رشد زبانی و شناختی کودک ۱۳ ماهه
رشد زبانی‌شناختی یک کودک ۱۳ ماهه چگونه است؟ چطور با یک کودک ۱۳ ماهه حرف بزنید؟ در این مطلب با نکات جالب و مهمی در مورد صحبت کردن و تشویق درست یک کودک ۱۳ ماهه برای صحبت کردن آشنا شوید.
صحبت کردن و حرف زدن
در حدود ۱۳ ماهگی، بسیاری از کودکان نوپا دایره‌ٔ واژگانی متشکل از سه یا چهار کلمه دارند. احتمالاً فرزند شما می‌تواند «ماما» یا «بابا» و چیزی مثل «میسی» به جای مرسی و «توب» به جای توپ و «بای‌بای» را بگوید. اما اگر نمی‌تواند هم ناراحت نشوید، چون کودک هنوز در مرحله‌ای است که کارشناسان آن را مرحله‌ٔ منفعل فراگیری زبان می‌نامند. این بدان معناست که او در حال ذخیره و جذب تمام کلمات و گفتارهای اطراف خودش است و اطلاعات را برای استفاده‌ٔ آن در آینده‌ای نزدیک جمع‌آوری می‌کند. اما حتی اگر او هیچ واژه‌ٔ روشنی نگوید، احتمالاً می‌تواند نیازهای خود را با حرکات بدنی مثل بالا بردن دست‌هایش، برای اینکه شما او را بغل کنید، یا صداها و وضعیت‌های بدنی مانند رو برگرداندن از چیزی که نمی‌خواهد، انتقال دهد.
اما شما چه کارهایی که می‌توانید در این مورد و برای حرف زدن کودک انجام دهید؟ اگر کودک شما از همین حالا هم پرحرف است، او را تشویق کنید تا با اسم بردن از کارهایی که انجام می‌دهد و اشیای مختلف، کلمات جدید را هم امتحان کند و هنگام صحبت با او از گفتار واضح، ساده و صدای عادی خودتان و نه با ادای اشتباه کلمات کودکانه، استفاده کنید.
وقتی توی ماشین هستید و کمربند صندلی مخصوص کودک را می‌بندید، در مورد جایی که می‌خواهید بروید صحبت کنید. وقتی در فروشگاه مواد غذایی هستید، به او بگویید که دارید به چه چیزی نگاه می‌کنید. مثلاً بگویید: «بیا یه کم موز بخریم!» یا «پاکت شیر هم که اینجاست!» صحبت کردن با فرزندتان، حتی اگر به طور کامل نتواند پاسخ دهد، باعث می‌شود احساس کند که او بخشی از اتفاقات اطرافش است و همین باعث خواهد شد تا او بخواهد در گفت‌وگو شرکت کند. ترانه خواندن، به ویژه آهنگ‌هایی همراه با حرکات بدنی مانند شعرهای کودکانهٔ مخصوص کودکان، گفتار را برایش جالب‌تر می‌کند. به علاوه، اینها فرزند شما را با موسیقی آشنا خواهند کرد.
جنبه‌ٔ دیگر صحبت کردن گوش دادن است. اگر می‌خواهید فرزندتان را به صحبت کردن تشویق کنید، در حینی که با شما حرف می‌زند، طوری به او گوش دهید که انگار معنای هر چیزی را می‌گوید کاملاً درک می‌کنید. ارتباط چشمی با او را حفظ کنید و با لبخند و تکان سر پاسخ دهید. این باعث می‌شود که او بخواهد چیزهای بیشتر و بیشتری به شما بگوید و درس‌های باارزشی را درباره‌ٔ گوش دادن هنگام صحبت کردن دیگران نیز یاد می‌گیرد.
حتی اگر کودک ۱۳ ماهه‌تان فقط چند کلمه را می‌گوید، احتمالاً می‌تواند کلمات بسیار بیشتری را به اشکال دیگری انتقال دهد. آیا تا به حال متوجه شده‌اید که حتی کودکان زیر ۱۳ ماه چطور برای خداحافظی بای‌بای می‌کنند، بوسه می‌فرستند و سرشان را به نشانه‌ٔ «بله» یا «نه» تکان می‌دهند؟ آنها با حرکاتی صحبت می‌کنند که شما را در حال استفاده از آنها دیده‌اند. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که بچه‌ها قادرند حرکات و ژست‌های بدنی را به ده‌ها کلمه‌ٔ مختلف ارتباط بدهند، اما آموزش آنها به عهده‌ٔ شماست!
اگر به نظر می‌رسد کودکتان از ناتوانی خود در فهماندن نیازهایش به شما کلافه شده است، سعی کنید علائمی با دست را برای کمک به او اختراع کنید. می‌توانید انگشت شست خود را به هر شکلی که راحت هستید، جلوی دهانتان بگیرید تا مثلاً کلمه «نوشیدنی» را بیان کنید. برای چند روز، هر وقت لیوانش را به او می‌دهید، این علامت را به او نشان دهید و همزمان کلمه‌ٔ «نوشیدنی» را بگویید. بعد از گذشت چند روز، او ممکن است با استفاده کردن از این علامت برای درخواست نوشیدنی، شما را شگفت‌زده کند. پس تا می‌توانید کیف کنید!
آگاهی از آهنگ زبان
درست همان‌طور که وقتی سگتان را نوازش می‌کنید یا گلدانی را آب می‌دهید، فرزندتان از شما تقلید می‌کند، به همین شکل هم کودک ۱۳ ماههٔ شما با دقت به چیزی که به او می‌گویید و نحوه‌ٔ گفتن شما گوش می‌دهد تا بتواند بعداً آن را امتحان کند. دفعه‌ٔ بعد که غان‌وغون او را می‌شنوید، به آنچه می‌گوید بیشتر گوش دهید. شما متوجه خواهید شد با اینکه او هیچ کلمه‌ای به زبان نمی‌آورد و غان‌وغونش تنها اصواتی نامفهوم است، آهنگ صدای او، یعنی اوج و فرود صدایش بسیار شبیه یک گفت‌وگو و مکالمه است.
وقتی سؤالی از او می‌پرسید، احتمالاً با یک سری غان‌وغون و حرکات پاسخ می‌دهد، و این نشان می‌دهد که او می‌فهمد شما چه سؤالی پرسیده‌اید. همچنین خواهید دید که او چگونه به یک «نه» سراسیمهٔ شما وقتی می‌خواهید او را از بشقاب داغ یا چیز ناآشنایی دور کنید و یک «نه» آرام و چاپلوسانه‌تر وقتی می‌خواهید متقاعدش کنید پایتان را نکشد، به شکل متفاوتی پاسخ می‌دهد. پس اگر متوجه تفاوتی در واکنش‌های او شدید، بدان معنی است که او کم‌کم تشخیص می‌دهد آهنگ صدا در برقراری ارتباط نقش دارد.
اصل پایداری شیء
در ۱۳ ماهگی، کودکان در حال آزمودن قدرت مشاهدات خود هستند و شروع به درک این موضوع کرده‌اند که اشیا پابرجا و دائمی هستند. به عبارت دیگر، او کم‌کم می‌فهمد که یک اسباب‌بازی حتی وقتی نمی‌تواند آن را ببیند، همچنان جایی وجود دارد. برای آزمایش اینکه آیا کودکتان اصل ماندگاری شیء را می‌فهمد یا نه، یک اسباب‌بازی را به زیر مبل بغلتانید و ببینید کودکتان در جست‌وجوی آن، به جای درست نگاه می‌کند یا خیر، یا یک عروسک را زیر یک پتو مخفی کنید تا او آن را پیدا کند؛ به همین سادگی!
همچنین در این سن، کودک نوپایتان در حال صیقل دادن مهارت‌های حل مسئله‌ٔ خودش است و برای این منظور، کارهایی مانند تلاش برای جا دادن اشیا داخل یکدیگر، روشن کردن لامپ‌ها و چرخاندن شعله‌ٔ اجاق گاز را امتحان می‌کند. از آنجا که او نمی‌تواند خطرهای موجود را تشخیص دهد، اطمینان حاصل کنید که خانه‌ٔ شما به قدر کافی برای کودک ایمن‌سازی شده است.
