راهکارهایی برای تسکین کمردرد بارداری
یکی از شایعترین شکایتهای زنان در دوره بارداری کمردرد است و معمولاً از سه ماهه دوم بارداری شروع شده و با پیشرفت بارداری تشدید میشود. تغییرات هورمونی، افزایش وزن و فشار روی عضلات، تغییر در مرکز ثقل بدن از جمله دلایلی هستند که باعث درد کمر در زنان باردار میشود. در این مطلب با علت کمردرد در بارداری و شیوه درمان آن آشنا میشوید.
مشکل کمردرد در زنان باردار
کمر درد یکی از عوارض دوران بارداری است که بسیاری از زنان آن را تجربه میکنند. این درد بیشتر ناشی از تغییرات فیزیکی و هورمونی در این دوران بوده و بیشتر در قسمت انتهایی کم، جایی که ستون فقرات به لگن متصل میشود، احساس میشود. کمر درد بارداری معمولاً پس از زایمان بهبود مییابد، اگرچه در برخی موارد ممکن است برای مدت بیشتری ادامه داشته باشد.
علت کمردرد در بارداری چیست؟
علت کمر درد بارداری در مراحل مختلف بارداری متفاوت بوده و بیشتر زنان به دلیل تغییرات فیزیکی و هورمونی دچار کمردرد میشوند و معمولاً تا پایان بارداری نیز از این مشکل رنج میبرند. دلایل کمردرد در مراحل مختلف بارداری به شرح زیر است:
کمردرد در سه ماهه اول بارداری
در طول بارداری، هورمونها روی عضلات و مفاصل تاثیر میگذارند. هورمونهای ریلکسین و پروژسترون باعث شل شدن عضلات، رباطها و مفاصل، به ویژه در ناحیه لگن میشوند که این باعث بروز کمر درد بارداری بویژه در هفتههای اول میشود.
کمردرد در سه ماهه دوم و سوم بارداری
با پیشرفت بارداری افزایش وزن جنین فشار زیادی به ستون فقرات وارد میکند و این باعث میشود که قسمت تحتانی ستون فقرات به سمت جلو کشیده شود. با جابجایی مرکز ثقل بدن به سمت جلو خیلی از زنان باردار مجبور به تغییر وضعیت بدنی شده و به سمت عقب خم میشوند و این فشار بیشتری وارد میکند و باعث بروز درد در ناحیه کمر میشود. همچنین، بزرگتر شدن رحم باعث فشار بر عصبهای پایین کمر و لگن شده که میتواند به تشدید کمردرد بارداری بیانجامد.
تغییرات هورمونی و کمردرد بارداری
تغییرات هورمونی در زمان بارداری نقش مهمی در بروز کمردرد در زنان دارند. افزایش سطح هورمونها به ویژه پروژسترون و رلاکسین باعث شل شدن مفاصل شده تا فضای بیشتری برای رشد جنین مهیا شود. این خود باعث تغییر در مرکز ثقل بدن و افزایش فشار بر روی کمر و ستون فقرات میشود که علت کمر درد در بارداری است.
آیا ارتباطی بین کمردرد و جنسیت جنین وجود دارد؟
شاید این سوال برایتان پیش آید که کمردرد در بارداری نشانه چیست و آیا به جنسیت جنین مربوط میشود یا خیر. هیچ شواهد علمی وجود ندارد که نشان دهد کمردرد با جنسیت جنین مرتبط است. همانطور که پیش از این گفته شد این درد بیشتر به تغییرات هورمونی، افزایش وزن جنین و مادر و تغییرات فیزیکی بدن مادر مربوط میشود. عواملی مانند بزرگ شدن رحم، جابجایی مرکز ثقل بدن و فشار بر عضلات و مفاصل کمر، از اصلیترین دلیل کمردرد در بارداری هستند. بنابراین، نمیتوان از محل درد کمر و شدت آن به جنسیت جنین پی برد.
تفاوت درد کمر پریود و بارداری
کمردرد در دوران بارداری بویژه در هفتههای اول ممکن است با درد کمر در دوران قاعدگی اشتباه گرفته شود. اگرچه کمردرد پریود و بارداری ممکن است شبیه به هم به نظر برسد، اما علت بوجود آورنده وویژگیهای آنها متفاوت است.
تغییرات هورمونی و فیزیکی، افزایش وزن و فشار ناشی از رشد جنین علت کمردرد در بارداری است. این درد معمولاً مزمن و مداوم بوده و با پیشرفت بارداری تشدید میشود و حتی تا پایان بارداری ادامه دارد.
علاوه بر این، دانستن اینکه در بارداری کدام قسمت کمر درد میگیره به تمایز درد بارداری و قاعدگی کمک میکند. کمردرد باداری میتواند در نواحی خاصی از کمر، به ویژه در پایین کمر، احساس شود. درد کمر در دوران قاعدگی بیشتر به دلیل انقباضات رحم بوده و به شکل دورهای احساس میشود. این درد به همراه درد در ناحیه شکم فقط در طول چند روز اول قاعدگی ادامه دارد.
راهکارهایی برای تسکین کمردرد در دوران بارداری
درد کمر در زنان باردار شایع است. تغییراتی که در بدن ایجاد میشود اغلب در بروز آن نقش دارند. در این دوره شما وزن اضافه میکنید، مرکز ثقل بدنتان تغییر میکند و عضلات ناحیه معده که از ستون فقرات حمایت میکنند کشیده و ضعیف میشوند. هورمونها نیز بافتهای همبند یا رباطها در ناحیه لگن را شل میکنند. با این وجود، در اغلب موارد میتوانید از بروز کمردرد در این دوران پیشگیری کرده یا آن را کاهش دهید. در ادامه راهکارهایی برای درمان کمردرد در بارداری آورده شده است.
حفظ وضعیت بدن در حالت صحیح
با رشد کودک، مرکز ثقل بدن شما به جلو جابجا میشود. شما ممکن است ناخودآگاه به عقب خم شوید تا از افتادن به جلو اجتناب کنید. اما خم شدن به عقب میتواند عضلات کمر را تحت فشار قرار دهد و کشیدگی عضلات میتواند در بروز کمر درد بارداری نقش داشته باشد. برای حفظ وضعیت قامتی سعی کنید که هنگام ایستادن پشت خود را صاف نگه دارید، شانهها را به عقب بکشید، زانوها را کمی خم کرده و برای تعادل بهتر پاهای خود را به اندازهای باز بگذارید که احساس راحتی کنید. اگر مجبورید برای مدت طولانی بایستید، یک پای خود را روی چهارپایه کم ارتفاعی قرار دهید. این کار باعث کاهش فشار روی کمر میشود. همچنین، به طور مکرر استراحت کنید.
علاوه بر این، مهم است که در حالت مناسبی بنشینید. صندلیای را انتخاب کنید که تکیهگاه خوبی برای پشت داشته باشد. یا بالش کوچکی را در پشت کمر خود قرار دهید. بالشها و بالشتکهایی وجود دارد که برای حمایت از پشت در هنگام نشستن مخصوص این دوران طراحی شدهاند.
پوشیدن کفش مناسب
برای درمان کمردرد در بارداری پوشیدن کفشهایی با پاشنه کم و متناسب با قوس پاهایتان توصیه میشود. کفشهای پاشنه بلند تعادل بدن را بیشتر به سمت جلو جابجا کرده که این عضلات کمر را بیشتر تحت فشار قرار داده و باعث زمین خوردن شما نیز میشوند. بنابراین پوشیدن کفشهای مخصوص پیاده روی گزینههای مناسبی هستند.
استفاده از شکم بند بارداری
برای حمایت بیشتر از کمر در زمان بارداری استفاده از شکمبندهای مخصوص بارداری پیشنهاد میشود تا مقداری از وزن شکم را از روی عضلات پشت شما بردارند. همچنین برخی شلوارهای مخصوص زنان باردار دارای نوار کشی هستند که زیر انحنای شکم قرار میگیرند و به نگهداشتن وزن شکم نیز کمک میکنند.
بلند کردن صحیح اجسام
برای بلند کردن و جابجایی اجسام ابتدا مطمئن شوید که پاهایتان در موقیعت باثباتی قرار دارد. سپس پاها را به اندازه عرض شانه باز کرده، به حالت چمباتمه قرار گرفته و زانوهای خود را خم کنید. هنگام بلند شدن هم کمر را صاف نگه دارید. هرگز از کمر خم نشوید یا با تکیه بر پشت چیزی را بلند نکنید.
خوابیدن به پهلو
در بسیاری از زنان باردار خوابیدن به پهلو، به جای خوابیدن روی شکم یا پشت، به درمان کمردرد بارداری کمک میکند. یک یا هر دو زانو را در حالتی خمیده نگه دارید. بدین منظور میتوانید از بالشهای بارداری نیز استفاده کنید. این بالشها را بین زانوهای خم شده، زیر شکم و پشت کمر قرار دهید. استفاده از بالشهای تمام قد بدن نیز گزینه مناسبی برای حمایت بیشتر از بدن در هنگام خواب و حفظ شیوه صحیح خوابیدن در بارداری هستند.
داشتن فعالیت بدنی منظم
یکی از روشهای موثر درمان کمر درد در بارداری داشتن ورزش روزانه است. فعالیت بدنی منظم عضلات کمر را تقویت کرده و ممکن است کمردرد را تسکین دهد. ادامه دادن به فعالیتهای بدنی زمان قبل بارداری مانند پیاده روی یا شنای بارداری نیز مفید است و به تسکین درد کمک میکند.
حرکات کششی نیز به تقویت کمر و کاهش کمردرد بارداری کمک میکند. یکی از راههای کشش کمر این است که روی زانوهای خود قرار بگیرید و سرتان را همراستا با پشتتان نگه دارید. شکم خود را به داخل بکشید و پشت را کمی گرد کنید. چند ثانیه در این حالت بمانید، سپس شکم و کمر را شل کنید. توجه داشته باشید که کمر خود را تا حد امکان صاف نگه دارید. به مرور زمان، تعداد این حرکت را به 10 بار افزایش دهید. بسیاری از زنان باردار با مشورت پزشک از کلاسهای تمرینات کششی و قدرتی بارداری مانند یوگای بارداری بهره میبرند.
توجه داشته باشید که قبل از انجام هر گونه ورزش در بارداری، با متخصص زنان یا ماما صحبت کنید تا از بی خطر بودن آن برای خود مطمئن شوید. همچنین، ورزش نباید باعث درد شود. اگر در حین ورزش دچار درد شدید، فوراً فعالیت خود را متوقف کنید.
درمانهای مکمل
برخی تحقیقات نشان میدهد که طب سوزنی و ماساژ ممکن است کمردرد دوران بارداری را تسکین دهد. هرچند تأثیر ماساژ در دوران بارداری برای تسکین درد بهطور طولانیمدت اثبات نشده است، اما ممکن است به بهبود حالتان کمک کند. ماساژ تنش عضلات را کاهش داده و احساس درد را کمتر میکند.اگر قصد دارید درمان مکملی را امتحان کنید، ابتدا باید با پزشک خود مشورت کنید و حتما به متخصص کایروپراکتیک یا طب سوزنی بگویید که باردار هستید. توصیه میشود ماساژ را توسط فردی آموزشدیده و متخصص در زمینه ماساژ دوران بارداری انجام دهید.
استفاده از پد گرما
استفاده از پد گرمکننده یا کیسه آب گرم نیز میتواند به تسکین درد عضلات کمک کند. توجه داشته باشید که استفاده از این موارد باید با مشورت پزشک باشد و اگر از پد گرمکننده استفاده میکنید، بهتر است آن را روی کمترین درجه حرارت تنظیم کنید یا آن را در یک حوله بپیچید.
زمان مراجعه به پزشک برای کمردرد بارداری
آیا کمر درد در بارداری خطرناک است و مربوط به سقط جنین میشود؟ لکه بینی همراه با کمر درد در بارداری نشانه چیست؟ باید بدانید که گاهی کمردرد در زنان باردار هشداری از زایمان زودرس یا عفونت مجاری ادراری باشد. در صورتی که کمردرد با هر یک از علائم زیر همراه بود، نیاز به پیگیری فوری دارد:
- خونریزی واژینال
- تب
- دل پیچه یا انقباضات شکمی
- احساس سوزش در حین ادرار
اگر کمردرد بیش از دو هفته طول کشید، به پزشک مراجعه کنید. شاید برای تسکین درد لازم باشد از داروهای مسکن مجاز استفاده کنید.
بنابرآنچه گفته شد پیشگیری از کمردرد در بارداری و درمان آن برای جلوگیری از آسیب و کاهش احتمال ادامهدار شدن درد مهم است. حفظ وضعیت بدن در حالت صحیح به هنگام ایستادن و نشستن، اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین، پوشیدن کفش مناسب و خوابیدن در وضعیت مناسب بدنی همگی از عوامل موثر در تشدید درد کمر در زنان باردار هستند. از آنجایی که این درد میتواند نشانه مشکلات جدیتری مثل زایمان زودرس باشد، در صورتی که علائم شما شدید بود یا بیش از دو هفته ادامه پیدا کرد، حتماً با پزشک خود صحبت کنید.
سوالات متداول
بله، بهطورکلی پیادهروی در دوران بارداری بی خطر و برای درد کمر بسیار مفید است. توجه داشته باشید که کفش مناسب برای پیادهروی بپوشید.
ورزش در آب میتواند برای کمردرد بسیار مفید باشد. آب وزن شما را نگه می دارد و از آسیب و فشار بر روی عضلات جلوگیری میکند.
بله، با مشورت پزشک میتوانید در دوران بارداری از پد گرمکننده یا پد حرارتی برای تسکین برخی کمردردها استفاده کنید، اما از قرار دادن پد روی شکم خودداری کنید.