چطور فرزندتان را برای رفتن به پیش‌دبستان آماده کنید
شروع پیش‌دبستانی نقطه‌عطف بزرگی برای شما و فرزندتان است. بچه‌ها در پیش‌دبستانی بیشتر در مورد مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی می‌آموزند تا مواد تحصیلی، بنابراین به جای این‌که فرزندتان را با الفبا و اعداد کلافه کنید، بیشتر روی توانایی او در همکاری، صحبت کردن و بازی با دیگران و پیروی از دستورالعمل‌ها تمرکز کنید. در این مطلب با بهترین راه‌ها برای آماده‌سازی فرزندتان برای اولین سال ورود به مهدکودک یا مدرسه برای شروع پیش‌دبستانی آشنا شوید.
آشنایی کودک با پیش‌دبستانی
سازگاری با پیش‌دبستانی می‌تواند برای هر کودکی، حتی برای کسانی که مدتی در مهدکودک بوده‌اند، دشوار باشد. شما می‌توانید با کمک پیشنهادها و فعالیت‌هایی که در زیر گفته شده، به تسهیل انتقال فرزندتان به پیش‌دبستانی کمک کنید. نکتۀ مهم این است که دورۀ آماده‌سازی را برای فرزندتان مفرح کنید. در این سن، یادگیری نباید یک کار دشوار و پر زحمت باشد. پس فرزندتان نباید احساس کند که هر فعالیتی یک درس، یا هر گردشی یک سفر آموزشی است. این پیشنهادها به کودک کمک می‌کند تا برای سه هدف مهم پیش‌دبستانی، یعنی گوش کردن، دنبال کردن دستورالعمل‌ها و کنار آمدن با بقیۀ اعضای گروه آماده شود:
روی زندگی اجتماعی کودک تمرکز کنید
همۀ کودکان پیش‌دبستانی باید با بچه‌های دیگر کنار بیایند. اگر کودک شما زمان زیادی را با یک گروه از کودکان دیگر سپری نکرده باشد، فعالیت‌هایی مانند به اشتراک‌گذاری، نوبت گرفتن و بازی مشترک می‌تواند برایش بسیار دشوار باشد. پس فعالیت‌های اجتماعی بیشتری را در برنامه‌ٔ روزمره‌اش بگنجانید. کودک شما در بیشتر طول روز در مدرسه یا مهدکودک در حال برقراری ارتباط و کار با بچه‌های دیگر است، پس کم‌کم یاد می‌گیرد در پروژه‌ها همکاری و اسباب‌بازی‌هایش را با دیگران تقسیم کند. کودکانی که در همکاری با گروه راحت هستند بهترین عملکرد را در مدرسه دارند. اگر فرزند شما به پیش‌دبستانی یک رفته، احتمالاً قبلاً در این زمینه مهارت پیدا کرده است. اگر به پیش‌دبستانی یک نرفته، او را در یک فعالیت گروهی مانند کلاس ژیمناستیک ثبت‌نام کنید.
او را تشویق کنید تا در فعالیت‌های گروهی، مثلاً فعالیت‌هایی که در طول جشن تولد اتفاق می‌افتد، شرکت کند. اگر می‌دانید که تمایلی به شرکت در بازی‌های گروهی ندارد، آنها را در خانه با او تمرین کنید. همچنین می‌توانید او را به زمین‌های بازی، استخرها، کتابخانه‌ها و دیگر مکان‌هایی ببرید که بتواند با کودکان دیگر آشنا شود و بازی با آنها را بیاموزد.
در مورد مهارت‌های اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی بدانید.
خودآگاهی کودکتان را تقویت کنید
بچه‌هایی که مدرسه یا پیش‌دبستان را شروع می‌کنند، علاوه بر یادگیری آگاهی از دیگران، باید از خود نیز آگاه باشند. به او کمک کنید تا اطلاعات اولیۀ خود مانند املای صحیح اسم، سن، آدرس و شماره تلفن خود را حفظ کند. او همچنین باید بتواند اعضای مختلف بدن خود را نام ببرد. به این ترتیب، وقتی بچه‌ها یا معلمان این سؤالات را از او می‌پرسند، غافلگیر نمی‌شود. اگر در به خاطر سپردن اطلاعات معمولی مانند شماره تلفن خود مشکل دارد، آن را با ملودی آهنگی که می‌شناسد تطبیق دهید.
ذهن فرزندتان را گسترش دهید
به طور غیررسمی و در طول فعالیت‌های روزمره، آموزش اعداد و حروف به فرزندتان را شروع کنید. به عنوان مثال، هنگام باز کردن بسته‌های مواد غذایی، می‌توانید تعداد آنها را بشمارید و از او بخواهید که با شما همراهی کنید. می‌توانید از او بخواهید قوطی‌های مواد غذایی را به ترتیب اندازه بچیند، یا اگر تعدادی از حروف الفبا را می‌داند، آنها را بر اساس حروف الفبا بچیند.
از او بخواهید تعداد پنجره‌های خانه را بشمارد یا تمام اشیایی را که با یک حرف خاص شروع می‌شوند، پیدا کند. دانستن رنگ‌ها نیز مفید است، بنابراین از او بخواهید رنگ‌های لباس و جعبه‌های خرید را شناسایی کند. با این شیوۀ غیررسمی و سرسری، فرزندتان تمام دانشی را که برای شروع پیش‌دبستانی یا مدرسه نیاز دارد، به دست می‌آورد.
مدتی را به آموزش مفاهیم نیز اختصاص دهید. درک تفاوت بین کلماتی مانند «همان» و «متفاوت» یا «بیشتر» و «کمتر» به کودک کمک می‌کند تا افکار خود را بیان کند. یک ابزار مهم دیگر، هنر توصیف و تمایز است. شما می‌توانید این کار را در خانه انجام دهید. سه پرتقال و یک موز را در یک کاسه بگذارید و از او بخواهید که میوۀ متفاوت را از بین آنها انتخاب کند.
دربارۀ واژه‌های «مکان» یا حروف اضافه مانند «زیر»، «بالا»، «کنار» و «داخل» و کلمات توصیف زمانی مانند «قبل» و «بعد» صحبت کنید.
چابکی را تشویق کنید
کودکان قبل از این‌که قادر به یادگیری نوشتن شوند، باید مهارت‌های حرکتی ظریف خود را توسعه دهند. برای کمک، در خانه کارهای کوچکی را به او بسپارید؛ باز کردن نامه، مرتب کردن قاشق و چنگال‌ها، هم زدن خمیر و بستن بند کفش از جمله کارهایی است که استفاده از ماهیچه‌های بازوها و انگشتان را تشویق می‌کند.
همچنین می‌توانید ماژیک‌های ضخیم یا گچ بخرید و به فرزندتان پیشنهاد دهید که مدتی را به نقاشی بپردازد، چه روی یک کاغذ بزرگ باشد چه روی پیاده‌رو. بازی با مواد مایع مانند آب و شن به بهبود هماهنگی حرکتی نیز کمک می‌کند. همچنین می‌توانید مجموعه‌ای از ابزارهای سایز بچگانه را برایش بخرید و از او بخواهید تعمیرات کوچکی مثل سفت کردن پیچ‌ها و کوبیدن میخ‌ها را در خانه انجام دهد.
او را در احاطۀ کلمات قرار دهید
تعداد زیادی کتاب کار مقدماتی برای پیش‌دبستان در دسترس است، اما بیشتر کارشناسان توصیه می‌کنند از آنها استفاده نکنید، مگر این‌که خود فرزندتان آنها را بخواهد. اگر نمی‌خواهد، فقط عشق او به زبان را هر زمان و هر طور که می‌توانید پرورش دهید.
در طول روز مکرراً برای او کتاب بخوانید و تشویقش کنید که در حین تماشای تصاویر داستان‌هایی برای آنها بسازد. همچنین می‌توانید از فرزندتان بخواهید داستانی را تعریف کند تا شما بنویسید. سپس می‌توانید آن را برایش بخوانید و بعد او می‌تواند آن را برای شما «بخواند». هر آنچه در دسترس است، از بیلبوردها، روزنامه‌ها، و مجلات گرفته تا فهرست‌های خرید را برایش بخوانید. به طور منظم از کتابخانه‌ها و کتاب‌فروشی‌ها دیدن کنید.
در مورد کتاب خواندن با بچه‌ها بدانید.
با پیش‌دبستانی و مدرسه آشنا شوید
شما می‌توانید مطمئن شوید که فرزندتان با ساختمان مدرسه آشنایی دارد. کودک خود را در ساعت‌های مختلف روز به مهدکودک یا مدرسه ببرید تا بتواند کودکان را در حال سوار و پیاده شدن از اتوبوس و بازی در زنگ تفریح ببیند. بگذارید آخر هفته‌ها در زمین بازی مدرسه بازی کند.
شما همچنین می‌توانید یک روز صبح با او تا ایستگاه یا محل سوار کردن سرویس مدرسه بروید تا بتواند کودکانی را که منتظر اتوبوس هستند، ببیند و سوار شدن آنها را تماشا کند. این کار کمک می‌کند با روتین مدرسه رفتن آشنا شود و احساس راحتی بیشتری با آن داشته باشد.
به احساسات کودکتان احترام بگذارید
به ندرت کودکی را می‌بینید که برای شروع پیش‌دبستانی حداقل کمی مضطرب نباشد. در مقابل وسوسۀ گفتن جملاتی مانند «اونجا بیشتر از هر جای دیگه‌ای بهت خوش می‌گذره» یا «دلیلی برای ترسیدن وجود نداره» مقاومت کنید و هرگز ترس یا نگرانی‌های فرزندتان را کوچک نشمارید. در عوض، با دادن اطلاعات به تسکین ترس‌هایش کمک کنید.
با او در این مورد که در پیش‌دبستانی انتظار چه چیزهایی را داشته باشد، صحبت کنید؛ این‌که کجا خواهد رفت، چه کارهایی انجام خواهد داد و چه کسی با او در کلاس خواهد بود. قبل از شروع مدرسه، حداقل یک بار و ترجیحاً زمانی که سایر کودکان و معلمان آینده‌اش آنجا هستند، از کلاس درس دیدن کنید تا فرزندتان را با آنچه در پیش‌دبستانی خواهد دید، آشنا کنید. همچنین می‌توانید داستان‌هایی دربارۀ شروع مدرسه پیدا کنید و بخوانید.
یک مراسم خداحافظی ترتیب بدهید
اگر این اولین باری است که فرزندتان از شما دور می‌شود، ممکن است نگران باشد که شما دیگر برنمی‌گردید یا این‌که گم می‌شوید و نمی‌توانید راه بازگشت به مدرسۀ او را پیدا کنید.
یک مناسک جدایی خاص ابداع کنید که هر بار هنگام خداحافظی در مدرسه انجام دهید. مثلاً یک «بزن قدش»، یا خواندن شعری ساختگی مانند «زود برمی‌گردم تا برت دارم، زودتر از این‌که ماه دربیاد» را برایش بخوانید.
همچنین، در چند روز اول وقت بیشتری برای آماده کردن او بگذارید. هرچه اوضاع در خانه آرام‌تر باشد، جدایی آسان‌تر خواهد بود و اگرچه شاید هنگام گذاشتن او در مدرسه، وسوسه شوید که بدون خداحافظی بروید، اما این کار را نکنید، چون وقتی بفهمد شما رفته‌اید، خیلی بیشتر مضطرب می‌شود.
پس، خداحافظی کنید اما خداحافظی را طولانی نکنید و ناراحتی احتمالی خود را نیز نشان ندهید. خداحافظی را به شکلی آسوده و با احساس اطمینان انجام دهید تا او نیز یاد بگیرد همین کار را انجام دهد.
هر روز برای فرزندتان کتاب بخوانید
بیشتر کلاس‌های پیش‌دبستانی در روز حداقل یک زنگ مطالعه دارند. اختصاص دادن حداقل 15 دقیقه در روز به زمان مطالعه باعث می‌شود این کار تا شروع مدرسه به یک مراسم آشنا تبدیل شود. کودکانی که تجربۀ آشنایی زودهنگام با کتاب را ندارند، اغلب در یادگیری خواندن دچار مشکل می‌شوند.
از آنجا که کودکان پیش‌دبستانی توانایی خواندن مستقل را ندارند، باید گوش دادن را یاد بگیرند. کتاب خواندن برای فرزندتان راهی عالی برای کمک به او در رشد دادن مهارت‌های شنیداری است. داستان‌های ریتم‌دار برای کودکان جذابند، بنابراین به دنبال کتاب‌هایی باشید که در آنها عبارت‌ها تکرار می‌شود.
وقتی فرزندتان به خاطر سپردن عبارت‌ها را شروع کرد، از او بخواهید که با شما «بخواند». برای مثال، اگر کتاب «شنگول و منگول و حبهٔ انگور» را می‌خوانید، بعد از این‌که گرگ می‌گوید «شنگول کوچولو، بذار بیام تو»، اجازه دهید فرزندتان سطر بعدی «نه اصلاً که نمی‌ذارم بیای تو» را بگوید.
همچنین، فرزندتان یاد خواهد گرفت که در پیش‌دبستانی نتیجۀ یک داستان را پیش‌بینی کند. برای کمک به آماده شدن او، می‌توانید در نیمهٔ راه داستان مکث و بپرسید کنید به نظرش در ادامه چه اتفاقی می‌افتد یا فکر می‌کند داستان چگونه پایان می‌یابد.
مهارت‌های شنیداری را تمرین کنید
معلمان پیش‌دبستانی اغلب دانش‌آموزان پرمشغلۀ خود را تشویق می‌کنند که آرام بنشینند و گوش دهند. به منظور آماده کردن کودکتان برای این درخواست، گهگاهی از او بخواهید آرام بنشیند، چشمانش را ببندد و تمام صداهای مختلفی را که می‌شنود به شما بگوید. در این مورد که چه چیزی صداها را تولید می‌کند و صداها از کجا می‌آیند صحبت کنید.
در دورۀ پیش‌دبستانی، کودکان گوش دادن و پیروی از دستورالعمل‌هایی چندبخشی را یاد می‌گیرند. از او بخواهید یک سری کارها را انجام دهد، مثلاً کفش‌هایش را به اتاقش ببرد و در کمد بگذارد یا به حمام برود و دست‌هایش را بشوید و سپس بیاید و به شما در چیدن میز شام کمک کند.
همچنین می‌توانید بازی‌هایی انجام دهید که شامل گوش دادن فرزندتان به دستورالعمل‌ها، حل مشکلات و انجام دادن نوبتی کارهاست. یک بازی قشنگ این است: یک شیء را که دور و برتان می‌بینید انتخاب کنید و برای این‌که کودکتان آن را پیدا کند و حدس بزند چیست راهنمایی‌هایی کنید. مثلاً بگویید: «من با چشم کوچکم چیزی را که بلند است می‌بینم». فرزندتان باید از شما سؤالاتی در مورد آن شیء بپرسد تا بالاخره حدس بزند که چیست.
هنرمند نوظهورتان را تشویق کنید
خلق هنر، چه نقاشی با انگشت باشد و چه مجسمه‌سازی با خمیر، به کودکان پیش‌دبستانی کمک می‌کند تا مهارت‌های بصری و مهارت‌های حرکتی ظریفی مورد نیاز برای نوشتن را در خود ایجاد کنند. کاغذ، رنگ، مدادشمعی و سایر لوازم هنری را در دسترس داشته باشید و کودک خود را تشویق کنید تا هر وقت می‌خواهد چیزی خلق کند.
همچنین، انجام بازی‌های هزارتوی ساده و بازی‌هایی که شامل متصل کردن نقطه‌ها به هم و ایجاد یک سری اشکال است به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های مقدماتی نوشتن را به دست بیاورد.
مطلب تشخیص آمادگی کودک برای رفتن به پیش‌دبستانی را بخوانید.
