چطور با کودک دو تا چهار ساله در مورد فقر و بیخانمانی صحبت کنید
چگونه با فرزند خود در مورد فقر و افراد بیخانمان صحبت کنیم؟ ابتدا باید سن کودکتان برای درکش از این دنیا و شرایط جامعهٔ خود را در نظر بگیرید. در این مطلب با درک یک کودک دو تا چهار ساله در مورد فقر، اینکه چطور باید صحبت در مورد فقر را با کودکان شروع کرد و جواب برخی سؤالات کودکان در مورد فقر آشنا شوید.
آنچه کودک دو تا چهار سال دربارهٔ فقر میداند و آنچه باید بداند
کودکان دو و سه ساله ممکن است کمکم متوجه شوند چیزی در مورد افرادی که روی نیمکت پارک یا توی کوچهها میخوابند یا در کنار خیابان برای دریافت پول تکدی میکنند متفاوت است، هرچند واقعاً نمیفهمند که چرا و احتمالاً هم نمیپرسند ولی از چهار سالگی، بچهها وقتی فرد بیخانمانی را میبینند قطعاً متوجه میشوند و شروع به سؤالپیچ کردن شما میکنند.
کودک دو تا چهار سالهٔ شما به یک توضیح ساده برای درک مسئله و راهنمایی در مورد اینکه دربارهٔ این موضوع چگونه فکر کند نیاز دارد. اینکه مسئله را چطور مطرح میکنید، مثلاً شاید به افراد بیخانمان در محلهٔ خود کمک مالی میکنید یا از راههای دیگری کمک میکنید یا هیچکدام، پیامی به فرزندتان میدهد و اگر توضیحی داده نشود، این پیام ممکن است گیجکننده باشد. به عنوان مثال، شاید کودک شما با خودش فکر کند: «مامان به من میگه به بقیه سلام کن، اما دوست نداره با اون آقاهه گوشهٔ خیابون حرف بزنم!»
حتی زبان بدنتان میتواند پیامی در مورد احساسات شما به او بدهد، قصد آن را داشته باشید یا نداشته باشید. بنابراین، مهم است که نوع نگرش خود را در مورد فقر بررسی کنید و به دنبال فرصتهایی باشید که با فرزند خود در مورد چگونگی مقابله با این مسئله صادقانه صحبت کنید.
چطور باید صحبت در مورد فقر را با کودک شروع کرد
در مورد پیام خود تصمیمگیری کنید
هنگامی که با یک متکدی روبهرو میشوید، نگران آسایش و وضعیت زندگی آن فرد هستید یا از اینکه مزاحمتان شود اذیت میشوید؟ گاهی اوقات والدین ارزشهایی را ابراز میکنند که واقعاً به آنها پایبندی ندارند، اما این کار را ناخودآگاه انجام میدهند. اگر هر روز از کنار افرادی که در خیابان میخوابند عبور میکنید و هرگز چیزی در این مورد نمیگویید، ممکن است این پیام را به کودکاتان بدهید که مطرح کردن موضوع ایرادی دارد یا اینکه شما بیتفاوت هستید. وقتی کودکتان کنجکاو میشود، این نشانه و سیگنالی است که به شما میگوید باید فکرهایتان را بکنید تا بتوانید پیام واضحی را به او منتقل کنید. پس اول باید شروع به فکر کردن کنید که قوانین شما در مورد اینکه میخواهید فرزندتان با این افراد چقدر دوستانه یا محتاط باشد چیست؟
برخورد و واکنش خود را توضیح دهید
خواه بر اساس عادتتان به افراد تنگدست در خیابان پولی میدهید و خواه پول نمیدهید، به فرزندتان اجازه دهید دلیل آن را بپرسد. اگر دوست دارید به او نشان دهید که میخواهید به افراد نیازمند کمک کنید اما بدون دادن پول نقد، میتوانید بگویید: «من براشون غذا میخرم، اما به اونها پول نمیدم.» یا «نه، من به مردم بیخانمان پول نمیدم، اما میدونم جاهایی هست که به اونها کمک میکنه».
اما اگر میخواهید کودکتان همهٔ مردم را صرفنظر از موقعیت اجتماعی یا اقتصادی آنها با آغوش باز بپذیرد، میتوانید با کودکتان در مورد بیخانمانها و افراد تنگدست حرف بزنید و شروع به کارهای خیریهٔ داوطلبانه برای فقرا کنید.
بگذارید بداند صحبت کردن در این مورد اشکالی ندارد
موضوع را به صورت طبیعی مطرح کنید. اگر کودک شما به شخصی که چرخ دستیای پر از چیزهای مختلف را در خیابان هل میدهد خیره شده است، بگویید: «بیا به یه سبد خرید تو فروشگاه فکر کنیم. چرا هل دادن یه چرخ دستی مفیده؟ چون وقتی چیزهای زیادی برای حمل داشته باشی بهت کمک میکنه». سپس اشاره کنید که ممکن است این فرد جایی برای زندگی یا جایی برای قرار دادن وسایلش را نداشته باشد. نکته این است که به کودک خود بفهمانید صحبت کردن در مورد آنچه میبیند اشکالی ندارد.
اگر خودتان اهل کمک کردن به دیگران هستید و میخواهید کودک شما هم این کار را یاد بگیرد، یک راهش این است که مثلاً میتوانید از کودکتان بپرسید چه چیزی به او احساس شادی یا خوشبختی و امنیت میدهد؟ او ممکن است تختش، مادرش یا دوچرخهاش را نام ببرد. بعد شما بپرسید آیا فکر میکند هر کودکی این چیزها را دارد یا خیر؟ ممکن است بگوید نمیداند! بعد شما توضیح بدهید که برخی از کودکان خانهای برای رفتن ندارند یا تخت یا پتویی برای بغل کردن ندارند. سپس از او بپرسید که آیا میتواند راهی پیدا کند که به این کودکان کمک کند مانند او احساس امنیت کنند؟ شاید کودکتان خودش به تنهایی پیشنهاد بدهد که برخی از اسباببازیها و کتابهای خود را به آنها هدیه بدهد.
توضیحات ساده بدهید
مفهوم فقر فراتر از حد درک کودک دو تا چهار سالهٔ شماست، بنابراین وارد بحثی طولانی در مورد علل پیچیده یا راهحلها نشوید. فقط به سؤالاتی که فرزندتان مطرح میکند پاسخ دهید. مثلاً وقتی کودکتان در این مورد که چرا مردم پشت چراغ قرمز چیزهایی را میفروشند پرسید، توضیح بدهید که آنها دستفروش هستند و چیزها و کالاهایشان را میفروشند، یعنی جوابی خیلی ساده و خلاصه برای این سن کودک.
همچنین وقتی کودکتان از شما میپرسد چرا به گروههای خیریهٔ کودکان، لباس، اسباببازی یا پول میدهید، از زبانی که کودکان آن را میفهمند استفاده کنید و بگویید: «این کار کمک میکنه بقیهٔ بچهها هم شاد باشن».
همدلی را تشویق کنید
برای پرورش حس شفقت و دلسوزی در کودک خود، احساسات خود را با او به اشتراک بگذارید و معرفی کنید تا احساسات خودش را بشناسد. به عنوان مثال، چیزی شبیه این بگویید: «من فکر میکنم این ناراحتکننده است که این شخص جایی برای زندگی نداره».
کتابهای کودکان در این زمینه را برایش بخوانید
کتابهای کودکان را در مورد کمک به دیگران، کمک به افراد بیخانمان یا آنهایی را که مفهومهایی مناسب در این رابطه با سن کودک شما دارند برایش بخوانید.
با هم کمک کنید
کودک خود را در جمعآوری وسایل و اهدای لباس یا اسباببازیهای قدیمی به یک مؤسسهٔ خیریه مشارکت دهید. به سازمانهای خیریهای که بستههای مراقبت از کودکان بیخانمان را جمع میکنند کمک کنید. برنامهٔ پاکسازی و بخشیدن اسباببازیهای اضافی بعد از جشن تولد یا قبل از عید میتواند درس خوبی در مورد سهیم کردن باشد.
در جواب سؤالات کودک در مورد فقر چه بگویید
چطور به سؤالات کودکان دو تا چهار ساله در مورد فقر پاسخ بدهید؟ برخی از پاسخهایی که میتوانید به شایعترین سؤالاتی که کودکان دو تا چهار ساله در مورد فقر میپرسند بدهید اینهاست:
«چرا آقاهه لباسهاش کثیفه؟»
به کودک خود کمک کنید تا علت را کشف کند. مثلاً بگویید: «به نظر میرسه که هیچ لباس تمیزی نداشته باشه. ممکن هم هست جایی برای حموم کردن نداشته باشه».
«چرا تو خیابون خوابیده؟»
ابتدا با پرسیدن «نظر تو چیه؟» بفهمید که کودکتان چه اطلاعاتی دارد، سپس با استفاده از نظرات خودش در این مورد، میتوانید گمانهپردازی کنید. مثلاً بگویید: «شاید اون آدم خونهای نداشته باشد». شما همچنین میتوانید در این مورد صحبت کنید که چطور بعضی از مردم خانه ندارند، چون شغلی ندارند و اینکه چطور بعضی از مردم شغلی ندارند، چون آموزشی ندیدهاند، کاری بلد نیستند، مشکلی دارند یا بیمارند. لازم نیست توضیح بدهید چه نوع بیماریها یا مشکلاتی مثل سوءمصرف مواد و مشکلات بهداشت روان که میتواند توانایی کار کردن یک شخص را تحت تأثیر قرار دهد و بهتر است این توضیح را برای وقتی بزرگتر شده است نگه دارید. شما همچنین میتوانید در مورد علل کمک به افراد نیازمند هم صحبت کنید.
«نکنه من هم مثل اون بشم؟»
کودکان دو تا چهار ساله زیاد نگران میشوند. پس به جای اینکه بگویید هرگز چنین اتفاقی نخواهد افتاد، اطمینان خاطر واقع بینانهای به او بدهید و چیزی شبیه این بگویید: «ما یه خونه داریم و من واقعاً خوشحالم که جایی برای خوابیدن تو و نگهداری از اسباببازیهات داریم. ولی اگه یه وقت نتونیم تو این خونه بمونیم، کاری که میکنیم اینه که...» و سپس گزینههای خود را مثل پیدا کردن یک آپارتمان جدید، نقل مکان به خانهٔ مادربزرگ یا هر آنچه فکر میکنید در این مورد واقعبینانه است برایش توضیح بدهید.
«میشه بیاد با ما زندگی کنه؟»
کودک شما که به طور طبیعی علاقهمند و نگران دیگران است، شاید بخواهد هر کاری که میتواند انجام دهد. بنابراین، سعی کنید به او توضیح بدهید که مثلاً: «این راهحلی نیست که به اون کمک کنه». در مورد روشهای مختلفی که مردم دیگر به آنها کمک میکنند و آنچه خانوادهٔ شما میتواند برای کمک به آنها بدهد صحبت کنید.
«چرا اون اینجوریه؟»
اگر با شخص بیخانمانی روبهرو شدید که عجیب رفتار میکند، زحمت توضیح دربارهٔ بیماری روانی یا اعتیاد را به خودتان ندهید، چون کودک دو تا چهار سالهٔ شما چیزی از این موضوعات را درک نمیکند، بلکه جملهای شبیه این بگویید: «بعضی از آدمها خیلی متفاوت از دیگران رفتار میکنن». همچنین میتوانید ذکر کنید که این شخص ممکن است خانه یا کسی را برای مراقبت از خودش نداشته باشد.