ریفلاکس اسید معده به مری یا GERD در نوزادان
برای نوزادان کاملاً طبیعی است که پس از تغذیه یا حتی گاهی بدون علت مشخص یا هشداردهنده‌ای استفراغ خفیفی داشته باشند یا بالا بیاورند که به آرامی اتفاق می‌افتد و کودک را آزار نمی‌دهد و به او فشاری وارد نمی‌کند. در واقع بیشتر نوزادان استفراغ می‌کنند ولی هیچ عوارض دیگری را نشان نمی‌دهند. این عارضه ریفلاکس معمولی و بی‌خطر یا فیزیولوژیک نیز نامیده می‌شود و برای بیشتر نوزادان تا سن یک سالگی این اتفاق می‌افتد. اما وقتی کودکان آن‌قدر زیاد استفراغ می‌کنند که این موضوع در رشد آنها تأثیر می‌گذارد یا باعث مشکلات دیگری شود، این وضعیت را بیماری ریفلاکس معده به مری یا GERD؛ گرد، می‌نامند. در این مطلب می‌توانید با علائم و دلایل ریفلاکس نوزادان، تشخیص و درمان ریفلاکس و زمان تماس با پزشک برای این مشکل آشنا شوید.
علائم و دلایل ریفلاکس یا GERD در کودکان
استفراغ زیاد نوزادان و کودکان شیرخوار می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در رشد آنها شود یا باعث گلودرد و مشکلات تنفسی متعدد خواهد شد. دیگر علائم این بیماری شامل سرفه یا تهوع در حین تغذیه یا نشان دادن علائم دل‌درد مانند قوس دادن پشت، جمع کردن پاها و بیدار شدن از خواب همراه با جیغ است. زمانی که دریچۀ مری یعنی دریچۀ اتصال مری به معده، ضعیف است یا به خوبی عمل نمی‌کند، کودک ممکن است دچار ریفلاکس شود. این مشکل باعث می‌شود که مواد غذایی و مایعات شکمی از معده به دهان برگردد و این همان چیزی است که باعث سوزش سر دل در بزرگسالان می‌شود.
زمان تماس با پزشک برای ریفلاکس کودک
اگر نوزاد شما خیلی استفراغ خفیف می‌کند اما ناراحت به نظر نمی‌رسد و به خوبی هم وزن اضافه می‌کند، احتمالاً لازم نیست به پزشک مراجعه کنید، هرچند برای رفع نگرانی باز هم گفتن این موضوع به پزشک کودکتان بهتر است. اما اگر احساس می‌کنید که این استفراغ‌ها فرزند شما را اذیت می‌کند یا روی وزن‌گیری مناسب کودک اثر نامطلوبی گذاشته است، در اولین فرصت یک وقت ملاقات از پزشک بگیرید. اگر کودک مبتلا به بیماری ریفلاکس معده به مری باشد، پزشک می‌تواند آن را تشخیص دهد و به تسکین ناراحتی فرزندتان کمک کند.
پزشک تغییرات وزنی او را نیز زیر نظر خواهد گرفت. برخی از کودکان مبتلا به ریفلاکس به این دلیل وزن اضافه نمی‌کنند، زیرا غذای کافی در معدۀ آنها نمی‌ماند. دیگر کودکان نیز اشتهای خود را از دست می‌دهند، زیرا میزان اسید معده که به مری برمی‌گردد، می‌تواند به گلویشان آسیب بزند و در موارد شدید، عمل بلعشان را دشوار کند. همچنین، اگر مقداری از محتویات معده به داخل بینی یا ریه‌ها وارد شود، کودک مبتلا به ریفلاکس ممکن است به مشکلات تنفسی مانند ذات‌الریه، سرفه در شب یا عفونت سینوس یا گوش مبتلا شود. اسید معده همچنین می‌تواند به مینای دندان کودکتان آسیب برساند. پس لازم است این مشکل توسط پزشک کودک بررسی شود.
همچنین اگر نوزاد شما پس از شیر خوردن، با فشار زیاد استفراغ می‌کند، آن را به پزشک اطلاع دهید. این حالت استفراغ پرتابی یا جهنده نامیده می‌شود و ممکن است نشانه‌ای از تنگی پیلور باشد که می‌تواند به مشکلات جدی‌تر مانند سوءتغذیه و کم‌آبی بدن کودک منجر شود.
تشخیص و درمان ریفلاکس کودک
پزشک، کودک را معاینه می‌کند و از شما می‌خواهد علائم او را توصیف کنید. برای کاهش ریفلاکس، پزشک به احتمال زیاد چند درمان خانگی را پیشنهاد خواهد کرد. این درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عمود نگه داشتن پشت کودک پس از تغذیه
- دادن وعده‌های غذایی کوچک‌تر و افزایش تعداد وعده‌های تغذیه
- آروغ گرفتن بیشتر از نوزاد
- غلیظ کردن شیر مادر یا شیر خشک با غلات نوزاد و فقط با دستور پزشک اطفال
همچنین پزشک ممکن است توصیه کند که اگر کودک را با شیر مادر تغذیه می‌کنید، شیر گاو را از رژیم غذایی خود حذف کنید و اگر تغذیه با شیر خشک انجام می‌شود، از یک شیر خشک ضدحساسیت استفاده کنید، زیرا علائم ریفلاکس می‌تواند به علت ناتوانی معدۀ کودک در تحمل برخی پروتئین‌ها در شیر ایجاد شود. اگر این اقدامات مؤثر نباشد، پزشک می‌تواند دارو تجویز کند. برخی از کودکان فوراً به آنتی‌اسیدها یا مسدودکننده‌های اسید پاسخ می‌دهند. کودک ممکن است چند ماه به خوردن این داروها نیاز داشته باشد، اما هرگز این داروها را بدون مشورت پزشک به کودکتان ندهید.
اگر این داروها به رفع مشکل کمک نکند، پزشک ممکن است آزمایشات بیشتری انجام دهد یا شما را به یک متخصص گوارش ارجاع دهد تا مطمئن شوید که علائم کودک تنها ناشی از ریفلاکس معده به مری است. آزمایشات می‌تواند شامل عکس‌برداری از دستگاه گوارش فوقانی باشد. کودک شما باید قبل از آزمایش یک مادۀ گچ‌مانند به نام باریوم را بخورد. عکس‌برداری با اشعۀ ایکس وجود هر گونه مشکل آناتومیکی را که می‌تواند در عمل بلع تأثیر بگذارد، بررسی خواهد کرد. پزشک همچنین ممکن است با نمونه‌برداری از دستگاه گوارش، یک بررسی از دستگاه گوارش به عمل آورد که در بیمارستان و با بستری شدن کودک انجام می‌گیرد. به کودک داروی آرام‌بخش داده می‌شود و یک دوربین کوچک وارد مری، معده و گاهی رودۀ کوچک می‌شود تا احتمال وجود هر گونه التهاب یا آسیب به بافت‌ها بررسی شود.
آزمایش دیگری که ممکن است روی کودک انجام شود یک آزمون pH بیست و چهار ساعته برای اندازه‌گیری pH یا مقدار اسید جاری‌شده از معده به مری است. در این روش، کودک یک شب در بیمارستان بستری می‌شود و یک لولۀ بسیار نازک از طریق بینی به پایین فرستاده می‌شود و به مدت ۲۴ ساعت تحت نظارت قرار می‌گیرد. این آزمایش تعداد و شدت حملات ریفلاکس و همچنین سرعت تنفس و ضربان قلب کودک را اندازه‌گیری می‌کند.
بعضی اوقات، افراد مبتلا به ریفلاکس اسید معده، فتق هیاتال (Hiatal Hernia) نیز دارند. فتق هیاتال عارضه‌ای است که در آن بخش کوچکی از معده از طریق دیافراگم به داخل قفسهٔ سینه وارد می‌شود. دیافراگم عضله‌ای است که معده را از حفرهٔ قفسهٔ سینه جدا می‌کند. پزشکان فکر می‌کنند اگر فتق اجازه بدهد سطح معده بالاتر بیاید، ممکن است برگشت محتویات معده به مری راحت‌تر باشد. اما همهٔ افراد مبتلا به ریفلاکس اسید معده، این مشکل را ندارند. همچنین اسید اضافی در مری گاهی و به مرور می‌تواند منجر به ازوفاژیت یا التهاب مری شود که ممکن است شامل زخم، خونریزی یا تشکیل بافت جوشگاهی در مری یا آسیب شدید به پوشش مری باشد که به عنوان «مری بارِت» شناخته می‌شود، اما این موارد فقط و فقط با تشخیص پزشک قابل تأیید است.
راه‌هایی برای کاهش و رفع ریفلاکس در کودک
روش‌ها و راهکارهایی برای تسکین ناراحتی ریفلاکس کودکان وجود دارد که برخی از آنها شامل موارد زیر است:
- سعی کنید در حین خوردن شیر مادر یا شیر خشک، کودک را در وضعیت عمودی‌تری نگه دارید و پس از پایان تغذیه نیز چند دقیقه پشت او را صاف نگه دارید.
- درست بعد از شیر خوردن، او را برای چرت زدن یا حتی تعویض پوشک نخوابانید یا را روی شکمش قرار ندهید.
- کم کردن شیر مادر یا شیر خشک در هر وعدۀ تغذیه نیز ممکن است به تخفیف علائم ریفلاکس کمک کند. می‌توانید کم کردن مقدار شیر را با افزایش تعداد وعده‌های تغذیه جبران کنید و حتماً پس از هر وعده غذا آن‌قدر او را تحریک به آروغ زدن کنید تا آروغ کاملی از او بگیرید.
- از پزشک خود بپرسید که آیا باید شیر مادر یا شیر خشک را کمی غلیظ‌تر کنید یا از چه نوع شیر خشکی استفاده کنید.
- دور نگه داشتن نوزاد از دود دخانیات نیز می‌تواند علائم ریفلاکس را کاهش دهد.
- بر اساس نظر کارشناسان، در چنین وضعیتی نباید کودک را روی صندلی ماشین بخوابانید، زیرا این وضعیت فشار بیشتری به معدۀ او می‌آورد و ممکن است علائم ریفلاکس را افزایش دهد.
در نهایت هم اگرچه خوابیدن نوزاد روی شکم ممکن است به کاهش علائم ریفلاکس معده به مری کمک کند، اما کارشناسان این کار را توصیه نمی‌کنند، زیرا ریسک سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را افزایش می‌دهد.
