یادگیری نحوه و روش مناسب غذا خوردن در بچهها: پیشدبستانی و دبستان
شما هم احتمالاً آموزش آداب غذا خوردن به کودکتان را از سالهای پیش آغاز کردهاید، لازم هم نیست برنامهٔ خیلی خاصی داشته باشید، نحوهٔ غذا خوردن و رفتار شما برای فرزندتان الگوست. یادتان باشد حالا هم که کودکتان پنج ساله یا دبستانی شده، همچنان مهمترین هدف باید این باشد که دریابد زمان غذا خوردن وقت دلپذیری است و رفتار خوب باعث میشود این دلپذیری دوچندان و لذتبخشتر شود. در این مطلب با چگونگی یاد دادن غذا خوردن به کودکان پنج سالهٔ پیشدبستانی و دانشآموزان دبستانی آشنا شوید.
در پنج سالگی و سن دبستان چه چیزهایی را میتوانید به کودکتان یاد بدهید؟
اکنون که فرزند شما یک پیشدبستانی یا دانشآموز مقطع ابتدایی است، میتواند اصول بیشتری را به علاوۀ چند نکتۀ ظریفتر در مورد آداب غذا خوردن سر سفرهٔ غذا یا پشت میز غذاخوری یاد بگیرد. برای اولین قدم، با این توضیح شروع کنید که زمان غذا خوردن اوقات دلپذیری است و رفتار خوب باعث میشود برای همهٔ افراد حاضر لذتبخشتر باشد. با فرزند خود در مورد اهمیت رفتار مؤدبانه صحبت و او را تشویق کنید که خود را فردی مؤدب بداند.
انتظارات واقعبینانهای تعیین، سپس آنها را با ملایمت تقویت کنید تا کمکم به عادت تبدیل شوند. او باید بداند که قبل از آمدن سر میز دستهای خود را بشوید و اسباببازیها و کتابهایش را کنار بگذارد. شما میخواهید او مؤدبانه پشت میز بنشیند و پاهایش را زیر میز نگه دارد، نه روی صندلی، صندلی خود را به عقب کج نکند، از عبارتهای «لطفاً» و «ممنونم» استفاده کند، در جای مناسب به جای انگشتانش از قاشق و چنگال استفاده کند، وقتی غذایش را تمام کرد عذر خود را بخواهد و ظرفهایش را به سینک آشپزخانه یا پیشخان ببرد. تشکر کردن از شخصی که غذا را آماده کرده نیز حرکت بسیار قشنگی است. به فرزندتان بگویید که او اکنون آنقدر بزرگ شده است که برخی از آداب غذاخوری بزرگسالان را نیز بیاموزد. برخی از اصولی که شاید دوست داشته باشید به او یاد بدهید اینهاست:
- قبل از شروع غذا، منتظر بماند تا غذا برای همه کشیده شود.
- قرار دادن دستمال روی پا و استفاده از آن فقط برای پاک کردن دهان است.
- تعریف کردن از غذاهایی که دوست دارد و در مورد غذایی که دوست ندارد چیزی نگوید.
- لقمههایش را کوچک بردارد.
- با دهان بسته غذایش را بجود.
- سوپ و نوشیدنیها را هورت نکشد.
- نحوهٔ درست استفاده از چنگال و کارد غذاخوری برای خرد کردن برخی از غذاها را بداند.
- هنگام داشتن چند انتخاب، از چه نوع قاشق یا چنگالی استفاده کند. مثلاً چنگال کوچکتر برای خوردن کیک یا کارد میوهخوری کوچکتر از کاردهای دیگر است.
- مهمتر از همه، با مشارکت دادن فرزندتان در بحثهای سر میز و آموزش خوب صحبت کردن به فرزندتان کمک کنید تا مهارتهای ارتباطی خود را تقویت کند. اشاره کنید که وقت غذا خوردن زمان بسیار خوبی برای گفتوگو با یکدیگر است و شما علاقه دارید از ماجراهای آن روزش باخبر شوید.
راهکارهای آموزش آداب غذا خوردن به کودک دبستانی چیست؟
کودکتان به شما به عنوان یک الگو نگاه میکند، بنابراین بهترین راه این است که به او نشان دهید این کارها چگونه انجام میشود. سر میز به قدر کافی و خوشایند صحبت کنید، ایراد گرفتن از غذا، مشاجره کردن یا بالا بردن صدا ممنوع است. وقتی میخواهید چیزی را به شما بدهند، «لطفاً» و «ممنونم» بگویید. سر میز به تبلت و موبایلتان نگاه نکنید، پیامک نفرستید، با تلفن صحبت نکنید یا برای انجام کارهای دیگر بلند نشوید. به او نشان دهید که رفتار خوب سر میز شامل احترام گذاشتن به سایر افراد حاضر است.
ثبات رویه کمک میکند تا رفتارهای خوب در سالهای آینده برای فرزندتان عادت شود، بنابراین وقتی رفتاری را معرفی کردید، انتظارات خود را مشخص کنید و برای تقویت آنها از یادآوریهای ملایم استفاده کنید. وقتی برای همسرتان غذا میکشید و او از شما تشکر میکند، فرزندتان به شکلی طبیعی به گفتن «ممنون» ترغیب کردهاید. اگر فرزند شما همچنان بعضی غذاها را با دست میخورد، به خصوص در سن دبستان، میتوانید بدون گفتن هر حرفی، فقط قاشقش را به او بدهید.
کودک خود را برای رفتار خوب سر میز تحسین کنید. مثلاً وقتی درست مینشیند و مؤدبانه درخواست میکند. اما در تعریف و تمجید زیادهروی نکنید، زیرا نمیخواهید هر بار که برای غذا خوردن سر میز مینشینید احساس کند که در مرکز توجه همهٔ افراد است.
همچنین ممکن است به کودک دبستانی خود توضیح دهید که دانستن رفتار مؤدبانه در بزرگسالی به او کمک میکند تا در همۀ شرایط و انواع موقعیتها راحت باشد. مثلاً در خانۀ یکی از دوستان، هنگام سر زدن به اطرافیان، یا در رستورانهای شیک.
وقتی کودک دبستانی سر میز غذا بدرفتاری میکند چه باید بکنید؟
در حال حاضر فرزند شما آنقدر بزرگ شده است تا قوانینی را که برای رفتار سر میز نهارخوری تعیین کردهاید، درک کند. پیامدهای منطقی بهترین واکنش به بدرفتاری هستند. بنابراین بهتر است برای بار دوم برایش غذا نکشید، مگر اینکه مؤدبانه درخواست کند.
اگر بودن کنار او ناخوشایند است، از او بخواهید میز را ترک کند و اجازه ندهید که برگردد و غذایش را تمام کند یا در کنار خانواده باشد. توضیح دهید که رفتار او غیرقابل قبول است و میتواند در وعدۀ غذایی بعدی دوباره امتحان کند.
اگر وعدههای غذایی خانوادگی را با گفتوگو با او و بانشاط بودن برای فرزندتان لذتبخش کنید، احتمال بیشتری هست که او بخواهد سر میز بماند و در آن انرژی مثبت و احساسات خوب سهیم شود. اما اگر همه خسته و ناامید، با چهرههای درهم و عبوس سر سفرهٔ غذا بنشینیم، نباید از فرزندانمان هم توقع چندانی داشته باشیم!
در سن دبستان چه قوانینی برای زمان غذا خوردن مناسب است؟
خانوادههای مختلف قوانین مختلفی را ترجیح میدهند، بنابراین تصمیمگیری با شماست. به عبارت دیگر، شما باید مطمئن شوید که کودکتان یاد میگیرد سر غذا مؤدب باشد، اما این که معنای مؤدب بودن چیست تا حدودی آزاد و سلیقهای است. به فرزندتان رفتار خوب پایه و حتی برخی نکات جزئیتر را برای سرگرمی یاد بدهید، اما زیاد درگیر تشریفات رسمی نشوید. آداب خوب در واقع به معنای رعایت حال و حضور دیگران و ملاحظهکاری نسبت به آنهاست. اگر کودک شما این نکته را در ذهن داشته باشد، موفق خواهد بود.
اما چند قانون وجود دارد که بهتر است در زمان صرف وعدههای غذایی اجرا نکنید. یکی از آنها قانون قدیمی «غذات رو تا ته بخور» یا خالی کردن بشقاب است. شما میخواهید فرزندتان یاد بگیرد زمانی دست از خوردن بکشد که بدنش میگوید سیر است، نه زمانی که هر چه را جلویش بوده، خورده است. بنابراین مقادیر کمتری از غذا را به او بدهید و در صورت لزوم دوباره برایش غذا بکشید و به تصمیم او در مورد توقف خوردن احترام بگذارید.
در این سن، توانایی فرزندتان برای نشستن سر میز، تا زمانی که همۀ افراد حاضر غذایشان را تمام کنند بیشتر و بهتر از دورۀ نوپایی یا پیشدبستانی خواهد بود اما هنوز هم بهتر است این کار را در همۀ وعدههای غذایی الزامی نکنید. اگر بچۀ دبستانی شما غذا خوردن خود را به پایان رسانده است و بقیۀ اعضای خانواده تازه شروع به بحثی طولانی در مورد انتخابات کردهاند، هیچ نفعی ندارد که او را سر جایش نگه دارید.
شاید ایدۀ بهتر این باشد که به او اجازه دهید هر زمان که غذا خوردنش تمام شد عذر خود را بخواهد و بلند شود. ممکن است بخواهید قانون بگذارید که وقتی او میز غذا را ترک کرد، دیگر نمیتواند برای خوردن غذای بیشتری برگردد، بنابراین عادت ناخوشایند رفتوآمد در طول وعدههای غذایی را پیدا نخواهد کرد. شاید پیشنهاد بهتر این باشد که بگذارید هر زمان غذا خوردنش تمام شد، اجازه بگیرد و بلند شود.
چگونه دانشآموز دبستانی خود را به خوشرفتاری در رستوران ترغیب کنید؟
به احتمال زیاد دانشآموز دبستانی شما این روزها از گردش و بیرون رفتن بیشتر لذت خواهد برد و اگر کودک دبستانی شما یادگیری آداب غذا خوردن در خانه را شروع کرده است، کمک زیادی خواهد کرد. قبل از رفتن، با او در مورد انتظارات خود صحبت کنید. بگویید خوردن این وعدهٔ غذایی خاص همراه خانواده بسیار لذتبخش خواهد بود. توضیح دهید که افراد دیگری در رستوران خواهند بود که دوست ندارند کسی مزاحم آنها شود، بنابراین او مجبور است از صدای آرامتر خود استفاده و به آداب غذا خوردن خود فکر کند.
با انتخاب رستورانی که خیلی شلوغ نیست یا در سرو غذا خیلی کند نیست، کار او را راحت کنید. وقتی او را برای غذا خوردن بیرون میبرید مطمئن شوید که خوب استراحت کرده و گرسنه است، اما نه تا حد کلافگی از شدت گرسنگی.
در رستوران، مهارت خواندن منو را با او تمرین کنید، در مورد دکوراسیون و طراحی رستوران صحبت کنید و او را به خاطر خوشرفتاریاش ستایش کنید. اگر قاشقی را به زمین انداخت، به او یاد بدهید که آن را روی زمین باقی بگذارد و مؤدبانه از پیشخدمت یک قاشق جدید بخواهید. اگرعلاقه دارد، به او نشان دهید که کارد و چنگالش را به چه شکل روی بشقابش بگذارد که نشان دهد غذا خوردنش تمام شده است. همچنین اگر هنگامی که در رستوران هستید، به شکل مناسب رفتار نکرد، او را جلوی دیگران سرزنش نکنید، فقط آرام به او یاداوری کنید و اگر به گونهای رفتار میکند که باعث مزاحمت برای سایر افراد حاضر در رستوران میشود، آنجا را بدون هیاهو ترک کنید. توضیح دهید که او نمیتوانست بماند، چون رفتارش غیرقابل قبول بود. اکنون که فرزندتان به سن مدرسه رسیده است، میتواند ارتباط بین رفتار خوب و بیرون رفتن برای تفریح و سرگرمی را بهتر درک کند، بنابراین حتماً به همبستگی این دو اتفاق اشاره کنید.
یک روش دیگر برای کمک به کودکان دبستانی در یادگیری رفتار خوب و هوشمندانه در رستورانها یا در تعطیلات بعدی در خانهٔ فامیل، اجرای نمایشهای ساختگی با نامهای هیجانانگیز مثل «رستوران در خانه» است، یا شاید یک شام پرتجمل با بهترین ظروف چینی و سفرهٔ رومیزی، شمع و لباسهای شیک همراه تمام افراد خانواده برایش الهامبخش باشد.
در مورد آموزش آداب غذا خوردن در رستوران بیشتر بدانید.