عکس رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی چیست؟
برای یک بارداری موفق تخمکگذاری باید به درستی انجام شود و تمامی بخشهای دستگاه تولیدمثل از سلامت برخوردار باشند. اسپرم از طریق لولههای فالوپ حرکت میکند تا به تخمک برسد و آن را بارور کند. تخمک بارور به رحم میرود، رشد میکند و به یک جنین سالم تبدیل میشود. اگر لولههای رحم مسدود شده باشند، اسپرم نمیتواند خود را به تخمک برساند یا تخمک بارور نمیتواند وارد رحم شود. مشکلات رحم و لولههای رحمی فارغ از علت آن، معمولاً با نتایج آزمایشی تحت عنوان هیستروسالپنگوگرافی تشخیص داده میشوند. در این مطلب میتوانید با دلیل درخواست عکس رنگی رحم و نحوهٔ انجام آن آشنا شوید.
تصویربرداری رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی
هیستروسالپنگوگرافی (Hysterosalpingography) یا تصویربرداری رنگی رحم که به اختصار HSG خوانده میشود، یک نوع عکسبرداری با مادۀ حاجب از لگن برای مشاهدهٔ داخل رحم و لولههای رحم زنان است که اغلب برای تشخیص و بررسی مواردی مثل مشکلات ناباروری انجام میشود.
چه زمانی عکس رنگی رحم درخواست میشود؟
برای بررسی علل ناباروری در زنان، ابتدا لازم است سلامت دستگاه تولیدمثل زنان مورد ارزیابی قرار گیرد و یکی از روشهای تشخیصی که معمولاً برای بررسی رحم و لولههای رحمی همراه با سایر آزمایشها در معاینات و ملاقات پزشکی اولیه برای شروع درمان ناباروری از سوی پزشک درخواست میشود، عکس رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی است. HSG همچنین برای اطمینان از بسته شدن کامل لولههای رحم پس از انجام برخی روشهای عقیمسازی در زنان از جمله بستن لولههای رحم انجام میشود.
با بررسی نتیجه و گزارش عکسبرداری از رحم، پزشک شما میتواند درون رحم و لولههای فالوپ و اطراف آن را بررسی کند و از وضعیت داخلی رحم و لولههای رحمی مطلع شود. همچنین لازم است بدانید هرچند این عکسبرداری یک تصویر کلی از رحم نشان میدهد که اسمش عکس رنگی از رحم است، ولی در واقع مثل دیگر عکسهای رادیولوژی سیاه و سفید خواهد بود.
عکس رنگی رحم چطور گرفته میشود؟
هیستروسالپنگوگرافی یا HSG را نباید با هیستروسکوپی اشتباه گرفت. HSG در بیمارستان، کلینیک یا مطب متخصص زنان و زایمان انجام می شود و بهتر است در نیمهٔ اول سیکل قاعدگی؛ روزهای یک تا ۱۴، یعنی روزهای قبل از تخمکگذاری که احتمال بارداری کمتر است انجام شود.
برای گرفتن عکس رنگی رحم، شما روی تخت معاینهٔ زنان دراز میکشید، وسیلهای به نام اسپکولوم وارد واژن میشود تا دیوارههای واژن را از هم جدا نگه دارد و دهانهٔ رحم دیده شود و در همان حالت، ماده حاجب توسط یک وسیلهٔ مخصوص از راه واژن و دهانهٔ رحم وارد رحم و حفرهٔ لگن میشود و بعد از ۲۰ دقیقه، عکس رنگی و چند عکس رادیوگرافی گرفته میشود. در این عکسبرداری، از نوع خاصی از اشعهٔ ایکس به نام فلوروسکوپی استفاده میشود. فلوروسکوپی تکنیکی است که به کمک آن میتوان اعضای داخلی بدن را در حال حرکت مشاهده کرد.
به این ترتیب، رادیولوژیست میتواند با استفاده از فلوروسکوپی به مشاهدهٔ آناتومی رحم و بررسی عملکرد آن بپردازد و قادر به دیدن این مورد هست که آیا در لولههای فالوپ یا سایر بخشهای ساختاری رحم اختلالالی وجود دارد یا خیر. اما یادتان باشد که جواب و گزارش این تصویربرداری را لازم است خود شخص پزشک زنان و زایمان شما بررسی و ارزیابی کند.
انجام این عمل کمتر از نیم ساعت زمان میبرد و برای پیشگیری از احساس درد بعد از انجام عمل، پزشک ممکن است توصیه کند از یک ساعت قبل از عمل مسکن بخورید و حین انجام کار نیز بیحسکنندهٔ موضعی به انتهای دهانهٔ رحم تزریق میشود. ممکن است قبل از HSG لازم باشد آنتیبیوتیک بخورید. اگر عمل با مشکلی توأم نباشد، بلافاصله پس از HSG میتوانید فعالیتهای روزمرهٔ خود را از سر بگیرید. اما در هر صورت بهاتر است یک نفر همراه داشته باشید.
نتیجهٔ عکس رنگی رحم چه چیزی را نشان میدهد؟
با بررسی و مشاهدهٔ عکس رنگی رحم که با استفاده از اشعهٔ ایکس و مادهٔ حاجب گرفته شده است، موارد زیر قابل تشخیص خواهد بود:
- چسبندگی رحم
- فیبرومهای رحم
- انسداد لولههای رحم
- پولیپ رحم
- هر گونه زخم در رحم
- شکل، ساختار و ناهنجاری رحم
بررسی و علتیابی سقطهای مکرر ناشی از مشکلات مادرزادی یا اکتسابی رحمی مانند فیبرومها، پولیپهای رحم یا آندومتر، چسبندگیها، مشکلات مادرزادی یا ناهنجاریهای رحمی و تومورها نیز با این عمل قابل انجام هستند.
همچنین از آنجا که نتایج HSG فقط مشکلات داخل رحم و لولههای فالوپ را نشان میدهد، پزشکان برای بررسی اختلالات موجود در تخمدانها، دیوارهٔ رحم و سایر ساختارهای لگن نیاز به روشهای دیگری مثل سونوگرافی، سونوگرافی واژینال یا امآرآی ارزیابی خواهند داشت. مشکلات ناباروری به دلیل تعداد کم یا غیرطبیعی اسپرم یا مشکل کاشت تخمک بارورشده در دیوارهٔ رحم با این روش قابل تشخیص نیستند.
چنانچه پزشک از روی نتایج HSG تشخیص انسداد در لولههای رحم را بدهد، روشهای دیگری مانند لاپاراسکوپی را برای تأیید تشخیص و درمان مشکل توصیه میکند. این روش تشخیصی امکان مشاهدهٔ مستقیم لولههای فالوپ را مهیا میکند. بارداری به روش لقاح آزمایشگاهی یا آیویاف هم از دیگر گزینههای درمان است. از پزشکتان بخواهید که شما را از کلیهٔ روشهای درمانی مطلع کند تا بتوانید بهتر تصمیمگیری کنید.
چه زمانی عکس رنگی رحم نباید گرفته شود؟
در برخی مواقع ممکن است گرفتن عکس رنگی رحم برای برخی زنان مناسب نباشد. پس در صورت وجود یا احتمال وجود هر گونه از موارد زیر، حتماً قبل از انجام این آزمایش، پزشک خود را در جریان بگذارید:
- عفونتی در رحم و لگن
- عفونت فعال یا عفونت مزمن
- ابتلا به یک بیماری آمیزشی
- سابقهٔ حساسیت به مادهٔ حاجب
- احتمال باردار بودن
در صورت داشتن حساسیتهای دارویی یا ابتلا به بیماری آمیزشی درماننشده که از طریق رابطهٔ جنسی منتقل میشوند حتماً پزشک را در جریان بگذارید.
عوارض بعد از عکسبرداری رنگی رحم چیست؟
احساس درد یا ناراحتی خفیف یا متوسط در طول انجام عمل و بعد از آن شایع و طبیعی است و از پنج دقیقه تا چند ساعت بعد از عمل ادامه دارد. این مورد، زمانی که لولههای رحم دچار انسداد شده باشند حتی میتواند بیشتر باشد. پس از انجام این عمل، ممکن است خونریزی خفیف واژن، گرفتگی عضلات، احساس سرگیجه، ضعف، ناراحتی معده یا تهوع داشته باشید.
اما به ندرت عوارض شدید و جدیتری شامل واکنش آلرژیک به مادهٔ حاجب، آسیب به بافت رحم یا عفونت لگنی پس از HSG خواهید داشت. در صورت داشتن هر یک از علائم زیر بلافاصله با پزشک متخصص زنان یا مرکزی که این عمل را انجام دادهاید تماس بگیرید:
- ترشحات بدبو از واژن
- استفراغ
- غش کردن
- درد یا گرفتگی شدید شکم
- خونریزی شدید واژن
- تب یا لرز
آیا عکسبرداری رنگی رحم شانس بارداری را افزایش میدهد؟
«فلاشینگ لولههای رحم» به فرایند تزریق رنگ به رحم و لولههای فالوپ، مشابه با HSG، اما بدون اشعهٔ ایکس اشاره دارد. برخی از مطالعات نشان دادهاند که این عمل، شانس باروری و لقاح را، مخصوصاً در طول سه تا شش ماه اول پس از تزریق رنگ بهبود میبخشد.
اگرچه عکسبرداری رنگی از رحم یک اقدام تشخیصی است، اما نتایج برخی مطالعات نشان دادهاند که احتمال بارداری در بانوان با مشکل ناباروری افزایش یافته است. محلول رنگی تزریقشده به طور بالقوه باعث رفع انسدادهای جزئی میشود و شانس بارداری را افزایش میدهد. اما این تنها یک فرضیه است و قبل از اینکه HSG به عنوان یک اقدام کمکدرمانی باروری به کار رود، قطعاً به تحقیقات بیشتری نیاز است.
آیا اقدام به بارداری بعد از عکسبرداری رنگی رحم امکانپذیر است؟
بهطورکلی، تلاش برای باردار شدن در عرض چند روز پس از HSG بیخطر است. اما برای اطمینان بهتر است از پزشک خود راهنماییهای لازم را کسب کنید.
****
استفاده از محتوای مادرشو؛ مطلب و عکس، بدون ذکر منبع و بدون لینک به صفحهٔ اصلی هر مطلب، پیگرد قانونی دارد.