تست‌های تشخیص ناباروری در مردان
بخشی از مشکلات ناباروری زوج‌ها ناشی از ناباروری مردان است. پزشک برای تشخیص این مشکل معاینات و آزمایشهایی را انجام می‌دهد. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا علت ناباروری مردان را تشخیص و درمان مؤثری را برای بهبود باروری انجام دهد. سنجش اندازه و شکل بیضهها، آزمایشات مربوط به اسپرم و بررسی سطح هورمون‌ها از جمله این موارد هستند. در این مطلب با انواع آزمایشهای تشخیص ناباروری در مردان آشنا می‌شوید.
تشخیص ناباروری در آقایان
تشخیص ناباروری در مردان معمولاً توسط اورولوژیست یا متخصص غدد تولید مثل انجام میشود. پزشک ابتدا معایناتی را برای بررسی سلامت عمومی و شناسایی هرگونه مشکل فیزیکی که می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد، انجام می‌دهد. سپس، از شما و همسرتان درباره عادات جنسی، مدت زمان تلاش برای بارداری، سابقه بارداری، داشتن بیماری‌های مقاربتی و درمان‌های آن، روش‌های پیشگیری از بارداری و مدت استفاده از آنها، سابقه خانوادگی و مصرف داروها سوالاتی می‌پرسد. اگر معاینات فیزیکی و بررسی تاریخچه پزشکی دلیل واضحی برای ناباروری نشان ندهد، پزشک ممکن است آزمایشهای بیشتری را تجویز کند.
معاینات اولیۀ ناباروری
همانطور که اشاره شد پزشک در جلسۀ معاینه، سوال‌هایی را مطرح می‌کند تا سابقۀ پزشکی مرد را در اختیار داشته باشد. پزشک دربارۀ مواردی مانند سوابق جراحی، بیماری‌های مزمن، داروهای مصرفی، مشکلات جنسی، سابقۀ بیماری‌های آمیزشی یا سبک زندگی و مصرف سیگار یا مواد مخدر از شما خواهد پرسید. پرسیدن این سوالات به تشخیص ناباروری مردان کمک می‌کند. همچنین ممکن است پزشک بیضهها را برای بررسی مشکلات احتمالی معاینه کند. با انجام معاینه می‌توان واریکوسل را تشخیص داد، اندازۀ بیضهها را نیز بررسی کرد و به احتمال وجود مشکلات هورمونی پی برد. برای ارزیابی وضعیت اسپرم، آزمایش اسپرم تجویز میشود. انجام این آزمایش و سایر آزمایشهای تشخیص ناباروری در مردان که در ادامه معرفی می‌شوند به تشخیص زودتر علت مشکلات باروری سرعت می‌بخشد.
آزمایش های تشخیصی برای مردان نابارور
تشخیص ناباروری مردان با انجام معاینات اندام تناسلی و بررسی سوابق بیماری‌های ارثی، بیماری‌های مزمن، آسیب‌دیدگی‌ها و سابقه جراحی‌هایی است که می‌توانند روی باروری تاثیر بگذارند انجام میشود. همچنین ممکن است پزشک در مورد عادات جنسی و رشد جنسی در دوران بلوغ سوال کند. به طور کلی تشخیص ناباروری مردان شامل مراحل و آزمایشهای زیر است:
آنالیز مایع منی
یکی از مهم‌ترین آزمایشهای تشخیص ناباروری در مردان آزمایش اسپرم و مایع منی است. نمونه مایع منی را می‌توان به دو روش مختلف به دست آورد. می‌توانید در مطب یا آزمایشگاه با خودارضایی و انزال در ظرف مخصوص نمونه را تهیه کنید اما به دلیل اعتقادات مذهبی یا فرهنگی، برخی مردان روش جایگزین برای جمع‌آوری مایع منی را ترجیح می‌دهند.
در چنین مواردی می‌توان نمونه را با استفاده از کاندوم مخصوص در حین رابطه جنسی جمع‌آوری کرد. سپس منی به آزمایشگاه فرستاده میشود تا تعداد اسپرم‌های موجود در آن و هرگونه ناهنجاری در شکل و تحرک اسپرم بررسی شود. آزمایشگاه همچنین مایع منی را از لحاظ علائم مشکلات دیگری مثل عفونت بررسی می‌کند.
توجه داشته باشید که در این آزمایش تشخیص ناباروری مردان، در بیشتر مواقع، تعداد اسپرم‌ها از یک نمونه تا نمونه بعدی به طور قابل توجهی تغییر می‌کند. به همین دلیل در بیشتر موارد، چندین آنالیز مایع منی طی یک دوره زمانی انجام میشود تا از دقیق بودن نتیجه تست اطمینان حاصل شود. اگر نتیجه آنالیز اسپرم نرمال باشد، پزشک احتمالاً قبل از انجام هر گونه آزمایش ناباروری مردانه، آزمایش کامل همسرتان را توصیه می‌کند.
سونوگرافی کیسه بیضه
این آزمایش تشخیص ناباروری آقایان از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از درون بدن استفاده می‌کند. با کمک سونوگرافی اسکروتوم یا کیسه بیضه پزشک می‌تواند بررسی کند که آیا واریکوسل یا مشکلات دیگر در بیضهها و ساختارهای نگهدارنده آنها وجود دارد یا خیر.
سونوگرافی ترانس رکتال
سونوگرافی ترانس رکتال یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی و ایمن است که برای تشخیص بیماری‌ها و ناهنجاری‌های ناحیه مقعد و روده بزرگ به کار می‌رود. در این روش، یک لوله انعطاف‌پذیر از طریق مقعد به روده بزرگ وارد شده و با ارسال امواج صوتی با فرکانس بالا، تصاویری از اندام‌های اطراف این ناحیه ایجاد می‌کند. انجام این آزمایش تشخیص ناباروری در مردان به پزشک اجازه می‌دهد تا پروستات را بررسی کند و انسداد احتمالی در لوله‌های حامل مایع منی را شناسایی کند.
آزمایشات هورمونی برای تشخیص ناباروری
آزمایشات هورمونی برای بررسی عملکرد صحیح سیستم هورمونی بدن و تشخیص اختلالات هورمونی که می‌توانند باعث ناباروری شوند، بسیار حیاتی هستند. هورمون‌های مختلفی که توسط غده هیپوفیز، هیپوتالاموس و بیضهها تولید می‌شوند، نقش مهمی در رشد جنسی و تولید اسپرم دارند. بنابراین، اندازه‌گیری دقیق سطح هورمون‌ها که از جمله مهم‌ترین آنها تستوسترون است کمک زیادی به تشخیص ناباروری مردان و درمان مشکلات مربوط به باروری می‌کند.
آزمایش ادرار پس از انزال
آزمایش وجود اسپرم در ادرار یکی از انواع آزمایشات تشخیص ناباروری مردان است که می‌تواند حاکی از این باشد که اسپرم در حین انزال به جای خروج از آلت تناسلی به سمت عقب و داخل مثانه حرکت می‌کند که به آن انزال رتروگراد می‌گویند. به طور معمول، هنگام انزال در مردان، مایع منی از آلت تناسلی خارج میشود. اما در انزال معکوس یا رتروگراد، بخشی از مایع منی به سمت عقب و به داخل مثانه برمی‌گردد.
انزال معکوس می‌تواند موجب کاهش قدرت باروری شود، هرچند این مشکل به‌عنوان یکی از دلایل ناباروری چندان شایع نیست. این مشکل به این معنی نیست که اسپرم شما قابلیت باروری ندارد، بلکه به این دلیل است که اسپرم نمی‌تواند به تخمک برسد.
آزمایشهای ژنتیکی
آزمایش ژنتیک به تشخیص ناهنجاری‌های ژنتیکی مرتبط با غلظت پایین اسپرم و تشخیص ناباروری در مردان کمک می‌کند. این آزمایش‌ها می‌توانند نشان دهند که آیا تغییراتی در کروموزوم Y وجود دارد یا خیر، که این تغییرات می‌تواند نشانه‌ای از یک ناهنجاری ژنتیکی باشد. برخی از این ناهنجاری‌ها می‌توانند شامل سندرم‌های مادرزادی یا ارثی مختلف باشند که می‌توانند تأثیر مستقیمی بر روی توانایی تولید اسپرم داشته باشند.
بیوپسی بیضه
بیوپسی بیضه یکی از آزمایشهای تشخیص ناباروری مردان است که در آن نمونه‌ای از بافت بیضه با استفاده از سوزن برداشته میشود تا وضعیت تولید اسپرم و سلامت کلی بیضهها ارزیابی شود. اگر نتایج بیوپسی نشان دهد که تولید اسپرم طبیعی است، این ممکن است نشانگر وجود انسداد یا مشکل دیگری در مسیر حمل و انتقال اسپرم باشد. در بیوپسی بیضه، موارد زیر بررسی میشود:
تولید اسپرم: بررسی میشود که آیا تولید اسپرم به طور طبیعی و در مقادیر کافی انجام میشود یا خیر.
سلامت بیضهها: این روش می‌تواند به تشخیص آسیب‌های داخلی بیضهها که می‌تواند منجر به ناباروری شود، کمک کند.
انسداد یا مشکلات حمل و نقل اسپرم: اگر تولید اسپرم طبیعی باشد ولی همچنان ناباروری وجود داشته باشد، ممکن است مشکل در مسیر حمل و نقل اسپرم باشد.
این اطلاعات به پزشکان کمک می‌کند تا علت ناباروری را دقیق‌تر شناسایی کرده و درمان مناسبی را پیشنهاد دهند.
تست‌های تخصصی عملکرد اسپرم
تست‌های تخصصی عملکرد اسپرم، مانند اندازه‌گیری میزان زنده‌ماندن اسپرم‌ها پس از انزال، میزان نفوذ آنها به تخمک و بررسی مشکلات احتمالی در چسبیدن به تخمک، از جمله آزمایشات تشخیص ناباروری در مردان هستند. این تست‌ها کمک می‌کنند تا پزشکان علت‌های احتمالی نازایی را شناسایی کنند و راهکارهای درمان مناسب را پیشنهاد دهند. با این حال، استفاده از این تست‌ها بستگی به شرایط خاص هر فرد دارد و ممکن است همیشه لازم نباشد.
تشخیص خانگی ناباروری مردان
بسیاری از محصولات موجود در بازار امکان آزمایش خانگی نمونه‌های مایع منی را برای بررسی باروری فراهم می‌کنند. برخی از این تست‌ها حتی قابلیت حرکت اسپرم را نیز ارزیابی می‌کنند. با این حال، تست‌های خانگی اسپرم دارای محدودیت‌هایی هستند؛ از جمله اینکه معمولاً فقط یک عامل مؤثر بر باروری را اندازه‌گیری می‌کنند و اعتبار نتایج آنها به اندازه کافی مورد بررسی قرار نگرفته است. آنالیز مایع منی که در محیط آزمایشگاه انجام میشود، بهترین روش برای تشخیص ناباروری مردان است.
بنابر آنچه گفته شد انجام آزمایشهای تشخیص ناباروری مردان نقش مهمی در شناسایی و درمان مشکلات مربوط به باروری دارند و شامل مجموعه‌ای از تست‌ها و بررسی‌هایی است که به منظور ارزیابی کیفیت و تعداد اسپرم‌ها در نمونه اسپرم مردان استفاده می‌شوند. این آزمایش‌ها برای تشخیص و بررسی اثربخشی درمان‌های ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرند. ممکن است برای تعیین علت ناباروری چندین آزمایش لازم باشد. اما در برخی موارد، هرگز علتی برای ناباروری شناسایی نمی‌شود. توجه داشته باشید که این آزمایشات می‌توانند پرهزینه باشند و ممکن است تحت پوشش بیمه قرار نگیرند.
سوالات متداول
تشخیص ناباروری در مردان معمولاً توسط اورولوژیست یا متخصص غدد تولید مثل انجام میشود.
انجام معاینات اندام تناسلی و بررسی شکل و اندازه بیضهها، آنالیز مایع منی، سونوگرافی و رادیوگرافی و برخی آزمایشات تخصصی و بیوپسی بیضهها از جمله آزمایشات متداول هستند.
