پنج گروه اصلی مواد غذایی در تغذیهٔ کودک
در برنامهٔ غذایی کودکان باید از پنج گروه غذایی اصلی، یعنی گروه اصلی نان و غلات، میوهها، سبزیها، لبنیات، گوشت، تخممرغ، حبوبات و مغز دانهها استفاده شود. در این مطلب با پنج گروه اصلی غذایی و همچنین گروه متفرقه آشنا شوید.
گروه نان و غلات
مواد غذایی این گروه، شامل انواع نان به خصوص نوع سبوسدار مثل سنگک، بربری، نان جو، نانهای سنتی سفید مثل لواش و تافتون، برنج، انواع ماکارونی و رشتهها، غلات صبحانه و فرآوردههای آنها به ویژه محصولات تهیهشده از دانهٔ کامل غلات است.
گروه نان و غلات منبع عمدهٔ تأمین انرژی مورد نیاز روزانه، کربوهیدراتهای پیچیده و فیبر مثل مواد غیرقابل هضم گیاهی، برخی ویتامینهای گروه B، آهن، پروتئین، منیزیم و کلسیم است.
میزان توصیهشده برای کودکان دو تا سه سال، چهار واحد و برای کودکان چهار تا شش سال هم شش واحد در روز است. هر واحد از این گروه برابر است با:
- ۳۰ گرم نان مساوی یک کف دست بدون انگشت نان سنگک، بربری یا چهار کف دست نان لواش
- نصف لیوان برنج یا ماکارونی پخته، معادل ۵ قاشق غذاخوری
گروه سبزیها
این گروه شامل انواع سبزیهای برگدار، انواع کلم، هویج، بادمجان، نخود سبز، لوبیا سبز، انواع کدو، فلفل، قارچ، خیار، گوجهفرنگی، پیاز و سیبزمینی است. این گروه دارای انواع ویتامینهای B ،A و C، مواد معدنی مانند پتاسیم، منیزیم و مقدار قابل توجهی فیبر است.
میزان توصیهشده برای کودکان دو تا سه سال، دو واحد و برای کودکان چهار تا شش سال، سه واحد در روز است. هر واحد از این گروه برابر است با:
- یک لیوان سبزیهای خام خردشده مثل کاهو یا سبزی خوردن، یک عدد هویج، خیار یا گوجهفرنگی متوسط
- نصف لیوان سبزیهای پخته
گروه میوهها
این گروه شامل انواع میوه، آبمیوهٔ طبیعی، کمپوت خانگی میوهها و میوههای خشک مثل خشکباراست. مواد مغذی مهم این گروه شامل ویتامین C ،A، فیبر و مواد معدنی است.
میزان توصیهشده برای کودکان دو تا سه سال، یک واحد و برای کودکان چهار تا شش سال، دو واحد در روز است. هر واحد از این گروه برابر است با:
یک عدد میوهٔ متوسط مثل سیب، موز، پرتقال یا گلابی، یا ۲ تا ۴ قاشق غذاخوری میوهٔ پخته یا کمپوت میوه، یا ۲ قاشق غذاخوری میوههای خشک یا خشکبار، یا سه چهارم لیوان آبمیوهٔ تازه و طبیعی، حداکثر میزان آبمیوهٔ توصیهشده ۱۲۰ تا ۱۸۰ میلی لیتر در روز
همچنین آبمیوههای صنعتی که حاوی مقادیر زیادی شکر هستند توصیه نمیشوند.
گروه شیر و لبنیات
این گروه شامل شیر و فرآوردههای آن مثل ماست، پنیر، کشک، بستنی و دوغ است که توصیه میشود از انواع کمچرب، یعنی کمتر از ۲/۵ درصد چربی آن استفاده شود. این گروه دارای کلسیم، پروتئین، فسفر، ویتامین B۲ و سایر مواد مغذی و بهترین منبع تأمینکنندهٔ کلسیم است.
میزان توصیهشده برای کودکان دو تا سه سال، دو واحد و برای کودکان چهار تا شش سال هم دو واحد در روز است. هر واحد از این گروه برابر است با:
- یک لیوان شیر کمچرب، کمتر از ۲/۵ درصد، یا ۴۵ تا ۶۰ گرم پنیر معمولی معادل یک و نیم قوطی کبریت، یا سه چهارم لیوان ماست
- یک لیوان و نیم بستنی
گروه پروتئین: گوشت، حبوبات، تخممرغ و مغز دانهها
این گروه شامل گوشتهای قرمز مثل گوسفند و گوساله، گوشتهای سفید مانند مرغ، ماهی و پرندگان دیگر، تخممرغ، حبوبات مثل نخود، انواع لوبیا، عدس و لپه و مغز دانهها مانند گردو، پسته، بادام، فندق، بادامزمینی و آجیلهای خام دیگر است. این گروه غذاها حاوی پروتئین، آهن و روی است.
میزان توصیهشده برای کودکان دو تا سه سال، یک واحد و برای کودکان چهار تا شش سال، دو واحد در روز است. هر واحد از این گروه برابر است با:
- ۶۰ گرم گوشت سفید یا قرمز پختهٔ کمچرب، يا دو عدد تخممرغ، یا نصف لیوان حبوبات پخته، يا ۴ قاشق غذاخوری مغز دانههایی مثل گردو، بادام، فندق، پسته، تخم کدو و تخم آفتابگردان
متفرقه
این بخش به عنوان یک گروه غذایی جداگانه در نظر گرفته نمیشوند، اما شناخت این بخش برای والدین لازم است. برخی از موادی که در این بخش قرار میگیرد شامل انواع مواد قندی و چربیها، نوشیدنی، ترشی، شوری و انواع چاشنیهاست. توصيه میشود بهطورکلی همهٔ افراد در برنامهٔ غذايی روزانه از اين گروه كمتر مصرف كنند. مصرف روزانه ۲ تا ۳ قاشق مرباخوری روغن یا کره برای کودکان توصیه میشود و مصرف نمک و قندهای ساده مثل قند و شکر، شیرینی، شکلات، آبنبات و پاستیل باید محدود شود. انواع مواد غذايی اين گروه عبارتند از:
چربیها: روغنهای جامد و روغنهای مايع، پيه، دنبه، كره، خامه، سرشير و سسهای چرب مثل مايونز
شيرينیها و مواد قندی: مثل انواع مربا، عسل، شربت، قند و شكر، انواع شيرينیهای خشک و تر، انواع پيراشكی، آبنبات و شكلات
ترشیها، شورها و چاشنیها: انواع ترشی، شورها و نمک
نوشيدنیها: نوشابههای گازدار، چای، قهوه، انواع آبميوههای صنعتی و پودرهای آماده مثل پودر پرتقال و شربتها