سوزاک
سوزاک هم یکی از عفونتهای آمیزشی است که از راه رابطهٔ جنسی انتقال مییابد. در این مطلب با علائم سوزاک، علل و عوامل افزایشدهنده در ابتلا به سوزاک، چگونگی سرایت و تشخیص و درمان سوزاک آشنا شوید.
سوزاک
سوزاک عفونتی ناشی از یک باکتری است که از طریق رابطهٔ جنسی منتقل میشود و هم مردان و هم زنان را مبتلا میکند. بیماری سوزاک اغلب مجرای ادرار، مقعد یا گلو را تحت تأثیر قرار میدهد. در زنان، سوزاک میتواند دهانهٔ رحم را نیز درگیر کند.
سوزاک بیشتر در طول رابطهٔ جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی منتشر میشود اما نوزادان مادران مبتلا میتوانند در حین زایمان آلوده شوند. در نوزادان، سوزاک بیشتر چشمها را درگیر میکند.
پرهیز از رابطهٔ جنسی، استفاده از کاندوم در صورت داشتن رابطهٔ جنسی و داشتن یک رابطهٔ تکهمسری متقابل جزء بهترین راهها برای جلوگیری از عفونتهای آمیزشی هستند.
علائم سوزاک
در بسیاری از موارد، عفونت سوزاک هیچ علامتی ایجاد نمیکند. با این حال، علائم میتواند بسیاری از نقاط بدن را تحت تأثیر قرار دهد، گرچه معمولاً در دستگاه تناسلی ظاهر میشود.
علائم سوزاک روی دستگاه تناسلی مردان
علائم و نشانههای عفونت سوزاک در مردان شامل موارد زیر است:
- ادرار دردناک
- ترشحات چرکمانند از نوک آلت تناسلی
- درد یا ورم در یک بیضه
علائم سوزاک روی دستگاه تناسلی زنان
علائم و نشانههای عفونت سوزاک در زنان شامل موارد زیر است:
- افزایش ترشحات واژن
- ادرار دردناک
- خونریزی واژینال بین پریودها، مثلاً بعد از رابطهٔ واژینال
- درد شکمی یا لگنی
علائم سوزاک در سایر نقاط بدن
سوزاک همچنین میتواند این بخشها را در بدن تحت تأثیر قرار دهد:
مقعد: علائم و نشانهها شامل خارش مقعد، ترشحات چرکمانند از مقعد، لکههای خون قرمز روشن روی دستمال توالت و فشار حین دفع مدفوع.
چشمها: اگر سوزاک چشمها را تحت تأثیر قرار دهد میتواند باعث درد چشم، حساسیت به نور و ترشحات چرکمانند از یک یا هر دو چشم شود.
گلو: علائم و نشانههای درگیر شدن گلو ممکن است شامل گلودرد و غدد لنفاوی متورم در گردن باشد.
مفاصل: اگر یک یا چند مفصل توسط باکتری عفونی شوند (آرتریت سپتیک)، مفاصل درگیرشده ممکن است گرم، قرمز، متورم و بسیار دردناک باشند، به ویژه حین حرکت.
در صورت مشاهدهٔ هر گونه علائم و نشانههای نگرانکننده، مانند احساس سوزش هنگام ادرار یا ترشحات چرکمانند از آلت تناسلی مردانه، واژن یا مقعد، از پزشک خود وقت بگیرید. همچنین اگر همسرتان مبتلا به سوزاک تشخیص داده شده است، از پزشک خود وقت بگیرید. ممکن است علائمی که شما را وادار به مراجعه به پزشک کند، نداشته باشید. اما بدون درمان، میتوانید شریک زندگی خود را حتی پس از درمان سوزاک او مجدداً آلوده کنید.
علل ایجاد سوزاک
سوزاک توسط باکتری نایسریا گونورهآ (Neisseria gonorrhoeae) ایجاد میشود. این باکتری اغلب در طول تماس جنسی، از جمله رابطهٔ دهانی، مقعدی یا واژینال از فردی به فرد دیگر منتقل میشود.
عوامل افزایشدهنده در ابتلا به سوزاک
زنان جوانتر از 25 سال که از نظر جنسی فعال هستند و مردانی که با مردان رابطهٔ جنسی دارند در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سوزاک هستند. سایر عواملی که میتواند ریسک ابتلا را افزایش دهد عبارت است از:
- داشتن یک شریک جنسی جدید
- داشتن شریک جنسی با شرکای جنسی متعدد
- داشتن بیش از یک شریک جنسی
- سابقهٔ قبلی سوزاک یا سایر عفونتهای آمیزشی
عوارض سوزاک
سوزاک درماننشده میتواند منجر به عوارض جدی شود که برخی از آنها شامل موارد زیر است:
ناباروری در زنان: سوزاک میتواند به رحم و لولههای فالوپ گسترش یابد و باعث بیماری التهابی لگن (PID) شود. بیماری التهابی لگن میتواند منجر به ایجاد اسکار در لولههای رحم، ریسک بالاتر برای داشتن عوارض بارداری و ناباروری شود. این بیماری نیاز به درمان فوری دارد.
ناباروری در مردان: سوزاک میتواند باعث شود که یک لولهٔ کوچک و پیچخورده در بخش عقبی بیضه که مجاری اسپرم در آن قرار دارد (اپیدیدیم) ملتهب شود. این وضعیت اپیدیدیمیت نامیده میشود و در صورت درمان نشدن میتواند منجر به ناباروری مردان شود.
عفونتی که به مفاصل و سایر نواحی بدن سرایت میکند: باکتری ایجادکننده سوزاک میتواند از طریق جریان خون پخش شود و سایر قسمتهای بدن از جمله مفاصل را درگیر کند. تب، بثورات، زخمهای پوستی، درد، ورم و سفتی مفاصل نتایج احتمالی آن هستند.
افزایش خطر ابتلا به اچآیوی/ایدز: ابتلا به سوزاک شخص را مستعد ابتلا به عفونت ویروس نقص ایمنی انسانی (ویروس عامل ایدز) میکند. افرادی که هم سوزاک و هم اچآیوی دارند میتوانند هر دو بیماری را با سهولت بیشتری به شریک جنسی خود منتقل کنند.
عوارض در نوزادان: نوزادانی که حین تولد از طریق مادر خود به سوزاک مبتلا میشوند، ممکن است دچار نابینایی، زخمهایی روی پوست سر و عفونت شوند.
پیشگیری از سوزاک
برای کاهش خطر ابتلا به سوزاک پیشنهادهای زیر را به خاطر بسپارید:
در صورت داشتن رابطهٔ جنسی از کاندوم استفاده کنید: پرهیز از رابطهٔ جنسی مطمئنترین راه برای پیشگیری از سوزاک است. اما منطقی نیست! پس اگر تصمیم به رابطهٔ جنسی دارید، در هر نوع تماس جنسی از جمله رابطهٔ جنسی مقعدی، دهانی یا واژینال از کاندوم استفاده کنید.
تعداد شرکای جنسی خود را محدود کنید: داشتن یک رابطهٔ تکهمسری که در آن هیچ یک از دو طرف با شخص دیگری رابطهٔ جنسی ندارند، میتواند ریسک شما را کاهش دهد.
مطمئن شوید که شما و شریکتان از نظر عفونتهای آمیزشی آزمایش شدهاید: قبل از داشتن رابطهٔ جنسی، آزمایش بدهید و نتایج خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارید.
با کسی که به نظر میرسد عفونت آمیزشی دارد، رابطهٔ جنسی نداشته باشید: اگر فردی علائم عفونت آمیزشی مانند سوزش هنگام ادرار یا بثورات یا زخم تناسلی دارد، با او رابطهٔ جنسی نداشته باشید.
غربالگری منظم سوزاک را در نظر بگیرید: غربالگری سالانه برای زنان فعال از نظر جنسی که کمتر از 25 سال دارند و برای زنان مسنتر دارای ریسک بالای ابتلا به عفونت، توصیه میشود. این شامل زنانی است که یک شریک جنسی جدید دارند، بیش از یک شریک جنسی دارند، شریک جنسی دارند که با شرکای دیگر رابطه دارد، یا شریک جنسی که یک عفونت آمیزشی دارد. همچنین غربالگری منظم برای مردانی که با مردان رابطهٔ جنسی دارند و همچنین شریک جنسی آنها توصیه میشود.
برای جلوگیری از ابتلای مجدد به سوزاک، تا زمانی که شما و شریک جنسیتان درمان را کامل نکردهاید و علائم به طور کامل برطرف نشدهاند، از رابطهٔ جنسی خودداری کنید.
تشخیص سوزاک
برای تعیین وجود سوزاک، پزشک نمونهای از سلولها را آنالیز میکند. نمونهها را میتوان به روشهای زیر جمعآوری کرد:
آزمایش ادرار: این تست میتواند به شناسایی باکتریها در مجرای ادرار کمک کند.
سواب ناحیهٔ آسیبدیده: سواب گلو، مجرای ادرار، واژن یا مقعد میتواند باکتریهایی را جمعآوری کند که در آزمایشگاه قابل شناسایی هستند.
آزمایش برای سایر عفونتهای آمیزشی
پزشک ممکن است آزمایشهایی را برای سایر عفونتهای آمیزشی نیز توصیه کند. سوزاک خطر ابتلا به این عفونتها، به ویژه کلامیدیا را که اغلب با سوزاک همراه است، افزایش میدهد.
همچنین آزمایش اچآیوی برای هر کسی که مبتلا به عفونت آمیزشی تشخیص داده شده است، توصیه میشود. با توجه به عوامل خطرساز شما، آزمایشهای مربوط به عفونتهای آمیزشی دیگری نیز میتواند مفید باشد.
درمان سوزاک
درمان سوزاک در بزرگسالان
بزرگسالان مبتلا به سوزاک با آنتیبیوتیک تحت درمان قرار میگیرند. با توجه به سویههای نوظهور باکتری سوزاک مقاوم به دارو، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای CDC توصیه میکند که سوزاک بدون عوارض ثانویه با آنتیبیوتیک سفتریاکسون، که به صورت تزریقی تجویز میشود، همراه با آزیترومایسین خوراکی درمان شود.
اگر به آنتیبیوتیکهای سفالوسپورین مانند سفتریاکسون حساسیت دارید، ممکن است به شما ژمیفلوکساسین خوراکی (Factive) یا جنتامایسین تزریقی و آزیترومایسین خوراکی داده شود.
درمان سوزاک برای شرکای جنسی افراد مبتلا
حتی اگر شریک جنسی شما هیچ علامتی نداشته باشد، باز هم باید آزمایش و درمان سوزاک را انجام دهد. او همان درمان تجویزشده برای شما را دریافت خواهد کرد. حتی اگر برای سوزاک تحت درمان قرار گرفتهاید، شریکی که درمان نشده است میتواند دوباره آن را به شما منتقل کند.
درمان سوزاک برای کودکان
کودکانی که از مادران مبتلا به سوزاک متولد شدهاند و به این عفونت مبتلا میشوند، میتوانند با آنتیبیوتیک درمان شوند.
آماده شدن برای ویزیت پزشک
شما احتمالاً ابتدا به پزشک زنان یا یک پزشک عمومی مراجعه خواهید کرد. هنگام وقت گرفتن از مطب پزشک، بپرسید که آیا کاری وجود دارد که از قبل باید انجام دهید، مثلاً آیا باید رژیم غذایی خود را محدود کنید. همچنین فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم شما؛ در صورت داشتن علائم، از جمله علائمی که با دلیل وقت گرفتن از پزشک نامرتبط به نظر میرسند یا در زمان دیگری شروع شدهاند.
- تمام داروها، ویتامینها یا سایر مکملهایی که مصرف میکنید و دز مصرفی آنها
سؤالات شما از پزشک
برای سوزاک، سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید عبارت است از:
- به چه آزمایشهایی نیاز دارم؟
- آیا باید برای سایر عفونتهای آمیزشی تحت آزمایش قرار بگیرم؟
- آیا همسرم باید آزمایش سوزاک بدهد؟
- برای شروع مجدد فعالیت جنسی چه مدت باید صبر کنم؟
- چگونه میتوانم از ابتلا به سوزاک در آینده جلوگیری کنم؟
- باید نسبت به کدام عوارض ثانویه سوزاک هوشیار باشم؟
- آیا به ویزیت دیگری نیاز دارم؟
در پرسیدن هر سؤال دیگری که دارید نیز تردید نکنید.
سؤالات پزشک از شما
سؤالاتی که پزشک احتمالاً از شما میپرسد میتواند شبیه اینها باشد:
- آیا علائم شما مداوم بوده یا گاهبهگاه؟
- شدت علائم چقدر است؟
- آیا در معرض عفونتهای آمیزشی قرار گرفتهاید؟
تا زمان مراجعه به پزشک از رابطهٔ جنسی خودداری کنید. به شریک جنسی خود هشدار دهید که علائم و نشانههایی دارید تا او نیز بتواند برای آزمایش به پزشک مراجعه کند.