شما پیشنهاد کند که تعداد وعدههای غذایی او را افزایش دهید و یا لازم باشد شما به طور مکرر پزشک را ملاقات کنید تا از افزایش مجدد وزن کودک خود مطمئن شوید. اما مواقعی وجود دارد که افزایش یا کاهش سریعتر از حد معمول نشانهٔ خوبی است. برای مثال، اگر کودک شما کم وزن باشد، ممکن است برای یک بار افزایش سریع رشد در او نشانهٔ خوبی باشد. همینطور ثابت ماندن نمودار رشد در یک محدودهٔ خاص، همیشه باعث نگرانی نيست. برای مثال، اگر کودک شما بسیار کوتاه است و هر دوی شما به عنوان والدینش نیز نسبتاً کوتاه هستید، ممکن است قرار گرفتن او در کمترین صدک یک نمودار رشد یعنی صدک ۵ کاملاً هم مناسب باشد.
اضافه وزن کودک: اگر کودک شما در نمودار وزنی بالای صدک ۹۵ باشد، پزشک احتمالاً شما را در مورد تغذیهٔ کودک راهنمایی میکند تا از عدم چاقی او اطمینان حاصل کند.
بزرگی بیش از حد دور سر کودک: اگر اندازهٔ سر کودک کوچکتر از حد متوسط باشد، پزشک مطمئن میشود که مغز او در حال رشد است و به طور طبیعی رشد میکند، زیرا میزان رشد مغز کودک شما به اندازهٔ جمجمهٔ او بستگی دارد. اگر دور سر او بسیار بزرگتر از حد متوسط باشد، او را بیشتر مورد ارزیابی قرار میدهد تا مطمئن شود که مایع اضافی در مغز او وجود ندارد که وضعیتی است که هیدروسفالی نامیده میشو د و به همین دلیل است که اندازهگیری سر نوزاد اهمیت دارد.
رابطهٔ وزن هنگام تولد نوزاد با رشد او در آینده
وزن هنگام تولد نوزادتان خیلی کماهمیتتر از آن است که شما فکر میکنید و این ژنهاست که بهطورکلی وزن و قد کودکان را در بزرگسالی آنها تعیین میکند. گاهی اوقات نوزادانی که هنگام تولد ریزاندام بودهاند خیلی رشد میکنند و نوزادانی که با وزن و قد بیشتری به دنیا آمده بودند میتوانند در طول سالهای بعدی زندگیشان کوچکاندام بمانند.
والدین کودک بهترین معیار هستند و معمولاً بچهها شبیه والدینشان خواهند شد. مثلاً اگر شما و همسرتان قد بلند، کوتاه یا متوسطی دارید، لاغر هستید یا اضافه وزن دارید، احتمالاً فرزند شما نیز با یک الگوی مشابه شما بزرگ خواهد شد.
