با واریکوسل در مردان و راه درمان آن آشنا شوید
واریکوسل از مشکلات شایعی است که احتمالاً در جریان درمان های ناباروری با آن مواجه میشوید. این مشکل در آقایان به معنای وجود سیاهرگهای واریسی در بیضه است که معمولاً بین مردان ۱۵ تا ۲۵ ساله شایع است، اما در سنین دیگر نیز احتمال ابتلا وجود دارد. واریکوسل میتواند باعث کاهش کیفیت اسپرمها و در نتیجه ایجاد مشکلات باروری شود. در این مطلب با مشکل واریکوسل در مردان و نحوۀ درمان آن آشنا شوید.
واریکوسل در مردان چیست؟
واریکوسل یا واریس بیضه عارضهای است که در آن سیاهرگهای داخل کیسه پوستی که بیضهها را نگه میدارد، بزرگ میشوند. این سیاهرگها خون فاقد اکسیژن را از بیضهها خارج میکنند. واریکوسل در مردان زمانی اتفاق میافتد که خون به جای خروج از بیضهها در سیاهرگها جمع میشود.این مشکل معمولاً در دوران بلوغ ایجاد میشود و به مرور زمان شکل میگیرد. این وضعیت ممکن است باعث ناراحتی یا درد شود، اما اغلب بدون علامت است. واریکوسل ممکن است باعث رشد ضعیف بیضهها، تولید کم اسپرم یا مشکلات دیگری شود که باعث ناباروری میشوند. درمان آن ممکن است با انجام جراحی برای رفع عوارض توصیه شود.
علت واریکوسل در مردان
بیضهها خون غنی از اکسیژن را از دو شبکه مویرگی که هر کدام در یک طرف کیسه بیضه هستند، دریافت میکنند. به طور مشابه، دو شبکه سیاهرگی نیز در هر بیضه وجود دارد که خون بدون اکسیژن را به سمت قلب برمیگردانند. در هر طرف کیسه بیضه، شبکهای از سیاهرگهای کوچک وجود دارد که خون فاقد اکسیژن را از بیضه به سیاهرگ اصلی بیضه منتقل میکند. واریکوسل بزرگ شدن این شبکه سیاهرگی است.
علت دقیق واریکوسل ناشناخته است. ممکن است یکی از عوامل موثر در بروز آن عملکرد نادرست دریچههای داخل سیاهرگها باشد که نقش آنها حفظ حرکت خون در جهت درست است. همچنین، سیاهرگ بیضه سمت چپ مسیری کمی متفاوت از ورید راست را دنبال میکند. این مسیر متفاوت احتمال بروز مشکل در جریان خون سمت چپ را بیشتر میکند. وقتی خون بدون اکسیژن در شبکه سیاهرگها تجمع میکند، آنها گشاد میشوند که به معنای ایجاد واریکوسل است.
علائم واریکوسل
واریکوسل در آقایان معمولاً در بیضه سمت چپ بروز میکند و اغلب بدون هیچ علامتی است. با این حال علائم و نشانهها در برخی مردان عبارتند از:
- درد. درد یا ناراحتی که هنگام ایستادن بیشتر است. دراز کشیدن اغلب درد را تسکین میدهد.
- تودهای در کیسه بیضه. اگر واریکوسل در مردان به اندازه کافی بزرگ باشد، ممکن است به شکل یک توده در داخل بیضه قابل مشاهده باشد. واریکوسل کوچکتر ممکن است قابل دیدن نباشد اما با لمس کردن شاید بتوان آن را حس کرد.
- تفاوت در اندازه بیضهها. بیضه آسیبدیده ممکن است به طور قابل توجهی کوچکتر از بیضه دیگر باشد.
- ناباروری. واریکوسل در آقایان ممکن است یکی از دلایل ناروری در آقایان باشد منجر به مشکل در بچهدار شدن شود، اما همیشه باعث ناباروری نمیشود.
تشخیص واریکوسل در آقایان
پزشک میتواند واریکوسل را با معاینه کیسه بیضه و لمس آن تشخیص دهد. معاینه احتمالاً در حالت دراز کشیده یا ایستاده انجام خواهد شد. وقتی ایستادهاید، پزشک ممکن است از شما بخواهد که نفس عمیقی بکشید، نفس خود را نگه دارید و صبر کنید. این تکنیک که مانور والسالوا نام دارد به پزشک اجازه میدهد تا معاینه و برررسی بیضهها برای تشخیص واریکوسل در آقایان را آسانتر کند. پزشک همچنین ممکن است برای تایید تشخیص یا نوع واریکوسل، رد کردن علل احتمالی علائم سونوگرافی را تجویز کند.
درجه بندی واریکوسل
پزشکان از اعداد برای تشخیص و درجه بندی واریکوسل استفاده میکنند:
- گرید صفر. این کوچکترین نوع واریکوسل است. پزشک نمیتواند آن را در طول معاینه فیزیکی احساس کند، اما میتواند آن را در سونوگرافی ببیند.
- گرید 1. پزشک نمیتواند واریکوسل را ببیند و فقط زمانی میتواند آن را احساس کند که شما مانور والسالوا که پیشتر توضیح داده شد را انجام دهید.
- گرید 2. پزشک میتواند واریکوسل را حتی زمانی که مانور والسالوا را انجام نمیدهید احساس کند، اما هنوز قابل مشاهده نیست.
- گرید 3. این بزرگترین نوع واریکوسل است. پزشک میتواند آن را به وضوح ببیند و احساس کند.
واریکوسل چه عوارضی دارد؟
ابتلا به واریکوسل میتواند تنظیم دمای بیضهها را برای بدن دشوار کند و این وضعیت میتواند منجر به استرس اکسیداتیو و تجمع سموم شود. این اتفاق ممکن است منجر به بروز عوارض زیر شود:
- مشکل در سلامت بیضهها. در پسرانی که در دوره بلوغ هستند، واریکوسل ممکن است رشد بیضه، تولید هورمون و سایر فاکتورهای مرتبط با سلامت و عملکرد بیضهها را دچار مشکل کند. واریکوسل در مردان، ممکن است منجر به کوچک شدن تدریجی بیضه شود.
- ناباروری. واریکوسل لزوماً باعث ناباروری نمیشود، اما تخمین زده میشود که 10 تا 20 درصد از مردان مبتلا به واریکوسل در بچهدار شدن مشکل دارند. در میان مردانی که مشکلات باروری دارند، حدود 40 درصد از آنها مبتلا به این مشکل هستند.
درمان واریکوسل
واریکوسل در آقایان اغلب نیازی به درمان ندارد. در مردانی که دچار ناباروری هستند، جراحی ممکن است بخشی از برنامه درمان ناباروری باشد. برای نوجوانان یا بزرگسالان جوان که عموماً به دنبال درمان ناباروری نیستند، پزشک ممکن است معاینات سالانه را برای مشاهده تغییرات پیشنهاد کند. جراحی میتواند در شرایط زیر توصیه شود:
- تاخیر در رشد بیضه
- تعداد کم اسپرم یا سایر ناهنجاریهای اسپرم
- درد مزمنی که با داروی مسکن کنترل نمیشود
جراحی واریکوسل
هدف از جراحی بستن سیاهرگ آسیبدیده برای هدایت جریان خون به سیاهرگهای سالم است. نتایج درمان میتواند شامل موارد زیر باشد:
- بیضه آسیب دیده ممکن است به اندازه مورد انتظار خود بازگردد. در مورد نوجوانان، بیضه ممکن است به رشد خود ادامه دهد.
- تعداد اسپرم ممکن است بهبود یابد و ناهنجاریهای اسپرم اصلاح شود.
- جراحی ممکن است باروری را بهبود دهد یا کیفیت مایع منی را برای لقاح آزمایشگاهی بهتر کند.
خطرات جراحی واریکوسل برای مردان
جراحی واریکوسل در آقایان خطرات نسبتاً کمی دارد که شامل موارد زیر است:
- تجمع مایع در اطراف بیضهها (هیدروسل)
- عود واریکوسل
- عفونت
- آسیب به یک شریان
- درد مزمن بیضه
- تجمع خون در اطراف بیضه (هماتوم)
اگرچه واریکوسل میتواند باعث ایجاد درد شود، اما در بیشتر موارد اینگونه نیست. فرد مبتلا به این مشکل ممکن است درد بیضه داشته باشد، اما درد ممکن است ناشی از چیز دیگری، مثلاً یک علت ناشناخته یا شناسایینشده باشد. وقتی جراحی عمدتاً برای درمان درد انجام میشود، این ریسک وجود دارد که درد بدتر شود یا ماهیت درد تغییر کند.
روشهای جراحی واریکوسل در آقایان
جراح میتواند با بخیه زدن یا بستن سیاهرگ بیضه جریان خون را متوقف کند. امروزه معمولاً از دو روش برای جراحی استفاده میشود.
واریکوسلکتومی میکروسکوپی. جراح برش کوچکی در پایین کشاله ران ایجاد میکند. سپس با استفاده از یک میکروسکوپ قوی، چندین سیاهرگ کوچک را شناسایی کرده و میبندد. این جراحی معمولاً 2 تا 3 ساعت طول میکشد.
واریکوسلکتومی لاپاراسکوپیک. جراح این نوع عمل واریکوسل در مردان را با استفاده از دوربین و ابزارهای جراحی متصل به لولههایی که از چند برش بسیار کوچک در قسمت تحتانی شکم وارد شدهاند، انجام میدهد. از آنجایی که شبکه سیاهرگها در بالای کشاله ران پیچیدهتر است، رگهای کمتری برای بستن وجود دارد. روش لاپاراسکوپیک معمولاً 30 تا 40 دقیقه طول میکشد.
بهبود پس از جراحی واریکوسل
درد ناشی از این جراحی عموماً خفیف است اما ممکن است چند روز یا چند هفته ادامه یابد. پزشک احتمالاً برای مدت محدودی پس از جراحی داروی ضددرد تجویز کند. پس از آن، به شما توصیه میکند که برای تسکین ناراحتی، داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن مصرف کنید. احتمالاً میتوانید حدود یک هفته پس از جراحی واریکوسل به سر کار خود بازگردید و از حدود دو هفته پس از آن ورزش را از سر بگیرید. از جراح در مورد اینکه چه زمانی میتوانید به فعالیتهای روزانه بازگردید یا چه زمانی میتوانید رابطه جنسی داشته باشید، سوال کنید.
روش آمبولیزاسیون برای درمان واریکوسل
در این روش، سیاهرگ با ایجاد سد کوچکی مسدود میشود. رادیولوژیست لوله کوچکی را وارد رگ کشاله ران یا گردن شما میکند. بیحس کننده موضعی در محل ورود لوله استفاده میشود و ممکن است برای کاهش ناراحتی و آرام بودن به شما آرامبخش داده شود. با استفاده از تصاویر روی مانیتور، لوله به محل درمان در کشاله ران هدایت میشود. رادیولوژیست سیمها یا محلولی را در آن ناحیه آزاد میکند که باعث ایجاد اسکار میشود و در سیاهرگهای بیضه انسداد ایجاد میکند. این پروسه حدود یک ساعت طول میکشد.
زمان بهبودی از آمبولیزاسیون کوتاه و درد خفیف است. احتمالاً میتوانید ظرف 1 تا 2 روز به سر کار خود بازگردید و بعد از حدود یک هفته شروع به ورزش کنید. از رادیولوژیست در مورد زمان از سر گرفتن همه فعالیتهای معمول سوال کنید.
آیا واریکوسل باعث ناباروری میشود؟
واریکوسل یک بیماری شایع است که میتواند مردان را در سنین و مراحل مختلف زندگی تحت تاثیر قرار دهد. اکثر افراد مبتلا به آن علائم خفیف دارند یا هیچ علائمی را تجربه نمیکنند. تصمیمگیری در مورد درمان واریکوسل به شما بستگی دارد. پوشیدن لباس زیر تنگ و بیضهبند یا مصرف داروهای مسکن بدون نسخه ممکن است برای تسکین علائم جزئی کافی باشد. با این حال، واریکوسل در آقایان میتواند باعث ناباروری شود. جراحی واریکوسلکتومی قادر است واریکوسل را رفع کند و گاهی اوقات سطح باروری را بهبود بخشد. با پزشک در مورد گزینههای درمانی، از جمله تاثیر جراحی بر میزان باروری خود صحبت کنید.
آیا واریکوسل عوارض دیگری دارد؟
واریکوسل بزرگتر ممکن است ریسک سایر عوارض را افزایش دهد، از جمله:
- تستوسترون پایین (هیپوگنادیسم مردانه). مردان در بیضههای خود تستوسترون تولید میکنند. تستوسترون هورمونی است که باعث بروز ویژگیهای مردانه در دوران بلوغ میشود، میل جنسی را افزایش میدهد و به تقویت استخوانها و ماهیچهها کمک میکند. تستوسترون پایین ممکن است بیضهها را کوچک کند، میل جنسی را کمتر کند، توده عضلانی را کاهش دهد و باعث افسردگی شود.
- آزواسپرمی (مایع منی بدون اسپرم). آزواسپرمی زمانی است که هیچ اسپرمی در مایع انزال یا منی وجود ندارد. سلولهای اسپرم سلولهای تولیدمثلی هستند که تخمک را بارور میکنند.آزواسپرمی یکی از علل ناباروری مردان است.
مراقبت های خانگی واریکوسل در مردان
درمان واریکوسل به شدت و گرید آن بستگی دارد. برای گریدهای پایین، پزشک ممکن است درمانهای خانگی را توصیه کند، از جمله:
- عدم درمان. اگر واریکوسل شما را آزار نمیدهد یا باعث مشکلات باروری نمیشود، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید.
- تغییر در برنامه روزمره. شاید لازم باشد از فعالیتهای خاصی که باعث ناراحتی میشود اجتناب کنید. پوشیدن لباس زیر تنگتر یا بیضهبند هنگام ورزش یا ایستادن طولانیمدت میتواند علائم را کاهش دهد.
- کمپرس سرد. گذاشتن یخ یا کمپرس سرد روی کیسه بیضه میتواند به تسکین درد و ناراحتی واریکوسل در مردان کمک کند. یخ را مستقیماً روی پوست خود قرار ندهید بلکه ابتدا آن را در یک حوله بپیچید. کیسه یخ را هر بار بیش از 15 دقیقه روی ناحیه نگذارید.
- داروهای بدون نسخه. داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن میتوانند به تسکین هر گونه درد در کیسه بیضه یا بیضهها کمک کنند. همه افراد نمیتوانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی را مصرف کنند، بنابراین بهتر است قبل از مصرف آنها با یک پزشک صحبت کنید.
مراجعه به پزشک برای مشکل واریکوسل در مردان
چکاپ سالانه برای اطمینان از سلامت بیضهها اهمیت زیادی دارد، بنابراین باید برای انجام این چکاپها برنامهریزی منظمی داشته باشید. با توجه به اینکه یکسری بیماریها میتوانند در بروز درد، تورم یا توده در کیسه بیضه نقش داشته باشند، چنانچه هر یک از علائمی که پیشتر به آن اشاره شد را تجربه کردید، برای تشخیص به موقع و دقیق به پزشک مراجعه کنید.
بنابر آنچه گفته شد واریکوسل، سیاهرگ واریسی است که در بیضهها و معمولاً در بیضۀ سمت چپ اتفاق میافتد و باعث ایجاد تودهای در یک یا هر دو بیضه میشود که معمولاً با لمس قابل تشخیص است. پس از لمس واریکوسل، پزشک معمولاً آن را بین درجات یک تا سه تقسیمبندی میکند. درجۀ یک کوچکترین نوع توده و درجۀ سه بزرگترین است. برخی واریکوسلها آنقدر کوچک است که قابل دیدن یا لمس کردن است و برخی دیگر آنقدر بزرگ که بدون لمس قابل تشخیص است. اگر متوجه هر نوع برجستگی غیرطبیعی در بیضههای خود شدهاید، فوراً به پزشک مراجعه کنید تا مشکل را تشخیص دهد. واریکوسل در آقایان با معاینۀ بیضهها توسط پزشک تشخیص داده میشود و در برخی موارد ممکن است از سونوگرافی عادی یا داپلر بیضه برای تشخیص استفاده شود.
سوالات متداول
اکثر افراد پس از جراحی واریکوسلکتومی در عرض شش هفته بهبودی کاملی پیدا میکنند.
متخصصان درست نمیدانند که چه چیزی باعث ایجاد واریکوسل میشود. در نتیجه،با اطمینان نمیتوان گفت که چگونه میتوان از بروز آن جلوگیری کرد.
این به درجه واریکوسل بستگی دارد. اگر واریکوسل کوچک باشد که شما را آزار نمیدهد یا باعث مشکلات باروری نمیشود، ممکن است پزشک درمان را توصیه نکند. واریکوسل در گرید بالاتر که درمان نشود، میتواند برای همیشه به بیضههای شما آسیب برساند.
